نمایش مبدأ برای اعلام قرآن از دائرةالمعارف قرآن کریم

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR05013J1.jpg
| عنوان =اعلام قرآن از دائرةالمعارف قرآن کریم
| عنوان‌های دیگر =
| پدیدآوران = 
[[مرکز فرهنگ و معارف قرآن]] (تهيه و تدوين)
| زبان =فارسی
| کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏87‎‏/‎‏8‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏6
| موضوع =
قرآن - دایرةالمعارف‏ها

قرآن ‏-‏ نام‏های تاریخى
| ناشر = 
بوستان کتاب قم (انتشارات دفتر تبليغات اسلامی حوزه علميه قم)
| مکان نشر =قم - ایران
| سال نشر = 1385 ش 

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE05013AUTOMATIONCODE
| چاپ =1
| شابک =978-964-548-179-5
| تعداد جلد =3
| کتابخانۀ دیجیتال نور =20660
| کتابخوان همراه نور =05013
| کد پدیدآور =
| پس از =
| پیش از =
}}

'''اعلام قرآن از دائرةالمعارف قرآن كريم'''، اثر جمعى از پژوهشگران مركز فرهنگ و معارف قرآن است كه در آن اعلام مطرح شده در قرآن كريم را به‌صورت علمى و مستند و به ترتيب الفبايى شناسانده‌اند. از این اثر ارزشمند تاكنون سه جلد -از الف تا پایان حرف پ- نوشته و منتشر شده است. در این اثر در مجموع، صدها مورد از اعلام مطرح شده در قرآن كريم معرفى شده است. منظور از اعلام در این اثر عبارت است از: اشخاص، اشيا، مكان‌ها، زمان‌ها، حوادث و گروه‌هاى خاصّ كه به صورت عَلَم مصرّح در قرآن آمده و يا غير مصرّح است ولى تفسيرش در روايات ذكر شده است.

==ساختار==
کتاب حاضر از مقدمه مسئول مركز فرهنگ و معارف قرآن و مقدمه بخش علوم قرآنى دائرةالمعارف قرآن كريم و متن کتاب (شامل سه جلد: 1- آدم- احقاف، 2- احمد(ص) - ايوب(ع) و 3- بئر معونه- پولس) تشكيل شده است كه در هر جلد اعلام به‌صورت الفبايى معرفى شده‌اند. زبان و ادبيات کتاب، زبان فارسی به صورت روان و رساى امروزى است. روش نويسندگان، پژوهشى و تحليلى همراه با استناد به منابع معتبر قديم و جديد است.

== گزارش محتوا==
درباره محتواى این اثر چند نكته گفتنى است:

#در این کتاب در مورد آسيه چنين آمده است: همسر با ايمان فرعون مصر در زمان موسى(ع) و از زنان نمونه تاريخ. در قرآن به نام آسيه تصريح نشده؛ اما به‌عنوان همسر فرعون دو بار از او ياد شده است... همسر فرعون به اتفاق مفسران، آسيه نام داشته است؛ روايات فراوانى نيز این نظر را تأييد مى‌كند... آسيه با مشاهده معجزه عصاى موسى(ع) و غلبه وى بر ساحران به او ايمان آورد؛ ولى ايمان خود را اظهار نمى‌كرد تا زمانى كه همسر حزقيل (خزانه‌دار فرعون و آرايش‌گر دخترش) به سبب ايمانش به دست فرعون كشته شد؛ آن‌گاه، با اعتراض به فرعون و سرزنش وى، ايمان خود را آشكار ساخت.... پس از آنكه آسيه ايمانش را آشكار كرد، فرعون او را ديوانه خواند. آسيه گفت: من ديوانه نيستم. خداى من و تو و همه جهانيان كسى است كه آسمان، زمين، كوه و دريا را آفريد.... آسيه همدم خديجه در بهشت و از همسران بهشتى پيامبر(ص) دانسته شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/20660/1/102 ر. ك: متن کتاب، ج1، ص102- 108]</ref>
#در اثر حاضر در مورد «ابوطالب» چنين آمده است: ابوطالب، وقار و حكمت حكما، و هيبت ملوك را داشت و به گفته اكثم بن صيفى، حكيم عرب: حكمت، رياست و حلم در ابوطالب گرد آمده بود. به سبب ارتباط خويشاوندى نزدیک ابوطالب با پيامبر(ص) و حمايت‌هاى بى‌دريغ او از حضرت، بخش‌هایى از زندگى‌اش كه با زندگى پيامبر(ص) ارتباط مستقيم دارد، بيشتر مورد توجه تاريخ‌نويسان مسلمان قرار گرفته است.... جملات برجاى مانده از پيامبر(ص) كه هنگام ديدن جنازه ابوطالب بر زبان راند مى‌تواند تصويرى كامل و دقيق از ابوطالب در نگاه ايشان ترسيم كند: عمو! كودك بودم مرا پروراندى. يتيم بودم مرا سرپرستى كردى و در بزرگى مرا يارى نمودى. خداوند به جهت من تو را سزاى نیکو دهد.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/20660/1/459 ر. ك: همان، ج 1، ص459- 463]</ref>
#همچنين در کتاب حاضر در مورد اصحاب كهف چنين ذكر شده است: شمار اصحاب كهف، چنان‌كه از عنوان داستان در منابع مسيحى، يعنى «هفت خفتگان» پيداست، هفت نفر است.... نام‌هاى اصحاب كهف عبارت است از: مكسملينا، يلميخا، ديمومدس (ديموس)، امبلیکوس، مرطونس، بيرونس، كشطونس.... قرآن هيچ‌گونه تصريحى درباره اصحاب كهف ندارد و تنها بيان مى‌كند كه مردم در عدد اصحاب كهف اختلاف نظر داشته‌اند برخى ايشان را با سگ همراهشان 4 تن و برخى 6 تن و برخى 8 تن دانسته‌اند: ''' «سَيَقُولُونَ ثَلاثَة رابِعُهُمْ كَلْبُهُمْ وَ يَقُولُونَ خَمْسَة سادِسُهُمْ كَلْبُهُمْ رَجْماً بِالْغَيْبِ وَ يَقُولُونَ سَبْعَة وَ ثامِنُهُمْ كَلْبُهُم...» '''.<ref>كهف/ 22</ref>و چون ''' «رَجْماً بِالْغَيْبِ» ''' را كه اشاره به بى‌دليل بودن سخن مردم است پس از دو قول اول ذكر كرده و قول سوم را بدون چنين تعبيرى آورده، برخى نتيجه گرفته‌اند كه قرآن نظر سوم را تأييد مى‌كند.... علت شگفت بودن ماجراى اصحابى كهف، درنگ 309 ساله آنان در غار و آنگاه برخاستن ايشان در كمال سلامت بوده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/19989/1/278 ر. ك: همان، ج 2، ص278- 282]</ref>
#در این اثر در مورد «بعل» چنين نوشته شده است: واژه بعل، سه بار در قرآن آمده است: در آيه 128 نساء و 72 هود، معناى شوهر و در آيه 125 صافات، معناى بت دارد: ''' «أَ تَدْعُونَ بَعْلاً وَ تَذَرُونَ أَحْسَنَ الْخالِقينَ» '''. مفسران در معنا و مصداق بعل در آيه 125 صافات اختلاف كرده‌اند. به اعتقاد بيشتر مفسران، بنى‌اسرائيل پس از وفات حزقيل نبى به پرستش بعل روى آوردند.... مى‌توان به احتمال زياد بعل را نه نام یک بت مشخص بلكه ربّ‌النوع آسمان، باد و توفان به عنوان مظاهر نيروهاى تأثيرگذار در رويش زراعت و گياهان دانست. عَلَم جنس و عنوان‌بودن آن برای خدايان متعدد، همچنين اضافه شدن آن به واژگان گوناگون و نكره آمدنش در قرآن.<ref>صافات/ 125</ref>مى‌تواند مؤيّد این ديدگاه باشد.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/19990/1/135 ر. ك: همان، ج 3، ص135-138]</ref>

