إعجاز القرآن بين المعتزلة و الأشاعرة: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    جز (جایگزینی متن - ' ص ' به ' ص')
    بدون خلاصۀ ویرایش
    (۳۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    <div class="wikiInfo">
    {{جعبه اطلاعات کتاب
    [[پرونده:NUR02932J1.jpg|بندانگشتی|إعجاز القرآن بین المعتزلة و الأشاعرة]]
    | تصویر =NUR02932J1.jpg
    {| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
    | عنوان =إعجاز القرآن بین المعتزلة و الأشاعرة
    |+
    | پدیدآوران =  
    |-
    [[سلطان، منیر]] (نویسنده)
    ! نام کتاب!! data-type="bookName" |إعجاز القرآن بین المعتزلة و الأشاعرة
    | زبان =عربی
    |-
    | کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏86‎‏ ‎‏/‎‏س‎‏8‎‏الف‎‏6
    |نام‌های دیگر کتاب
    | موضوع =
    | data-type="otherBookNames" |
    قرآن - اعجاز
    |-
    |پدیدآورندگان
    | data-type="authors" |[[سلطان، منیر]] (نويسنده)
    |-
    |زبان  
    | data-type="language" |عربی
    |-
    |کد کنگره  
    | data-type="congeressCode" style="direction:ltr" |‏BP‎‏ ‎‏86‎‏ ‎‏/‎‏س‎‏8‎‏الف‎‏6
    |-
    |موضوع  
    | data-type="subject" |قرآن - اعجاز


    کلام اشعری
    کلام اشعری


    کلام معتزله
    کلام معتزله
    |-
    | ناشر =
    |ناشر  
    منشاة المعارف
    | data-type="publisher" |منشاة المعارف
    | مکان نشر =اسکندریه - مصر
    |-
    | سال نشر = 1986 م
    |مکان نشر  
    | data-type="publishPlace" |اسکندریه - مصر
    |-
    |سال نشر  
    | data-type="publishYear" | 1986 م
    |- class="articleCode"
    |کد اتوماسیون
    | data-type="automationCode" |AUTOMATIONCODE2932AUTOMATIONCODE
    |}
    </div>


    | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE02932AUTOMATIONCODE
    | چاپ =3
    | تعداد جلد =1
    | کتابخانۀ دیجیتال نور =02932
    | کتابخوان همراه نور =02932
    | کد پدیدآور =
    | پس از =
    | پیش از =
    }}


    ==معرفى اجمالى==
    {{کاربردهای دیگر|إعجاز القرآن (ابهام زدایی)}}




    '''اعجاز القرآن بين المعتزلة و الأشاعرة'''، نوشته دكتر منير سلطان، استاد در نقد و بلاغت و مدرس دانشكدۀ دخترانۀ دانشگاه عين شمس است. اين کتاب به طرح مسألۀ اعجاز مى‌پردازد و آراى دو مكتب كلامى مشهور معتزلى و اشعرى را در ترازوى نقد مى‌گذارد. مؤلف در اين کتاب آراى عبدالقاهر جرجانى، [[باقلانی، محمد بن طیب|ابوبكر باقلانى]] و [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] را در برابر آراء و انديشه‌هاى بزرگان معتزله؛ از جمله [[سکاکی، یوسف بن ابی‌بکر|سكّاكى]]، [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]] و [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]] قرار داده است. به ويژه به ابن راوندى يكى از دانشمندان معتزله كه از اين مكتب بريد و بعدها کتاب‌هايى عليه آراء معتزله نوشت، پرداخته است.
    '''اعجاز القرآن بين المعتزلة و الأشاعرة'''، نوشته دكتر [[سلطان، منیر|منير سلطان]]، استاد در نقد و بلاغت و مدرس دانشكدۀ دخترانۀ دانشگاه عين شمس است. این کتاب به طرح مسألۀ اعجاز مى‌پردازد و آراى دو مكتب كلامى مشهور معتزلى و اشعرى را در ترازوى نقد مى‌گذارد. مؤلف در این کتاب آراى عبدالقاهر جرجانى، [[باقلانی، محمد بن طیب|ابوبكر باقلانى]] و [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] را در برابر آراء و انديشه‌هاى بزرگان معتزله؛ از جمله [[سکاکی، یوسف بن ابی‌بکر|سكّاكى]]، [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]] و [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]] قرار داده است. به ویژه به ابن راوندى یکى از دانشمندان معتزله كه از این مكتب بريد و بعدها کتاب‌هایى عليه آراء معتزله نوشت، پرداخته است.


