إرشاد القرآن و السنة إلی طريق المناظرة و تصحيحها و بيان العلل المؤثرة (من کتاب بدائع الفوائد)

إرشاد القرآن و السنة إلی طريق المناظرة و تصحيحها و بيان العلل المؤثرة (من کتاب بدائع الفوائد) رساله‌ای است مختصر، پیرامون ارشادات قرآن و سنت به روش مناظره صحیح و بیان احتجاجات قرآن و براهین علمی در امور عقیدتی صحیح برگرفته از کتاب «بدائع الفوائد»، اثر ابن قیم جوزی دمشقی. تصحیح و تحقیق کتاب، به قلم ایمن عبدالرزاق شوا، صورت گرفته است.

إرشاد القرآن و السنة إلی طريق المناظرة و تصحيحها و بيان العلل المؤثرة (من کتاب بدائع الفوائد)
إرشاد القرآن و السنة إلی طريق المناظرة و تصحيحها و بيان العلل المؤثرة (من کتاب بدائع الفوائد)
پدیدآورانابن قیم جوزیه، محمد بن ابی‌بکر (نویسنده) شوا، ايمن عبدالرزاق (محقق)
عنوان‌های دیگربدائع الفوائد. برگزيده
مکان نشرلبنان - بيروت
سال نشرمجلد1: 1421ق ,
چاپ2
شابک1-57547-268-6
موضوعاسلام - مناظره‌‏ها

قرآن - مناظره‌‏ها

مجادله (قرآن)
زبانعربی
تعداد جلد1
کد کنگره
‏BP‎‏ ‎‏203‎‏/‎‏1‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏ ‎‏ب‎‏4015
نورلایبمطالعه و دانلود pdf

بدائع الفوائد، یادداشت‌هایى است کوتاه درباره فقه‌، نحو، تفسیر و ردّ آراءِ معتزلى و اشعری که احتمال دارد یکى از شاگردان او به جمع و تنظیم آن‌ها پرداخته باشد[۱].

اهمیت کتاب

محقق در مقدمه خود به این نکته اشاره دارد که به دلیل اهمیت این قسمت از کتاب بدائع الفوائد که در بیان احکام شرعی و اصول دین و ذکر اصول احتجاج و مناظره کاربرد دارد به تحقیق و تصحیح آن، پرداخته است.[۲].

ساختار

کتاب با مقدمه مفصلی از محقق آغاز و مطالب بدون تبویب و فصل‌بندی خاص، در عناوین و موضوعات مختلفی ارائه شده است.

گزارش محتوا

در مقدمه محقق، ابتدا زندگی‌نامه مفصلی از نویسنده ارائه گردیده و سپس، به اهمیت کتاب و اقدامات تحقیقی صورت گرفته در آن، اشاره شده و پس‌ازآن، اهداف نویسنده از ارائه مباحث و مطالب، تبیین گردیده و در پایان، به موضوعات زیر، پرداخته شده است: تقسیم علم حجج و مناظرات؛ اسلوب قرآن در دعوت و ابراز ادله؛ جدل؛ مناظره؛ آیات وارده در بیان معنای حجج؛ معنای حجت و بینه؛ اثبات حجج العقول؛ ثمرات طلب علم؛ مکروهات مناظره و جدال؛ پرهیز از مراء در قرآن و دین؛ روش پیشینیان در مناظره و احتجاج؛ حجج و مناظره در فلسفه و منطق و...[۳].

نویسنده موضوع مورد بحث کتاب را از جمله مهم‌ترین و ارزشمندترین مباحث قرآنی دانسته که بسیاری از متأخرین، از آن غفلت کرده‌اند. وی در این کتاب، به بیش از بیست‌وپنج حدیث شریف نبوی اشاره نموده و از خلال آن‌ها، به تبیین و تشریح کیفیت مناظره و اقامه حجت، پرداخته است. این احادیث، در موضوعات متنوعی بوده و شامل احکام عبادات، معاملات، عقاید و اصول دین، می‌شود. همچنین از خلال این روایات، به تبیین علل و معانی شرعی حق، پرداخته است.[۴].

در یک نگاه کلی به روایات مطرح شده در کتاب، می‌توان آن‌ها را حول محورهای زیر، تقسیم‌بندی نمود:

  1. مطالب مربوط به اصول دین، در اثبات صانع و صفات کمالیه آن از قدرت، علم و اراده او.
  2. استدلال بر اصل خلق و ایجاد و دلیل اختراع.
  3. برهان شافی در توحید و بیان عقیده صحیح.
  4. وجوه اعجاز قرآن کریم.
  5. برهان بر نبوت انبیای الهی.
  6. مناظره ملائکه در خلقت آدم(ع).
  7. مناظره ابلیس در شأن آدم(ع).
  8. مبادی تعلیم مناظره از کتاب خدای متعال از خلال شواهد قرآنی و بیان آن‌ها.
  9. وجوه اعجاز شریف نبوی[۵].

نویسنده از خلال مطالب مطرح شده در کتاب، به دنبال توجه دادن محققان و قرآن‌پژوهان و داعیان نشر معارف قرآن کریم، به عمل و اشاعه اسلوب و روش قرآنی و تأکید بر این امر است که قرآن کریم، بر اساس اسالیب مألوف در لغت عربی فصیح نازل شده است؛ اسالیبی که بین عمق معنا و دقت تصویر و وضوح تعبیر و سلامت ترکیب، جمع کرده است؛ بدون اخلال در تصورات انسان‌باور و بشردوستانه متناسب با وجدان آدمی و بیداری نفسانی و با اجتناب از اصطلاحات منطقی و فلسفی پیچیده[۶].

در خاتمه کتاب، که توسط محقق نوشته شده است، به هدف وی از تحقیق و نشر کتاب که عبارت است از احیای علوم قرآنی و سنت و تبیین علم آداب بحث و مناظره از قرآن و سنت، اشاره شده است.[۷].

وضعیت کتاب

فهارس کتاب، در انتهای آن جای گرفته است که عبارتند از فهرست آیات؛ احادیث شریف نبوی(ص)؛ اقوال ائمه(ع)؛ اعلام؛ امثال؛ فرق؛ اشعار، موضوعات تفصیلی کتاب و فهرست منابع و مصادر مورد استفاده محقق.

در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع[۸]، به توضیح برخی از مطالب متن، پرداخته شده است.[۹].

پانویس

منابع مقاله

  1. مقدمه و متن کتاب.
  2. مایل هروی، نجیب، دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، جلد چهارم، مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی، تهران، چاپ دوم، 1377ش

وابسته‌ها