== وضعيت کتاب ==


برای کتاب حاضر، فقط فهرست مطالب و منابع تنظيم شده است. این کتاب به‌صورت مستند تنظيم شده است و متن عربى آيات همراه با شماره و نام و نشان آيات و سوره‌ها در متن کتاب آمده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/20660/1/228 مثلاً ر. ك: متن کتاب، ج1، ص228] و [https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/19990/1/555 ج3، ص555]</ref>؛ افزون بر آن، نويسندگان ارجاعات ديگرشان را به‌صورت پاورقى آورده‌اند. این پاورقى‌ها به‌صورت عموم، استنادى و ارجاعى است و در آن نام منبع مورد استفاده همراه با ذكر شماره جلد و صفحه مورد نظر نوشته شده.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/20660/1/55 مثلاً ر. ك: متن کتاب، ج1، ص55 پاورقى 1- 2- 3- و..].</ref>و در آن پاورقى‌هاى توضيحى يا انتقادى مشاهده نگرديد. در مقدمه مسئول مركز فرهنگ و معارف قرآن آمده است: کتاب حاضر با هدف جبران كمبود كتب اعلام قرآن به زبان فارسی تدوين يافته و امورى مانند جامعيت مدخل‌ها، جامعيت مباحث، بهره‌گيرى از منابع دست اول و فراوان، بهره‌گيرى از نظام ارجاعات را مى‌توان از امتيازات این مجموعه بر تأليفات مشابه برشمرد.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/20660/1/13 پيشگفتار، ج1، ص13]</ref>همچنين در مقدمه بخش علوم قرآنى دائرةالمعارف قرآن كريم -كه مشخصات نگارشى آن حتى اسامى نويسندگان نيز معلوم نيست-، در مورد اصطلاح و دانشى به نام «اعلام قرآن» و اقسام آن در قرآن و پيشينه بحث درباره آن و نيز اصطلاح و دانشى به نام «مبهمات قرآن» و حكمت آن و آثارى كه در این زمينه نوشته شده توضيحاتى ذكر شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/20660/1/21 ر. ك: مقدمه، ج1، ص21- 54]</ref>

تاريخ آغاز و انجام نگارش اثر حاضر به‌صورت دقيق مشخص نيست جز آنكه مركز فرهنگ و معارف قرآن در سال 1376ش با هدف ارائه اطلاعات ناب و اصيل در قلمرو موضوعات قرآنى، كار تدوين دائرةالمعارف قرآن كريم را آغاز كرد.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/20660/1/12 پيشگفتار، ج1، ص12]</ref>اولین و دومين جلد اثر حاضر در سال 1385ش و سومين جلد در سال 1386ش منتشر شده است.

==پانويس ==
<references/>
==منابع مقاله==

مقدمه و متن کتاب.



[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
[[رده:قرآن و علوم قرآنی]]
[[رده:علوم قرآنی]]