نمایش مبدأ برای الإكمال في ذكر من له رواية في مسند الإمام أحمد من الرجال سوی من ذكر في تهذيب الكمال

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR17635J1.jpg
| عنوان =الإكمال في ذكر من له رواية في مسند الإمام أحمد من الرجال سوی من ذكر في تهذيب الكمال
| عنوان‌های دیگر =
|پدیدآورندگان 
| پدیدآوران = [[حسینی، محمد بن علی]] (نویسنده)

[[قلعجی، عبدالمعطی امین]] (مصحح)
|زبان 
| زبان =عربی 
| کد کنگره =‏‎‏/‎‏ح‎‏5‎‏الف‎‏7 / 115 BP 
| موضوع =حديث - علم الرجال

محدثان اهل سنت

|ناشر 
| ناشر = جامعة الدراسات الاسلامية 
| مکان نشر =پاکستان - کراچي 
| سال نشر = [--13] 

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE17635AUTOMATIONCODE
| چاپ =چاپ يکم 
| شابک =
| تعداد جلد =1
| کتابخانۀ دیجیتال نور =17635
| کتابخوان همراه نور =
| کد پدیدآور =04186-08012
| پس از =
| پیش از =
}}

'''الإكمال في ذكر من له رواية في مسند الإمام أحمد من الرجال سوی من ذكر في تهذيب الكمال'''، عنوان اثری است 1 جلدی از فقیه، محدث و مورخ شافعى [[حسینی، محمد بن علی|شمس‌الدین ابوالمحاسن محمد بن على بن حسن بن حمزة بن ابوالمحاسن حسینى دمشقى]] (715-‌765ق).

این کتاب به زبان عربی و در موضوع علوم حدیث نوشته شده است. محمد بن علی حسینی در این اثر به بیان رجال [[مسند الإمام أحمد بن حنبل|مسند احمد بن حنبل]] پرداخته است.

تحقیق این کتاب را دکتر [[قلعجی، عبدالمعطی امین|عبدالمعطی امین قلعجی]] برعهده داشته و اولین چاپش را از روی دو نسخه خطی همراه با استدراکات [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|حافظ ابن حجر]]، دانشگاه مطالعات اسلامی پاکستان در کراچی، انجام داده است.

==ساختار==
کتاب یک جلد دارد و به زبان عربی نوشته شده است. همچنین حاوی مقدمه محقق، مقدمه مؤلف و محتوای مطالب بر اساس حروف الفبایی است.

در تحقیق این اثر از 121 منبع بهره برده شده و از جمله این منابع است: [[تاريخ أصبهان (ذكر أخبار أصبهان)|أخبار أصبهان]]، [[ابونعیم، احمد بن عبدالله|ابونعیم احمد بن عبدالله اصفهانی]]؛ [[إنجاز الوطن عن الإزدراء بإمام الزمن]]، [[ظفر احمد تهاونی]]؛ نسخه خطی الإكمال في ذكر من له رواية في مسند الإمام أحمد من الرجال سوی من ذكر في تهذيب الكمال حسینی؛ [[الاستيعاب في معرفة الأصحاب|الاستيعاب]]، [[ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله|یوسف بن عبدالله]] معروف به [[ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله|ابن عبدالبر]]؛ [[الإصابة في تمييز الصحابة]]، [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر عسقلانی]]؛ [[الأعلام الشرقية في المائة الرابعة عشرة الهجرية|الإعلام]]، [[زرکلی، خیرالدین|خیرالدین زرکلی]]؛ [[الإعلان بالتوبيخ لمن ذمّ التاريخ|الإعلان بالتوبيخ لمن ذمّ التوريخ]]، [[سخاوی، محمد بن عبدالرحمن|سخاوی]]؛ [[الأغاني]]، [[ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین|ابوالفرج اصفهانی]]؛ [[الإكمال في رفع الإرتياب عن المؤتلف و المختلف في الأسماء و الكنی و الأنساب|الإكمال]]، [[ابن ماکولا، علی بن هبةالله|ابن ماکولا]]؛ [[الأنساب (سمعاني)|الأنساب]]، [[سمعانی، عبدالکریم بن محمد|سمعانی]]؛ [[البداية و النهاية (دارالفکر)|البداية و النهاية]]، [[ابن کثیر، اسماعیل بن عمر|ابن کثیر]] و...<ref>[https://noorlib.ir/book/view/17635/%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%83%D9%85%D8%A7%D9%84-%D9%81%DB%8C-%D8%B0%D9%83%D8%B1-%D9%85%D9%86-%D9%84%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D9%81%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D9%86%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D9%85%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%84-%D8%B3%D9%88%DB%8C-%D9%85%D9%86-%D8%B0%D9%83%D8%B1-%D9%81%DB%8C-%D8%AA%D9%87%D8%B0%DB%8C%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D9%83%D9%85%D8%A7%D9%84?sectionNumber=2&pageNumber=671&viewType=pdf ر.ک: منابع کتاب، ص671-678]</ref>.

