الألفين في إمامة مولانا أميرالمؤمنين علي بن أبي‌طالب عليه‌السلام

الألفين في إمامة مولانا أميرالمؤمنين علي بن أبي‌طالب عليه‌السلام
پدیدآوران	علامه حلی، حسن بن یوسف (نویسنده)
ناشر	موسسة دار الهجرة
مکان نشر	قم - ایران
سال نشر	1409 ‌‎ق
چاپ	2
موضوع	اسلام - مسایل متفرقه امامت - جنبه‎های قرآنی علی بن ابی‌طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - اثبات خلافت علی بن ابی‌طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - جنبه‎های قرآنی علی بن ابی‌طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - فضایل
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏223‎‏/‎‏54‎‏ ‎‏/‎‏ع‎‏8‎‏الف‎‏7‎‏ ‎‏1361
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

الألفين في إمامة مولانا أميرالمؤمنين علي بن أبي‌طالب عليه‌السلام، تألیف علامه حلى، یکى از مهم‌ترين كتب در بحث امامت مى‌باشد. چنانكه در اثبات امامت به بيش از هزار دليل استدلال شده است.

وجه تسميۀ اين كتاب به الفين (دو هزار) اين است كه مؤلف هزار دليل در اثبات امامت امیرالمؤمنین(ع) و هزار دليل در رد شبهات مخالفين امامت آن حضرت بيان مى‌كند.

مؤلف در مقدمه مى‌گويد: «أوردت فيه من الادلة اليقينية و البراهين العقلية و النقلية الف دليل على امامة سيد‌‎الوصيين على بن ابى‌طالب(ع) و الف دليل على ابطال شبهه الطاعنين و أوردت فيه من الادلة على باقى الائمة ما فيه كفاية للمسترشدين».

مؤلف اين كتاب را نتوانسته به اتمام برساند. او هزار دليل اول را تمام كرده و از هزار دليل دوم تنها 38 دليل بيان كرده است. او اين كتاب را به فرزندش محمد (فخر المحققين) نگاشته است.

علامۀ حلى نگارش اين كتاب را در رمضان سال 712ق در شهر گرگان وقتى كه مصاحب سلطان غياث‌الدين محمد اولجاتيوا بود، به پایان رساند.

ساختار

مؤلف در مقدمۀ كتاب مى‌گويد: اين كتاب از یک مقدمه و دو مقاله و یک خاتمه تشكيل يافته است. اما ظاهرا او تنها به نوشتن یک مقدمه و یک مقاله و بخشى كوچك از مقالۀ دوم اكتفاء كرده است.

المقدمه: مؤلف ذيل مقدمه از 6 مبحث در مورد مباحث كلى امامت بحث مى‌كند كه عبارتند از:

1. ما الامام؟ مؤلف در اين مبحث برای امام تعريف منطقى (حد تام) ارائه مى‌دهد.
2. الامامة لطف عام و النبوة لطف خاص: مؤلف در اين مبحث فرق امام و نبى را بيان مى‌كند.
3. كل مسألة لا بد لها من موضوع و محمول: مؤلف در اين مبحث مبادى اثبات وجوب امام را كه 18 عنوان مى‌باشد، بيان مى‌كند.
4. فى ان نصب الامام لطف: در اين مبحث لطف بودن انتصاب امام را اثبات مى‌كند.
5. لا يقوم غير الامامة مقامها: مؤلف در اين مبحث اثبات مى‌كند ضرورت وجود امام را و برای اثبات اين قضيه 6 دليل بيان مى‌كند.
6. فى ان نصب الامام واجب: مؤلف در اين بحث ابتدا وجوب نصب امام را اثبات مى‌كند و سپس چگونگى وجوب را (از حيث اين كه دائمى است يا نه). در ادامه از طرق ثبوت وجوب و محل وجوب سخن گفته و آراء مخالفين را بيان كرده و آنها را ابطال مى‌كند.
7. فى عصمة الامام: مؤلف در اين مبحث ابتداء عصمت را تعريف مى‌كند، سپس ادلۀ وجوب عصمت امام را بيان مى‌كند.

او طى ده فصل كه هر كدام ادلۀ صدگانه هستند، وجوب عصمت امام را اثبات مى‌كند. مؤلف در مقالۀ دوم هم سى و هشت دليل برای اثبات وجوب عصمت امام بيان مى‌كند.