    مباحث چهارگانۀ کتاب عبارتند از: علم كلام، معتزله و اعجاز قرآن، اشاعره و اعجاز قرآنى، آراى اشاعره و معتزله و نقد آنها.
    مباحث چهارگانۀ کتاب عبارتند از: علم كلام، معتزله و اعجاز قرآن، اشاعره و اعجاز قرآنى، آراى اشاعره و معتزله و نقد آنها.


    مؤلف به دور از گرايش‌هاى فرقه‌اى به نقد آراء اين بزرگان و ديگر نامداران علم البلاغة و علم الكلام پرداخته و به خوبى شرايط و دلايل آراى آنها در زمينۀ اعجاز را تبيين نموده است.
    مؤلف به دور از گرايش‌هاى فرقه‌اى به نقد آراء این بزرگان و ديگر نامداران علم البلاغة و علم الكلام پرداخته و به خوبى شرايط و دلايل آراى آنها در زمینۀ اعجاز را تبيين نموده است.


    ==ساختار ==
    ==ساختار==
    کتاب حاضر؛ مشتمل بر یک مقدمه چاپ سوم کتاب و نيز مقدمه چاپ اول آن و یک تمهيد و ابواب سه گانه مى‌باشد.


    ==گزارش محتوا==
    ابواب این کتاب به شرح زیر است:


    کتاب حاضر؛ مشتمل بر يك مقدمه چاپ سوم کتاب و نيز مقدمه چاپ اول آن و يك تمهيد و ابواب سه گانه مى‌باشد.
    تمهيد: «علم الكلام»<ref>[https://noorlib.ir/book/view/2932/%D8%A7%D8%B9%D8%AC%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%B2%D9%84%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87?pageNumber=17&viewType=html ر.ک: تمهید، ص17]</ref>؛ شامل موضوعات: النشأة و الازدهار<ref>[https://noorlib.ir/book/view/2932/%D8%A7%D8%B9%D8%AC%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%B2%D9%84%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87?pageNumber=19&viewType=html ر.ک: همان، ص19]</ref>، المعتزلة و الاشاعرة<ref>[https://noorlib.ir/book/view/2932/%D8%A7%D8%B9%D8%AC%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%B2%D9%84%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87?pageNumber=23&viewType=html ر.ک: همان، ص23]</ref> مى‌باشد.


    == گزارش محتوا ==
    الباب الاول: «المعتزلة و إعجاز القرآن»<ref>[https://noorlib.ir/book/view/2932/%D8%A7%D8%B9%D8%AC%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%B2%D9%84%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87?pageNumber=41&viewType=html ر.ک: متن کتاب، ص41]</ref> داراى سه فصل ذيل مى‌باشد:
    ابواب این کتاب به شرح زیر است:


    تمهيد: «علم الكلام»؛ شامل موضوعات: النشأة و الازدهار، المعتزلة و الاشاعرة مى‌باشد.
    1-النظام و الجاحظ<ref>[https://noorlib.ir/book/view/2932/%D8%A7%D8%B9%D8%AC%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%B2%D9%84%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87?pageNumber=43&viewType=html ر.ک: همان، ص43]</ref> 2-الجبائى و الرمانى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/2932/%D8%A7%D8%B9%D8%AC%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%B2%D9%84%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87?pageNumber=65&viewType=html ر.ک: همان، ص65]</ref> 3-القاضى عبدالجبار<ref>[https://noorlib.ir/book/view/2932/%D8%A7%D8%B9%D8%AC%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%B2%D9%84%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87?pageNumber=83&viewType=html ر.ک: همان، ص83]</ref>.


    الباب الاول: «المعتزلة و إعجاز القرآن» داراى سه فصل ذيل مى‌باشد:
    الباب الثاني: «الأشاعرة و إعجاز القرآن»<ref>[https://noorlib.ir/book/view/2932/%D8%A7%D8%B9%D8%AC%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%B2%D9%84%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87?pageNumber=97&viewType=html ر.ک: همان، ص97]</ref> داراى دو فصل است:


    1-النظام و ال[[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]] 2-الجبائى و الرمانى 3-القاضى عبدالجبار.
    1-[[باقلانی، محمد بن طیب|الباقلانى]]<ref>[https://noorlib.ir/book/view/2932/%D8%A7%D8%B9%D8%AC%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%B2%D9%84%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87?pageNumber=99&viewType=html ر.ک: همان، ص99]</ref> 2-عبدالقاهر الجرجاني<ref>[https://noorlib.ir/book/view/2932/%D8%A7%D8%B9%D8%AC%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%B2%D9%84%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87?pageNumber=127&viewType=html ر.ک: همان، ص127]</ref>.


    الباب الثاني: «الأشاعرة و إعجاز القرآن» داراى دو فصل است:
    الباب الثالث: «الاعجاز بين المعتزلة و الأشاعرة»<ref>[https://noorlib.ir/book/view/2932/%D8%A7%D8%B9%D8%AC%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%B2%D9%84%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87?pageNumber=165&viewType=html ر.ک: همان، ص165]</ref> سه فصل ذيل را دربر دارد:


    1-[[باقلانی، محمد بن طیب|الباقلانى]] 2-عبدالقاهر الجرجاني.
    1-الزمخشرى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/2932/%D8%A7%D8%B9%D8%AC%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%B2%D9%84%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87?pageNumber=165&viewType=html ر.ک: همان، ص165]</ref> 2-شخصيات أخيرة([[ابن حزم، علی بن احمد|ابن حزم الاندلسى]]، [[فخرالدین رازی|فخر‌الدين الرازى]]، السكاكى)<ref>[https://noorlib.ir/book/view/2932/%D8%A7%D8%B9%D8%AC%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%B2%D9%84%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87?pageNumber=201&viewType=html ر.ک: همان، ص201]</ref>.


    الباب الثالث: «الاعجاز بين المعتزلة و الأشاعرة» سه فصل ذيل را دربر دارد:
    3-اعجاز القرآن بين المعتزلة و الاشاعرة<ref>[https://noorlib.ir/book/view/2932/%D8%A7%D8%B9%D8%AC%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%B2%D9%84%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87?pageNumber=211&viewType=html ر.ک: همان، ص211]</ref>.


    1-ال[[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]] 2-شخصيات أخيرة([[ابن حزم، علی بن احمد|ابن حزم الاندلسى]]، [[فخرالدین رازی|فخر‌الدين الرازى]]، السكاكى).
    در پایان باب سوم نتايج حاصله از مباحث کتاب فهرست شده است.


    3-اعجاز القرآن بين المعتزلة و الاشاعرة.
    کتاب در انتها داراى فهرست‌هاى فنى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/2932/%D8%A7%D8%B9%D8%AC%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%B2%D9%84%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87?pageNumber=257&viewType=html ر.ک: همان، ص257]</ref> است كه شامل فهرست مخطوطات و منابع<ref>[https://noorlib.ir/book/view/2932/%D8%A7%D8%B9%D8%AC%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%B2%D9%84%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87?pageNumber=259&viewType=html ر.ک: همان، ص259]</ref> و مآخذ، آيات قرآنى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/2932/%D8%A7%D8%B9%D8%AC%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%B2%D9%84%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87?pageNumber=276&viewType=html ر.ک: همان، ص276]</ref>، أعلام<ref>[https://noorlib.ir/book/view/2932/%D8%A7%D8%B9%D8%AC%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%B2%D9%84%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87?pageNumber=281&viewType=html ر.ک: همان، ص281]</ref>، اشعار<ref>[https://noorlib.ir/book/view/2932/%D8%A7%D8%B9%D8%AC%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%B2%D9%84%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87?pageNumber=288&viewType=html ر.ک: همان، ص288]</ref>، اصطلاحات علم بلاغت<ref>[https://noorlib.ir/book/view/2932/%D8%A7%D8%B9%D8%AC%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%B2%D9%84%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87?pageNumber=289&viewType=html ر.ک: همان، ص289]</ref> و فهرست تفصيلى مطالب<ref>[https://noorlib.ir/book/view/2932/%D8%A7%D8%B9%D8%AC%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%B2%D9%84%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87?pageNumber=291&viewType=html ر.ک: همان، ص291]</ref> مى‌باشد.


