نمایش مبدأ برای اب‍وش‍ج‍اع‌ روذراوری، م‍ح‍م‍د ب‍ن‌ ح‍س‍ین‌

<div class="wikiInfo">
[[پرونده:NUR50919.jpg|بندانگشتی|ابوشجاع محمد بن حسین روذراوری]]
{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
|-
! نام!! data-type="authorName" |ابوشجاع محمد بن حسین روذراوری
|-
|نام‎های دیگر 
| data-type="authorOtherNames" |
|-
|نام پدر 
| data-type="authorfatherName" |حسین
|-
|متولد 
| data-type="authorbirthDate" |437ق
|-
|محل تولد
| data-type="authorBirthPlace" |اهواز 
|-
|رحلت 
| data-type="authorDeathDate" |488ق
|-
|اساتید
| data-type="authorTeachers" |
|-
|برخی آثار
| data-type="authorWritings" |[[تجارب الأمم و تعاقب الهمم]]
|- class="articleCode"
|کد مؤلف
| data-type="authorCode" |AUTHORCODE50919AUTHORCODE
|}
</div>

'''ابوشجاع محمد بن حسین روذراوری''' (437-‌488ق)، وزیر مقتدی (خلیفه عباسی) و مورخ و صاحب کتاب «[[تجارب الأمم و تعاقب الهمم|ذيل كتاب تجارب الأمم]]».

==زادروز و زادگاه==
ابوشجاع محمد بن حسین روذراوری، ملقب به ظهیرالدین، مؤیدالدوله و صفی امیرالمؤمنین، در اصل اهل روذراور، از نواحی همدان بود و در 437ق، در اهواز به دنیا آمد<ref>ر.ک: خان‌احمدی، لیلا</ref>.

==وزارت==
ابوشجاع روذراوری به اعتبار جایگاه پدرش نزد خلیفه عباسی، به دربار عباسیان راه یافت و مصدر امور مهمی گردید تا جایی که نزد مقتدی، پسر قائم، تقرب یافت و صاحب سر او و در 471ق، به وزارت وی منصوب شد<ref>ر.ک: همان</ref>.

==عزل از وزارت==
این امر چندان طول نکشید و با مداخله نظام‌الملک طوسی، وزیر سلجوقیان، وی از وزارت عزل شد. با این‌حال، روذراوری مأمور پاره‌ای مراسلات دربار گردید<ref>ر.ک: همان</ref>.

==اعزام به اصفهان==
در 474ق نیز، بنا به علل نامعلوم، دربار سلجوقیان بر وی خشم گرفت و نظام‌الملک از خلیفه خواست تا او را به اصفهان (نزد ملک‌شاه سلجوقی) بفرستد. خلیفه به‌ناچار روذراوری را به اصفهان فرستاد، اما هم‌زمان نامه‌ای به خط خود نیز فرستاد که در آن از شخصیت و منزلت وی تمجید شده بود. ظاهرا همین نامه در تغییر موضع دربار سلجوقی مؤثر واقع شد و ابوشجاع را با احترام به بغداد بازگرداندند<ref>ر.ک: همان</ref>.

==بازگشت به وزارت==
در 476ق، مقتدی پس از خلع عمیدالدوله ابن جهیر (فرزند فخرالدوله ابن جهیر) و سپس ابوالفتح مظفر بن رئیس‌الرؤسا از وزارت، روذراوری را با لقب ظهیرالدوله یا ظهیرالدین، وزارت داد<ref>ر.ک: همان</ref>.

==اقدامات==
این دوره از وزارت وی به سبب اقدامات مؤثرش در برقراری نظم، امنیت و عدالت اجتماعی و اقتصادی، که به‌ویژه تحت‌الشعاع شخصیت فرهیخته وی قرار داشت، انعکاس جالب توجهی در منابع یافته است؛ چنان‌که از این دوره با تعابیری چون عمران و آبادانی عراق، رونق اقتصادی، بهترین و زیباترین ایام وزارت، دوران خوشبختی و سعادت و امنیت و شکوه خلافت عباسی یاد شده است. گفته شده است روذراوری هر روز، ساعاتی را به دادخواهی مردم اختصاص می‌داد و با سخت‌گیری بر عمال حکومتی، آنان را از ظلم بازمی‌داشت<ref>ر.ک: همان</ref>.