گزارش محتوا

مؤلف برای اثبات وجوب عصمت امام هم از ادلۀ عقليه، هم از ادلۀ نقليه و هم از ادلۀ مركب از مقدمات عقلى و نقلى استفاده مى‌كند. او در ادلۀ نقليه به آيات قرآنى استناد مى‌كند و در ادلۀ عقلى بيشتر برهان اقامه مى‌كند.

او در بيان ادله صرفا به طرح ادله نمى‌پردازد، بلكه در مواردى كه شبهاتى حول ادله هست آنها را با «اعترض عليه» و يا «لا يقال» و يا... بيان كرده، سپس به آنها جواب مى‌دهد.

اكثر ادله‌اى كه مؤلف در اين كتاب آنها را برای وجوب عصمت امام بيان كرده است، به خود او اختصاص دارد و قبل از او كسى از اين ادله استفاده نكرده است و همين كتاب مى‌تواند دلالت كند بر عظمت علمى و دقت نظر او.

مؤلف همچنانكه گفته شد، در اين كتاب كمتر از ديگران استفاده نموده است؛ ش‍ ولى در بين كسانى كه از آنها مطلبى نقل مى‌كند، سيد‌‎مرتضى و كتاب شافى او در صدر قرار دارد. او در موارد متعددى از آراء سيد‌‎مرتضى استفاده كرده است؛ مثلا: 288/1، 310، 317، 318، 320، 326، 151/2، 152، 154 و 159.

تعداد رواياتى كه در اين كتاب مورد استناد و استشهاد مؤلف قرار گرفته است، كمتر از 20 روايت مى‌باشد و حال آنكه آيات مورد استناد و استشهاد مؤلف قريب به 500 آيه مى‌باشد.

مؤلف اين كتاب را خودش مرتب نكرده، بلكه اين كار را پسر او انجام داده است. لذا بعضى از نقصان‌ها احتمالا متوجه فرزند مؤلف مى‌باشد. چنانكه آقا بزرگ تهرانى مى‌گويد: «و الظاهر ان فخر المحققين لم يظفر على بقية الكتاب عند ترتيبه و انه تلفت كراريس منه طول تلك المدة بعد وفاة والده».

ترجمه و شرح

1. آقاى محمدحسين مظفر بر اين كتاب تعليقاتى دارند كه همراه خود كتاب در سال 1372ق در نجف اشرف در 406 صفحه به چاپ رسيده است.
2. اين كتاب را آقاى جعفر وجدانى به نام الفين ترجمه كرده و اين ترجمه در سال 1395ق در ایران توسط انتشارات سعدى و محمودى در 1051 صفحه به چاپ رسيده است.

نسخه‌شناسى

اين كتاب بارها به چاپ رسيده است كه در ذيل به اهم آنها اشاره مى‌كنيم:

1. سال 1296ق در تهران به صورت سنگى و رحلى در 185 صفحه به چاپ رسيده است.
2. سال 1298ق در تبريز به صورت سنگى و رحلى همراه كتاب كشف اليقين في فضائل اميرالمؤمنين در 384 صفحه به چاپ رسيده است.
3. سال 1360ق در تهران توسط چاپخانه پاکت‌چى و به صورت سنگى در 184 صفحه بچاپ رسيده است.
4. سال 1372ق در نجف اشرف همراه حواشى و تعليقات محمدحسین مظفر در دو جلد و 222+184 صفحه به چاپ رسيده است.
5. سال 1389ق در نجف اشرف با مقدمۀ محمد مهدى موسوى خراسانى و در 437 صفحه به چاپ رسيده است.
6. سال 1402ق در بيروت توسط موسسه اعلمى بچاپ رسيده كه همين چاپ بار ديگر در سال 1410ق تجديد چاپ گشته است.
7. سال 1405ق در قم توسط انتشارات دين و دانش و انتشارات دار الهجرة در 445 صفحه به چاپ رسيده است كه همين چاپ سال 1409ق توسط انتشارات دار الهجرة و مطبعة الصدر تجديد چاپ شده است.

نسخۀ موجود در برنامه: اين نسخه در سال 1423ق در قم توسط الموسسة الاسلامية للبحوث و المعلومات، با مقدمه و تصحيح آقاى عبدالهادى على ناصر السلمان در دو جلد(381+434 صفحه) و در قطع وزيرى به چاپ رسيده است.

اين كتاب داراى فهرست آيات، فهرست روايات، فهرست اعلام، فهرست فرق و مذاهب، فهرست مصادر تحقيق و فهرست مطالب مى‌باشد.

(1)-ص 44.

وابسته‌ها

الفین