    در پايان باب سوم نتايج حاصله از مباحث کتاب فهرست شده است.
    ==نسخه شناسى==


    کتاب در انتها داراى فهرست‌هاى فنى است كه شامل فهرست مخطوطات و منابع و مآخذ، آيات قرآنى، أعلام، اشعار، اصطلاحات علم بلاغت و فهرست تفصيلى مطالب مى‌باشد.
    کتاب حاضر به قلم دكتر منير سلطان، استاد در نقد و بلاغت و مدرس دانشكدۀ دخترانه دانشگاه عين شمس و به زبان عربى نگارش يافته و در قطع وزيرى با جلد شومیز در 292 صفحه برای بار سوم در سال 1986م توسط انتشارات «منشأة المعارف» اسكندريۀ مصر منتشر شده است.


    ==نسخه شناسى==


    ==پانويس ==
    <references />


    کتاب حاضر به قلم دكتر منير سلطان، استاد در نقد و بلاغت و مدرس دانشكدۀ دخترانه دانشگاه عين شمس و به زبان عربى نگارش يافته و در قطع وزيرى با جلد شوميز در 292 صفحه براى بار سوم در سال 1986م توسط انتشارات «منشأة المعارف» اسكندريۀ مصر منتشر شده است.


    ==منابع مقاله==
    ==منابع مقاله==
    خط ۸۶: خط ۷۵:
    # مقدمۀ مؤلف و متن کتاب.
    # مقدمۀ مؤلف و متن کتاب.


    == وابسته‌ها ==
    [[باقلانی، محمد بن طیب]]


    [[فخر رازی، محمد بن عمر]]
    ==وابسته‌ها==
    {{وابسته‌ها}}


    == وابسته‌ها ==
    [[إعجاز القرآن]]
    [[إعجاز القرآن]]


    [[إعجاز القرآن و منهج البحث عن التميز]]
    [[إعجاز القرآن و منهج البحث عن التمیز]]


    [[إعجاز القرآن العلمي و البلاغي و الحسابي]]
    [[إعجاز القرآن العلمي و البلاغي و الحسابي]]
    خط ۱۰۸: خط ۹۵:
    [[إعجاز القرآن و البلاغة النبوية]]
    [[إعجاز القرآن و البلاغة النبوية]]


    == پیوندها ==
     
    [http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/12858 مطالعه کتاب إعجاز القرآن بین المعتزلة و الأشاعرة در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
    [[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
    [[رده:قرآن و علوم قرآنی]]
    [[رده:قرآن و علوم قرآنی]]
    [[رده:علوم قرآنی]]
    [[رده:علوم قرآنی]]
    [[رده:قدیم 25 شهریور الی 24 مهر]]
    [[رده:اردیبهشت (1401)]]

    نسخهٔ ‏۱۹ مهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۴:۵۰

    إعجاز القرآن بین المعتزلة و الأشاعرة
    إعجاز القرآن بين المعتزلة و الأشاعرة
    پدیدآورانسلطان، منیر (نویسنده)
    ناشرمنشاة المعارف
    مکان نشراسکندریه - مصر
    سال نشر1986 م
    چاپ3
    موضوعقرآن - اعجاز