او منصب قضای بغداد را به قاضی‌القضات شامی، که عادل و صالح بود، سپرد. فقها را در دیوان خود حاضر می‌کرد تا چنانچه امری دشوار پیش آمد، به فتوای آنها عمل کند<ref>ر.ک: همان</ref>.

رسم اخذ مالیات و عوارض گمرکی از مال‌التجاره را لغو کرد و از باج‌خواهی برخی سودجویان که کسبه بازار بغداد را به تنگ آورده بودند، جلوگیری نمود. به آسایش مردم اهتمام بسیار داشت و از قتل افراد مگر به حکم شریعت و از تخریب خانه‌های مردم پرهیز می‌کرد<ref>ر.ک: همان</ref>.

==عزل از وزارت==
روذراوری در کمال استقلال و کفایت امور خلافت را انجام می‌داد، تاآنکه در صفر یا ربیع‌الاول 484ق، از وزارت عزل شد<ref>ر.ک: همان</ref>.

به‌رغم برکناری روذراوری، محبوبیتش نزد مردم به‌گونه‌ای بود که دشمنانش بار دیگر از وی نزد خلیفه و سلطان سعایت کردند؛ تا جایی که دستور داده شد وی دیگر از منزل خارج نشود و با مردم ملاقات نکند. روذراوری پس از آن در دهلیز خانه خود مسجدی ساخت و همان جا اذان می‌گفت و نماز می‌خواند. به‌رغم این محدودیت‌ها، باز هم نامه‌ای از نظام‌‌الملک به خلیفه رسید و از وی خواست روذراوری را از بغداد اخراج کند؛ بنابراین وی به موطن خود، روذراور، رفت. پس از مدتی، با کسب اجازه برای حج، از روذراور به حله و نیل (در نزدیکی کوفه) رفت و در آنجا به عبادت مشغول شد. سپس، چندی را هم در نجف به سر برد. در همین ایام، نظر نظام‌الملک درباره وی تغییر کرد و از او خواست تا در سفر حج وی را همراهی کند، که روذراوری نپذیرفت. پس از ادای مناسک حج (سال 487ق)، او به مدینه رفت و در آنجا مجاور شد<ref>ر.ک: همان</ref>.

==وفات==
روذراوری سرانجام در جمادی‌الآخره 488ق، در مدینه درگذشت و در بقیع، به خاک سپرده شد<ref>ر.ک: همان</ref>.

==خلقیات==
روذراوری را عالم، باتقوا، دین‌دار و بسیار مأنوس با قرآن وصف کرده‌اند. مجلس رسیدگی به مظالم برپا می‌کرد، متواضع بود و همه را به حضور می‌پذیرفت و با فقها و عامه مردم می‌نشست. به رسیدگی به حال فقرا توجه داشت. از جمله موقوفات او، مدرسه‌ای بود که برای شافعیان ساخت<ref>ر.ک: همان</ref>.

==آثار==
روذراوری در تاریخ، فقه، حدیث و ادبیات نیز دست داشت و گفته شده دیوان شعری به عربی داشته است. در خوش‌نویسی چیره‌دست بود و کتابت قرآن در زمره کارهای روزانه وی بشمار می‌رفت<ref>ر.ک: همان</ref>.

اثر مهم به‌جای‌مانده از وی، «ذيل كتاب تجارب الأمم» است که گزارش وقایع تاریخی «تجارب الأمم» ابوعلی مسکویه را تا سال 389ق، ادامه داده است<ref>ر.ک: همان</ref>.

==پانویس ==
<references/>

==منابع مقاله==
[https://rch.ac.ir/article/Details/14243 خان‌احمدی، لیلا، برگرفته از سایت «دانشنامه جهان اسلام»، یک‌شنبه 6 مهر 1399]

==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}

[[تجارب الأمم و تعاقب الهمم]]

[[رده:زندگی‌نامه]]