إعلام النبلاء بتاريخ حلب الشهباء
| نام کتاب | إعلام النبلاء بتاریخ حلب الشهباء |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | تاریخ روضه الصفای ناصری
روضه الصفا فی سیره الانبیاء و الملوک و الخلفا |
| پدیدآورندگان | کمال، محمد (تصحيح و تعليق)
طباخ، محمد راغب (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | DS 99 /ح8ط2 |
| موضوع | اسلام - تاریخ - متون قدیمی تا قرن 14
ایران - تاریخ - پس از اسلام - متون قدیمی تا قرن 14 ایران - تاریخ - پیش از اسلام - متون قدیمی تا قرن 14 حلب - تاریخ کشورهای اسلامی - تاریخ |
| ناشر | دار القلم العربي |
| مکان نشر | حلب - سوریه |
| سال نشر | 1408 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE10075AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
«إعلام النبلاء بتاريخ الحلب الشهباء»، كتابى است به زبان عربى كه به بررسى تاريخ شهر حلب در كشور سوريه مى‌پردازد.
يكى از انگيزه‌هاى مولف كه وى را به نگارش اين اثر واداشته اين بوده كه وى به هنگام تصميم بر انتشار شرحى كه علامه محمد بن حسن كواكبى بر منظومه خود نگاشته بود، براى شرح حال مولف ناچار از مراجعه به كتاب خلاصه الاثر علامه محبى مى‌شود. بعد از آن ناچار مى‌شود به كتاب سلك الدرر علامه مرادى نيز مراجعه نمايد. بعد از بررسى اين دو كتاب تاريخى درمى‌يابد كه در اين دو، شرح حال بسيارى از بزرگان حلب در قرن يازدهم و دوازدهم هجرى آمده است. از اين رو با استفاده از آن دو كتاب، كتاب حاضر را به نگارش درآورد.
ديگر انگيزهاى كه خود مولف از آن ياد مى‌كند، اين است كه وى با مشاهده كتابى كه پزشكى آلمانى، مقيم حلب درباره اين شهر نگاشته برانگيخته مى‌شود و خود به نگارش اثرى درباره زادگاه خود، مى‌پردازد.
ساختار كتاب
كتاب در هشت جلد تنظيم گرديده است. اين كتاب داراى مقدمه‌اى به قلم مصحح است. مولف نيز كل كتاب را به يك مقدمه و دو بخش تقسيم كرده است:
مقدمه خود داراى دو فصل است.
بخش اول، سه جلد آغازين كتاب و بخش دوم چهار جلد باقى مانده كتاب را در بر مى‌گيرد. جلد هشتم كتاب نيز مشتمل بر فهرست‌هاى عمومى كتاب است.
گزارش محتوا
در مقدمه كتاب، طى دو فصل، مولف به معرفى كتاب‌هايى كه نويسندگانى از حلب در خصوص تاريخ اين شهر نگاشته‌اند و نيز تاريخ‌هاى عمومى كه در آنها از حلب ياد شده است، مى‌پردازد.
در فصل اول، مولف از آثارى چون بغيه الطلب فى تاريخ حلب ابن عديم حلبى، زبده الحلب فى تاريخ حلب ابن ابى جراده، حضره النديم من تاريخ ابن عديم ابن حبيب حلبى و...ياد مى‌كند.
در فصل دوم، از آثارى چون مراتب النحويين، عبدالواحدبن على ابى الطيب لغوى حلبى ،تاريخ العظيمى، الاشارات الى معرفه الزيارات على بن ابى‌بكر هروى، معجم البلدان ياقوت حموى و...به ترتيب سال وفات مولفان آنها ياد مى‌كند.
بخش اول كتاب كه جلدهاى اول تا سوم كتاب را در بر مى‌گيرد به معرفى ملوك حلب و حكمرانان آن از ابتداى فتح اين شهر توسط سپاه اسلام به فرماندهى ابوعبيده جراح در سال شانزدهم هجرى تا آخر سال 1325ق. اختصاص يافته است. در اين بخش به معرفى حوادثى كه طى اين سال‌ها در زمان هر يك از اين ملوك و حكمرانان در اين شهر روى داده و آثارى كه ايشان از خود به يادگار گذاشته‌اند، پرداخته شده است.
در بخش دوم كتاب كه مشتمل بر جلدهاى چهارم تا هفتم كتاب است، به بيان شرح حال بزرگان و اعلام شهر حلب اعم از وزير، امير، محدث، فقيه، شريف، خطيب، شاعر، طبيب، اديب، تاجر و ...پرداخته شده است.
تراجم اين بخش به جهت آنكه مولف به شرح حال اعيان اين خطه در پيش از قرن سوم دست نيافته، از اوائل قرن سوم هجرى آغاز مى‌شود. لازم به ذكر است كه مولف در اين بخش تنها به بيان شرح حال آن دسته از افرادى كه در حلب به دنيا آمده يا در آن وفات نموده‌اند پرداخته و از ذكر اسامى كسانى كه از خارج از حلب به اين شهر وارد شده، در آن مقيم شده و سپس از آن كوچيده‌اند، به جهت پرهيز از افزايش حجم كتاب، نپرداخته است.
شرح حال اعيان در اين بخش به ترتيب سال وفات آنها، و نه به ترتيب حروف الفبا، تنظيم گرديده است.
ويژگى
وسعت اطلاعات و داده‌هاى اين كتاب از جمله ويژگى‌هاى آن به شمار مى‌رود. مولف طى بيست و دو سال تلاش، علاوه بر مراجعه به بيش از صد و شصت نسخه خطى به حدود سيصد جلد كتاب براى نگارش اين كتاب مراجعه كرده است. وى در هر كتاب‌خانه‌اى، به اثرى مخطوط بر مى‌خورده كه اندك ارتباطى با موضوع كتاب داشته، با خط خويش از آن نسخه‌اى تهيه و مورد استفاده قرار مى‌داده است.
ويژگى ديگر اين كتاب آن است كه اين اثر هر چند به بررسى وقايع سياسى روى داده در حلب و نيز بيان شرح حال اعيان و بزرگان آن اختصاص دارد؛ اما از ارائه اطلاعات ارزشمند درباره آثار تاريخى موجود در اين شهر؛ همچون قلعه‌ها، كاخ‌ها، مساجد، كنيسه‌ها و مدارس و خانقاه‌ها تهى نيست. علاوه بر اين در اين كتاب به تغيير و تحولات اقتصادى رخ داده در اين شهر نيز اشاره شده و برخى جوانب زندگانى اجتماعى مردم نيز يادآورى شده است.
وضعيت كتاب
نسخه حاضر در برنامه به تصحيح آقاى محمد كمال و با پاورقى‌هاى وى به چاپ رسيده است. هر جلد از كتاب مشتمل بر فهرست مطالب آن جلد مى‌باشد. جلد هشتم كه به فهرست‌هاى عمومى اختصاص يافته مشتمل بر فهرست‌هاى ذيل مى‌باشد:
منابع:
1- مقدمه مصحح، محمد كمال.
2- متن كتاب.
پیوندها
مطالعه کتاب إعلام النبلاء بتاریخ حلب الشهباء در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور