التاريخ الأيوبي و المملوكي: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    جز (جایگزینی متن - ' <ref>' به '<ref>')
    جز (جایگزینی متن - '}} '''' به '}} '''')
    (۲۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    <div class='wikiInfo'>
    {{جعبه اطلاعات کتاب
    [[پرونده:NUR13270J1.jpg|بندانگشتی|في التاريخ الأيوبي و المملوكي]]
    | تصویر =NUR13270J1.jpg
    {| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
    | عنوان =التاريخ الأيوبي و المملوكي
    |+ |
    | عنوان‌های دیگر =
    |-
    | پدیدآوران =  
    ! نام کتاب!! data-type='bookName'|في التاريخ الأيوبي و المملوكي
    [[عبادی، احمد مختار]] (نویسنده)
    |-
    |نام های دیگر کتاب
    |data-type='otherBookNames'|
    |-
    |پدیدآورندگان
    |data-type='authors'|[[عبادي، احمد مختار ]] (نويسنده)


    |-
    | زبان =عربی
    |زبان  
    | کد کنگره =‏DT‎‏ ‎‏95‎‏/‎‏8‎‏ ‎‏/‎‏ع‎‏2‎‏ف‎‏9  
    |data-type='language'|عربي
    | موضوع =
    |-
    ايوبيان  
    |کد کنگره  
    |data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏DT‎‏ ‎‏95‎‏/‎‏8‎‏ ‎‏/‎‏ع‎‏2‎‏ف‎‏9  
    |-
    |موضوع  
    |data-type='subject'|ايوبيان  


    سوريه - تاريخ - 659 - 922ق.  
    سوريه - تاريخ - 659 - 922ق.  
    خط ۲۷: خط ۱۶:


    مماليک  
    مماليک  
    |-
    | ناشر =
    |ناشر  
    مؤسسة شباب الجامعة  
    |data-type='publisher'|موسسة شباب الجامعة  
    | مکان نشر =مصر - اسکندريه  
    |-
    | سال نشر =مجلد1
    |مکان نشر  
    |data-type='publishPlace'|مصر - اسکندريه  
    |-
    ||سال نشر  
    |ata-type='publishYear'|مجلد1
    |-class='articleCode'


    |کد اتوماسیون  
    | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE13270AUTOMATIONCODE
    |data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE13270AUTOMATIONCODE
    | چاپ =1
    |}
    | تعداد جلد =1
    </div>
    | کتابخانۀ دیجیتال نور =13270
    ==معرفی اجمالی==
    | کتابخوان همراه نور =13270
    '''في التاريخ الأيوبي و المملوكي'''، تألیف احمد مختار عبادی، کتابی است پیرامون تاریخ ایوبیان و ممالیک در مصر و شام که به زبان عربی تاریخ این حکومت‌ها را در دوران قرون وسطی، به تصویر کشیده است.
    | کد پدیدآور =
    | پس از =
    | پیش از =
    }}
     
     
    '''التاريخ الأيوبي و المملوكي'''، تألیف [[عبادی، احمد مختار|احمد مختار عبادی]]، کتابی است پیرامون تاریخ ایوبیان و ممالیک در مصر و شام که به زبان عربی تاریخ این حکومت‌ها را در دوران قرون وسطی، به تصویر کشیده است.


    ==ساختار==
    ==ساختار==
    خط ۵۱: خط ۴۰:


    ==گزارش محتوا==
    ==گزارش محتوا==
    مقدمه نویسنده بسیار مختصر بوده و در آن، به موضوع کتاب اشاره شده است<ref>مقدمه، ص1-2</ref>.
    مقدمه نویسنده بسیار مختصر بوده و در آن، به موضوع کتاب اشاره شده است<ref>مقدمه، ص1-2</ref>


    در فصل نخست، به ذکر تاریخ دولت ممالیک ترک در مشرق اسلامی و ممالیک اسلاو در غرب اسلامی پرداخته شده است. موضوع این درس، دربرگیرنده مطالعه تاریخی دولت ممالیک، در تاریخ هریک از دو دولت ایوبیه و ممالیک اولی در مصر و شام می‌باشد. به اعتقاد نویسنده، مطالعه تاریخی این موضوع، محتاج به نگاه جامع و فراگیری است که دربرگیرنده تمامی جریانت و حرکت‌ها، از ابتدای شکل‌گیری این حکومت‌ها تا انتهای آن و تأثیر آن در سایر حوادث باشد. بدین منظور در این فصل، به بحث پیرامون نقش دولت ممالیک در جامعه اسلامی و مراحل تطور و تکامل آن مخصوصا در عصر ایوبیان، پرداخته شده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص5</ref>.
    در فصل نخست، به ذکر تاریخ دولت ممالیک ترک در مشرق اسلامی و ممالیک اسلاو در غرب اسلامی پرداخته شده است. موضوع این درس، دربرگیرنده مطالعه تاریخی دولت ممالیک، در تاریخ هریک از دو دولت ایوبیه و ممالیک اولی در مصر و شام می‌باشد. به اعتقاد نویسنده، مطالعه تاریخی این موضوع، محتاج به نگاه جامع و فراگیری است که دربرگیرنده تمامی جریانت و حرکت‌ها، از ابتدای شکل‌گیری این حکومت‌ها تا انتهای آن و تأثیر آن در سایر حوادث باشد. بدین منظور در این فصل، به بحث پیرامون نقش دولت ممالیک در جامعه اسلامی و مراحل تطور و تکامل آن مخصوصاً در عصر ایوبیان، پرداخته شده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص5</ref>


