نمایش مبدأ برای الأمكنة و المياه و الجبال و الآثار و نحوها المذكورة في الأخبار و الآثار

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR10123J1.jpg
| عنوان =الأمکنة و المیاه و الجبال و الآثار و نحوها المذکورة فی الأخبار و الآثار
| عنوان‌های دیگر =کتاب الامکنه و المیاه و الجبال و الآثار و نحوها المذکوره فی الاخبار و الاشعار
| پدیدآوران = 
[[اسکندری، ابوالفتح نصر بن عبدالرحمن]] (نویسنده)

[[جاسر، حمد]] (محقق)
| زبان =عربی
| کد کنگره =‏G‎‏ ‎‏93‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏5‎‏الف‎‏8
| موضوع =
جغرافیا - واژه‌نامه‌ها - متون قدیمی تا قرن 14

فرهنگ جغرافیایی - متون قدیمی تا قرن ۱۴

کشورهای اسلامی - جغرافیا - متون قدیمی تا قرن 14
| ناشر = 
مرکز الملک فيصل للبحوث و الدراسات الإسلامية
| مکان نشر =ریاض - عربستان
| سال نشر = 1425 ‌‎ق 
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE10123AUTOMATIONCODE
| چاپ =1
| تعداد جلد =2
| کتابخانۀ دیجیتال نور =10123
| کتابخوان همراه نور =10123
| کد پدیدآور =
| پس از =
| پیش از =
}}
'''الامكنة و الحياد و الجبال و الاثار و نحوها المذكورة في الاخبار و الاشعار'''، اثر [[اسکندری، ابوالفتح نصر بن عبدالرحمن|ابوالفتح نصر بن عبدالرحمن اسكندرى]] ([[اسکندری، ابوالفتح نصر بن عبدالرحمن|نصر اسكندرى]] متوفاى 561 هجرى) مى‌باشد.

اين اثر فرهنگى است جغرافيايى و بزرگ كه به ترتيب حروف الفباء، درباره نام‌هاى گوناگون یک شهر و شهرهاى هم نام مرتب شده است. در اين كتاب استان‌ها، شهرها، محله‌ها، كاخ‌ها، مساجد، بيابان‌ها، كوه‌ها و هر نقطه كه در كتب نامى از آنها برده شده است، در كنار یکديگر نهاده شده و شناسانده مى‌شوند.

مؤلف برای تحرير اين اثر به كتب تاريخى، لغت، شعرا و علماء حديث و...مراجعه كه بعضى از آنها در نوع خود بى‌نظير است و به خط خود مؤلفين آنها مى‌باشد. در مورد برخى از جايگاه‌ها؛ از جمله به خط ابن اعرابى، ابن كوفى، ابن مقلة مراجعه و از كتبى كه نقل نموده؛ از جمله ابيات المعانى ابن سكيت، تفسير الابينة ثعلب، العين، الجمل و از بعضى از كتب نقل نموده، در حالى كه نام مؤلفان آنها را نمى‌برد؛ از جمله كتاب عبدالقيس، كتاب فهم و عدوان، كتاب مخارب بن حصفة است. و آنچه از مشاهير لغت مى‌آورد؛ از جمله ابومحمد اسود، اصمعى ابن اعرابى، العليل، ابوعبيد، ابوعبيده، النضر بن شميل و ابن‌دريد و از علماء حديث؛ من جمله ابوداود، [[ابن حزم، علی بن احمد|ابن‌ حزم]] و عبدالرزاق است.

روش [[اسکندری، ابوالفتح نصر بن عبدالرحمن|اسكندرى]] اين گونه است كه شواهد و متن كتب فوق را آورده، ولى اسم شعراء و مؤلفين و كتب را ذكر نمى‌كند؛ مگر آنكه نام آن جايگاه نامعروف و غريب باشد و اگر جايگاهى معروف و مشهور و در كتب قديمى تكرار شده باشد، برای آن شاهدى ذكر نمى‌كند و مواردى زيادى را در اثر او مى‌توان ديد كه از كتابى نقل نموده ولى نام آن اثر را نمى‌برد؛ از جمله از رساله عرام نقل مى‌كند؛ ولى اسم آن را نمى‌آورد.

بنابراین، مى‌توان گفت كتاب الامكنه و الحياه دايراه المعراف جغرافيايى، به ترتيب حروف است كه يافتن مطلب مورد نظر، مانند لغت‌نامه‌ها به آسان‌ترين راه دست مى‌دهد.