    کلام اشعری

    کلام معتزله
    زبانعربی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    ‏BP‎‏ ‎‏86‎‏ ‎‏/‎‏س‎‏8‎‏الف‎‏6
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf


    اعجاز القرآن بين المعتزلة و الأشاعرة، نوشته دكتر منير سلطان، استاد در نقد و بلاغت و مدرس دانشكدۀ دخترانۀ دانشگاه عين شمس است. این کتاب به طرح مسألۀ اعجاز مى‌پردازد و آراى دو مكتب كلامى مشهور معتزلى و اشعرى را در ترازوى نقد مى‌گذارد. مؤلف در این کتاب آراى عبدالقاهر جرجانى، ابوبكر باقلانى و فخر رازى را در برابر آراء و انديشه‌هاى بزرگان معتزله؛ از جمله سكّاكى، جاحظ و زمخشرى قرار داده است. به ویژه به ابن راوندى یکى از دانشمندان معتزله كه از این مكتب بريد و بعدها کتاب‌هایى عليه آراء معتزله نوشت، پرداخته است.

    مباحث چهارگانۀ کتاب عبارتند از: علم كلام، معتزله و اعجاز قرآن، اشاعره و اعجاز قرآنى، آراى اشاعره و معتزله و نقد آنها.

    مؤلف به دور از گرايش‌هاى فرقه‌اى به نقد آراء این بزرگان و ديگر نامداران علم البلاغة و علم الكلام پرداخته و به خوبى شرايط و دلايل آراى آنها در زمینۀ اعجاز را تبيين نموده است.

    ساختار

    کتاب حاضر؛ مشتمل بر یک مقدمه چاپ سوم کتاب و نيز مقدمه چاپ اول آن و یک تمهيد و ابواب سه گانه مى‌باشد.

    گزارش محتوا

    ابواب این کتاب به شرح زیر است:

    تمهيد: «علم الكلام»[۱]؛ شامل موضوعات: النشأة و الازدهار[۲]، المعتزلة و الاشاعرة[۳] مى‌باشد.

    الباب الاول: «المعتزلة و إعجاز القرآن»[۴] داراى سه فصل ذيل مى‌باشد:

    1-النظام و الجاحظ[۵] 2-الجبائى و الرمانى[۶] 3-القاضى عبدالجبار[۷].

    الباب الثاني: «الأشاعرة و إعجاز القرآن»[۸] داراى دو فصل است:

    1-الباقلانى[۹] 2-عبدالقاهر الجرجاني[۱۰].

    الباب الثالث: «الاعجاز بين المعتزلة و الأشاعرة»[۱۱] سه فصل ذيل را دربر دارد:

    1-الزمخشرى[۱۲] 2-شخصيات أخيرة(ابن حزم الاندلسى، فخر‌الدين الرازى، السكاكى)[۱۳].

    3-اعجاز القرآن بين المعتزلة و الاشاعرة[۱۴].

    در پایان باب سوم نتايج حاصله از مباحث کتاب فهرست شده است.

    کتاب در انتها داراى فهرست‌هاى فنى[۱۵] است كه شامل فهرست مخطوطات و منابع[۱۶] و مآخذ، آيات قرآنى[۱۷]، أعلام[۱۸]، اشعار[۱۹]، اصطلاحات علم بلاغت[۲۰] و فهرست تفصيلى مطالب[۲۱] مى‌باشد.

    نسخه شناسى

    کتاب حاضر به قلم دكتر منير سلطان، استاد در نقد و بلاغت و مدرس دانشكدۀ دخترانه دانشگاه عين شمس و به زبان عربى نگارش يافته و در قطع وزيرى با جلد شومیز در 292 صفحه برای بار سوم در سال 1986م توسط انتشارات «منشأة المعارف» اسكندريۀ مصر منتشر شده است.


    پانويس


    منابع مقاله

    1. خرمشاهى بهاءالدين، دانشنامۀ قرآن، ج اول، ص256.
    2. مقدمۀ مؤلف و متن کتاب.


    وابسته‌ها