أدب التشيع في الشمال الإفريقي - حتی نهاية القرن الثامن الهجري

    از ویکی‌نور
    ادب التشیع فی الشمال الافریقی - حتی نهایه القرن الثامن الهجری
    أدب التشيع في الشمال الإفريقي - حتی نهاية القرن الثامن الهجري
    پدیدآورانغزالی، عبدالامیر عبدالزهره عناد (نويسنده) رستم پور، رقیه (مصحح)
    ناشرفرهنگ منهاج
    مکان نشرتهران - ایران
    سال نشر1383 ش
    چاپ1
    شابک964-8383-12-X
    موضوعادبیات شیعه - آفریقای شمالی از آغاز تا قرن 8ق. - تاریخ و نقد ادبیات عربی - آفریقای شمالی - از آغاز تا قرن 8ق. - تاریخ و نقد
    زبانعربی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    ‏PJA‎‏ ‎‏2085‎‏ ‎‏/‎‏ش‎‏9‎‏غ‎‏4

    أدب التشيع في الشمال الإفريقي حتى نهاية القرن الثامن الهجري، اثر عبدالأمير عبدالزهره عناد الغزالى، پژوهشى تحليلى و مستند درباره ادبيات شيعى در شمال آفريقا است. شمال آفريقا شامل كشورهاى ليبى، تونس، الجزاير و مغرب معاصر مى‌باشد.[۱]

    کتاب، به زبان عربى و در سال 1422ق، نوشته شده است.

    ساختار

    کتاب با مقدمه نويسنده آغاز و مطالب، در چهار باب و هر باب در چندين فصل، تنظيم گرديده است.

    در اين تحليل، انواع شعر و نثر و ادوار آن در اين منطقه، بررسى مى‌شود و نشانه‌هاى فرهنگ شيعى در آن‌ها شناسايى و بحث مى‌شود. ابتدا از نفوذ شيعه و تاريخ آن در منطقه شمال آفريقا بحث شده و سپس از حكومت‌هاى فاطميان، ادارسه، موحدين و مرابطين كه حامى و حامل فرهنگ شيعه بودند و اينكه چگونه اين فرهنگ، گسترش يافت، سخن به ميان آمده است.[۲]

    گزارش محتوا

    در مقدمه، به نكاتى پيرامون کتاب و روش نگارش آن، اشاره گرديده است.

    باب اول، به بررسى جايگاه اسلام و تشيع در شمال آفريقا اختصاص يافته است. از جمله مباحثى كه نويسنده در اين باب، بدان پرداخته، عبارت است از: جغرافياى شمال آفريقا و مغرب عربى و سكان آن؛ لغت و كلامى كه مردم شمال آفريقا بدان سخن مى‌گويند؛ نقش دين و ديانت در شمال آفريقا؛ تعريف شمال آفريقا و بيان منظور از آن؛ تشيع و ادوار تاريخى آن در شمال آفريقا؛ تبليغاتى كه شيعيان در شمال آفريقا انجام داده‌اند؛ تشيع ادارسه؛ تشيع در زمان فاطميان و پس از ايشان؛ مذاهب اسلامى گوناگونى كه در شمال آفريقا وجود دارد؛ دولت اغاليه و تشيع و.[۳]

    در باب دوم، به بررسى ادبيات عرب و شيعه، در شمال آفريقا پرداخته شده است.[۴]

    باب سوم، به عصور مختلف ادبيات شيعى در شمال آفريقا و رجال و سرشناسان آن، اختصاص يافته است. از جمله اين عصور، عبارتند از: عصر علوى، ادريسى، فاطمى، موحدى، حفصى، مرينى و.[۵]

    بسيارى از اديبان و شاعران شيعى و آثار ادبى در اين قسمت، معرفى شده‌اند، از جمله: ادريس بن عبدالله بن حسن، ادريس بن ادريس بن عبدالله، ابوعبدالله صنعانى، عبيدالله المهدى، محمد القائم بن عبيدالله المهدى، اسماعيل المنصور بن محمد القائم، معد بن اسماعيل، تميم بن المعزلدين‌الله الفاطمى، العزيز الفاطمى، قاضى نعمان ابوحنيفه، محمد بن تومرت.[۶]

    در آخرين باب، انواع و ويژگى‌هاى ادبيات شيعى در شمال آفريقا، مورد بحث و بررسى قرار گرفته است. از جمله مباحثى كه در اين باب، مطرح گرديده است، عبارتند از: شعر و اغراض آن؛ مهدى منتظر؛ امامت، وصايت و عصمت؛ شعر سياسى و ويژگى‌هاى آن؛ غدير؛ حسين(ع) و كربلا؛ رثاء؛ مدح و هجو؛ انواع نثر؛ خطابه؛ رسائل و کتابت ديوانى؛ نثر علمى و مؤلفات و مصنفات؛ خصوصيات و ويژگى‌هاى ادبيات تشيع در شمال آفريقا؛ خصائص فنى ادبيات شيعى.[۷]

    وضعيت کتاب

    فهرست مطالب در ابتدا و زندگى‌نامه برخى از ادباى تشيع و معروف‌ترين رجال آن در شمال آفريقا، حكام و خلفاى شيعى در شمال آفريقا به‌صورت ملحقات و فهرست منابع و مصادر مورد استفاده نويسنده در انتهاى کتاب آمده است.

    در پاورقى‌ها علاوه بر ذكر منابع، توضيحاتى پيرامون برخى از عبارات و كلمات متن داده شده است.

    پانویس

    1. ادبيات (تعداد منابع: 120 اصلى و 7 ارجاعى)، ص91
    2. ادبيات (تعداد منابع: 120 اصلى و 7 ارجاعى)، ص91
    3. متن کتاب، ص12
    4. همان، ص119
    5. همان، ص171
    6. همان، ص247
    7. همان، ص313


    منابع مقاله

    1. مقدمه و متن کتاب.

    2. «ادبيات (تعداد منابع: 120 اصلى و 7 ارجاعى)»، پايگاه مجلات تخصصى نور، نشريه: اطلاع‌رسانى و کتابدارى، «کتاب‌هاى اسلامى»، پاييز و زمستان 1385، شماره 26 و 27.