== ساختار ==


اثر از یک مقدمه كه متعلق به ناشر است و متن اصلى تشكيل شده است.

==گزارش محتوا==

مقدّمه ناشر كه به قلم [[جاسر، حمد|حمدالجاسر]] مى‌باشد، نوشته‌اى بس گرانمايه به شمار مى‌آيد.در اين مقدمه از موضوع كتاب، شرح حال و زندگانى [[اسکندری، ابوالفتح نصر بن عبدالرحمن|نصر اسكندرى]] (بررسى نام و تاريخ ولادت، اساتيد، مؤلفات او و تعريف جامع و مفصل اين كتاب) نسخ خطى اين اثر و اقدامات و چگونگى نشر اين كتاب محض به ميان آورده است.

روش كار ناشر در آماده كردن اين كتاب آن گونه كه در مقدّمه تشريح مى‌كند، بدين ترتيب است كه اوّل سعى نموده نسخه‌اى كه در دست داشته، مطابقت كامل با نسخه اصلى دانش باشد و نسخ‌هایى كه در آنها تحريف صورت گرفته، تصحيح شده و آنچه در اختيار خواننده قرار مى‌گیرد، از هر گونه عيب و نقص مبرا باشد. كار ديگرى كه صورت گرفته، مؤلف در مواردى در معرّفى پايگاه‌ها دچار خطاء شده است، در پاورقى به تصحيح آن اقدام شده است.

از آنجا كه «حازمى» كتابى به نام «اماكن» بعد از ابوالفتح اسكندرى تأليف نموده است كه اقتباسى از همين اثر ابوالفتح اسكندرى مى‌باشد، اين در اثر، نوشته‌هاى دو كتاب با یکديگر تطبيق داده شده و هر جا اضافات يا نواقصى در دو كتاب ملاحظه شده، در پاورقى آمده است.

ويژگى ديگر اين است كه اثر با كتاب [[معجم البلدان]] [[یاقوت حموی، یاقوت بن عبدالله|ياقوت حموى]] تطبيق داده شده و هر جا نام مكانى آمده و اطلاعات بيشترى در [[معجم البلدان]] آمده، در پاورقى نوشته شده است. همچنين اگر شعرى ذكر شده و در [[معجم البلدان]] شرح آن آمده است در پاورقى گنجانده شده است. و اگر اماكنى نياز به توضيح بيشترى داشته، اين توضيح از [[معجم البلدان]] اخذ و در پاورقى آمده است.

اقدام مهمّى ديگرى كه ناشر انجام داده.است، اين كه اگر اماكنى نزدیک شهر يا منطقه‌اى معروف قرار داشته يا نياز به تعيين موقعيّت از نظر طول و عرض جغرافيايى داشته است، اين اطلاعات از كتاب معجم الاسماء الجغرافيه المستوبة على خرائط المملكة العربية، اثر اسعد سليمان برای توضيح در پاورقى آمده است.

در آخر مى‌توان گفت روش كار در اثر اين گونه است كه پس از آوردن نام مكان ويژگى محلى، فاصله آن تا مكان بزرگ‌تر، آثار باستانى كه در سده‌هاى پيشين ساخته شده و برای مردم آن جا باقى مانده است، مردانى بزرگ كه از آن جا برخاسته‌اند، پيشامدهاى بزرگ كه در آن جا رخ داده، شاعران، خطیبان راويان حديث و اطلاعات ديگر را تا آن جا كه بدست آورده ياد مى‌كند.

ناشر در مقدمه كه به معرفى اثر مؤلف پرداخته است، شمارى كامل از منابع جغرافيايى و تاريخى و مراجع همگانى كه برای نگارش مؤلف از آنها سود برده و تا اندازه‌ى ارزش معنوى هر یک را كه كدام از ديگرى اقتباس شده و طبقه‌بندى آنها را تا آنجا كه مى‌دانسته ياد مى‌كند. افزون بر اين، مرجع و شيوه برخى از جايگاه‌ها كه برای شهرى گماشته شده را در همان جايگاه آورده است.

در هر دو جلد در اوّل، فهرست اماكن به ترتيب حروف الفبا آمده است.

==منابع مقاله==
مقدمه و متن كتاب.

==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}


[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:جغرافیا (عمومی)، اطلس، نقشه]]
[[رده: تاریخ جغرافیا]]