==گزارش محتوا==
مؤلف در مقدمه‌ای که بر کتاب نوشته، پس از شهادت به وحدانیت خداوند و رسالت پیامبر اسلام(ص) و درود بر ایشان و خاندان پاکشان و اصحاب و همسران آن حضرت(ص)، درباره این اثر چنین توضیح می‌دهد: چون قرعه حکم خداوند بر اختصار «[[تهذيب الكمال في أسماء الرجال]]»، اثر [[حافظ مزی، یوسف بن عبدالرحمن|ابوالحجاج مزی]]، به نام من افتاد، کسی که مراعات و احترامش بر من لازم و پاسخ درخواستش بر من واجب بود، از من درخواست کرد که رجال [[مسند الإمام أحمد بن حنبل|مسند احمد بن حنبل]] را به رجال التهذيب بیفزایم تا فایده این کارم تکمیل شود. من نیز این کار را به فال نیک گرفته و از خداوند درخواست یاری خیر کردم. من در کتاب «التهذيب» هرکه را که روایتی در [[مسند الإمام أحمد بن حنبل|مسند احمد]] داشت با علامتی مشخص کردم تا از اصل متن متمایز شود؛ در این راستا علامت کسانی را که احمد بن حنبل از روایت خودش برای آنان اخراج کرده و علامت کسانی که پسرش عبدالله بن احمد در زیاداتش برای آنها اخراج نموده، «عب» قرار دادم<ref>[https://noorlib.ir/book/view/17635/%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%83%D9%85%D8%A7%D9%84-%D9%81%DB%8C-%D8%B0%D9%83%D8%B1-%D9%85%D9%86-%D9%84%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D9%81%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D9%86%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D9%85%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%84-%D8%B3%D9%88%DB%8C-%D9%85%D9%86-%D8%B0%D9%83%D8%B1-%D9%81%DB%8C-%D8%AA%D9%87%D8%B0%DB%8C%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D9%83%D9%85%D8%A7%D9%84?sectionNumber=2&viewType=pdf ر.ک: مقدمه مؤلف، ص1-3]</ref>.

در بخشی از مطالب کتاب که به‌عنوان نمونه ذکر می‌شود، می‌خوانیم:

حرف الف:

[[احمد بن جمیل مروزی]]، ابویوسف: وی ساکن بغداد بود. از عبدالعزیز بن عبدالصمد و ابن مبارک و یحیی بن عبدالملک بن حمید بن ابوغنیه روایت کرده است. ابوزرعه و ابوحاتم و عبدالله بن احمد از وی روایت کرده‌اند. عبدالله بن احمد گفته: پدرم مطالب وی را کتابت می‌کرد و من خودم شاهد این مطلب بودم. ابن حبان گفته: احمد بن جمیل مروزی در سال 230 از دنیا رفت. ابن معین با عبارت: «ليس به بأس» و ابوحاتم با عبارت «صدوق» از وی یاد کرده‌اند<ref>[https://noorlib.ir/book/view/17635/%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%83%D9%85%D8%A7%D9%84-%D9%81%DB%8C-%D8%B0%D9%83%D8%B1-%D9%85%D9%86-%D9%84%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D9%81%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D9%86%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D9%85%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%84-%D8%B3%D9%88%DB%8C-%D9%85%D9%86-%D8%B0%D9%83%D8%B1-%D9%81%DB%8C-%D8%AA%D9%87%D8%B0%DB%8C%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D9%83%D9%85%D8%A7%D9%84?sectionNumber=5&viewType=pdf ر.ک: متن کتاب، ص5]</ref>.

اسد بن عمرو بن عامر، ابومنذر بجلی کوفی: قاضی شهر واسط بود. از ابوحنیفه و حجاج بن ارطاة و ربیعة الرأی و مطرف بن طریف و ابراهیم بن جریر و دیگران روایت کرده و احمد بن حنبل و عمرو ناقد و ابراهیم بن موسی و دیگران از وی روایت کرده‌اند. عبدالله بن احمد گفته: از پدرم درباره وی پرسیدم و گفت: «كان صدوقا». جوزجانی از قول احمد بن حنبل درباره اسد بن عمرو گفته: «أنه صالح الحديث». بخاری و ابن مدینی با عبارت «ضعيف» از وی یاد کرده‌اند و دارقطنی درباره وی از عبارت «يعتبر به» استفاده کرده است. ابن عدی درباره اسد بن عمرو گفته: «لم أر له شيئا منكرا و أرجو أنه لا بأس به».
وی در سال 190 و به قولی، 188ق از دنیا رفت. ابن حبان گفته: اصحاب ابوحنیفه از وی روایت کرده‌اند و وی حدیث را بر اساس مذهب آنان می‌گفته است. سپس ابن حبان ادامه می‌دهد: من نام او را صرفا به این دلیل آوردم که اصحاب حدیث با تعجب از وی روایت می‌کنند<ref>[https://noorlib.ir/book/view/17635/%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%83%D9%85%D8%A7%D9%84-%D9%81%DB%8C-%D8%B0%D9%83%D8%B1-%D9%85%D9%86-%D9%84%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D9%81%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D9%86%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D9%85%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%84-%D8%B3%D9%88%DB%8C-%D9%85%D9%86-%D8%B0%D9%83%D8%B1-%D9%81%DB%8C-%D8%AA%D9%87%D8%B0%DB%8C%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D9%83%D9%85%D8%A7%D9%84?sectionNumber=23&viewType=pdf ر.ک: همان، ص23-24]</ref>.

==وضعیت کتاب==
فهرست مطالبِ مقدمه محقق، در ابتدای اثر آمده و فهرست مطالبِ کتاب، در پایان آن.

رونوشت صفحاتی از نسخه‌های خطی ندوة العلماء و دانشگاه عثمانیه، در انتهای اثر پس از فهرست مطالب در صفحات 690 تا 701 کتاب ذکر شده است.

پاورقی‌های کتاب، علاوه بر ذکر ارجاعات، حاوی مطالب مفیدی در توضیح پاره‌ای از عبارات متن است.

علمای مختلفی به این کتاب اهتمام داشته‌اند؛ مثلا [[ابن حجر هیتمی، احمد بن محمد|حافظ هیثمی]] آنچه را که حسینی از رجال احمد ذکر نکرده، در یک جای مجزا ذکر کرده است. [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر]]، مواردی را که [[ابن حجر هیتمی، احمد بن محمد|هیثمی]] آورده در کتاب «[[تعجيل المنفعة بزوائد رجال الأئمة الأربعة|تعجيل المنفعة]]» خودش ذکر کرده است که در انتهای همین اثر با عنوان «استدراكات الحافظ ابن حجر» به کتاب ضمیمه شده است.

[[ابن عراقی، احمد بن عبدالرحیم|ابوزرعه عراقی]] نیز کتابی نگاشته به نام «ذيل الكاشف» که در آن، اسم‌هایی را که در «تهذيب الكمال» بوده و کاشف در ذکرشان، اهمال کرده، آورده و سپس افرادی که حسینی از رجال احمد ذکر کرده و برخی استدراکات هیثمی بر اثر حسینی را به آن ضمیمه کرده است. کار [[ابن عراقی، احمد بن عبدالرحیم|ابوزرعه]] اثر مستقلی شده که تراجم را در آن بر طریقه ذهبی، مختصر کرده است. [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر]] این کار را دنبال کرده و به تبیین، تحریر و توضیح آنچه بر وی ظاهر شده پرداخته و این موارد را در کتابی به نام «تعجيل المنفعة بزوائد رجال الأئمة الأربعة» گرد آورده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/17635/%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%83%D9%85%D8%A7%D9%84-%D9%81%DB%8C-%D8%B0%D9%83%D8%B1-%D9%85%D9%86-%D9%84%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D9%81%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D9%86%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D9%85%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%84-%D8%B3%D9%88%DB%8C-%D9%85%D9%86-%D8%B0%D9%83%D8%B1-%D9%81%DB%8C-%D8%AA%D9%87%D8%B0%DB%8C%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D9%83%D9%85%D8%A7%D9%84?sectionNumber=17&viewType=pdf ر.ک: مقدمه محقق، ص17-18]</ref>.

==پانویس==
<references />

==منابع مقاله==
مقدمه‌ها و متن کتاب.

==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}


[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
[[رده:حدیث]]
[[رده:طبقات و تراجم محدثین و حفاظ (جمعی)]]
[[رده:اردیبهشت (1401)]]