    فصل دوم، دولت ممالیک در مصر از دولت طولونیه تا ابتدای دولت ایوبیه در خلال سال‌های 245ق/ 868م تا 564ق/ 1192م، را به تصویر کشیده است. این دوران شامل عصر حکومت ممالیک طولونیین و اخشیدیین، ممالیک دولت فاطمیه و ممالیک سلاجقه می‌شود.
    فصل دوم، دولت ممالیک در مصر از دولت طولونیه تا ابتدای دولت ایوبیه در خلال سال‌های 245ق/ 868م تا 564ق/ 1192م، را به تصویر کشیده است. این دوران شامل عصر حکومت ممالیک طولونیین و اخشیدیین، ممالیک دولت فاطمیه و ممالیک سلاجقه می‌شود.


    فصل سوم، تاریخ دولت ایوبیه و ممالیک مصر را در خود جای داده است. دولت ایوبی، به دست صلاح‌الدین ایوبی و پس از شکست دولت فاطمیون مصر، روی کار آمد. در این فصل، پس از ذکر و توضیح اقداماتی که صلاح‌الدین پس از به دست گرفتن قدرت انجام داد (از جمله تجهیز نیروی نظامی به‌منظور جنگ‌های صلیبی از جمله: نیروی دریایی؛ اصلاح بیت‌المال و منابع عمومی؛ منع تجار از تعامل با مسیحیان در مورد فروش تجهیزات نظامی و جنگی؛ توجه به تجارت و تقویت وضعیت مالی کشور؛ تقویت شهرهای مرزی به‌وسیله ساخت و تجهیز دیوارها، برج‌ها و حفر خنادق و تقویت روحیه نظامی و جنگاوری مردم و تحریص آنها به جهاد)<ref>ر.ک: همان، ص46-50</ref>، به شرح و توضیح حوادث مختلفی مانند: واقعه حطین در سال 583ق/ 1187م؛ سومین جنگ صلیبی در سال 585ق/ 1189م؛ صلح رمله در سال 588ق/ 1192م؛ پنجمین حمله صلیبی به مصر به فرماندهی جان دی بریین پادشاه بیت‌المقدس؛ هفتمین حمله صلیبی به مصر به فرماندهی پادشاه فرانسه لویی نهم در سال 647ق/ 1249م و...<ref>همان، ص53-100</ref>.
    فصل سوم، تاریخ دولت ایوبیه و ممالیک مصر را در خود جای داده است. دولت ایوبی، به دست صلاح‌الدین ایوبی و پس از شکست دولت فاطمیون مصر، روی کار آمد. در این فصل، پس از ذکر و توضیح اقداماتی که صلاح‌الدین پس از به دست گرفتن قدرت انجام داد (از جمله تجهیز نیروی نظامی به‌منظور جنگ‌های صلیبی از جمله: نیروی دریایی؛ اصلاح بیت‌المال و منابع عمومی؛ منع تجار از تعامل با مسیحیان در مورد فروش تجهیزات نظامی و جنگی؛ توجه به تجارت و تقویت وضعیت مالی کشور؛ تقویت شهرهای مرزی به‌وسیله ساخت و تجهیز دیوارها، برج‌ها و حفر خنادق و تقویت روحیه نظامی و جنگاوری مردم و تحریص آنها به جهاد)<ref>ر.ک: همان، ص46-50</ref>، به شرح و توضیح حوادث مختلفی مانند: واقعه حطین در سال 583ق/ 1187م؛ سومین جنگ صلیبی در سال 585ق/ 1189م؛ صلح رمله در سال 588ق/ 1192م؛ پنجمین حمله صلیبی به مصر به فرماندهی جان دی بریین پادشاه بیت‌المقدس؛ هفتمین حمله صلیبی به مصر به فرماندهی پادشاه فرانسه لویی نهم در سال 647ق/ 1249م و..<ref>همان، ص53-100</ref>


    در فصل چهارم، چگونگی انتقال سلطنت به ممالیک صالحیه مورد بحث و بررسی قرار گرفته<ref>همان، ص114-133</ref> و در فصل پنجم، خطر مغول و تاتار برای دولت ممالیک تشریح شده است. از جمله موضوعات مورد بررسی در این فصل، عبارتند از: سقوط بغداد و نتایج آن در 656ق/ 1258م؛ اعتلای مظفر سیف‌الدین قطز بر تخت سلطنت مصر؛ تهاجم تاتار به شام و پذیرش حکومت آنها توسط ایوبیین؛ واقعه عین جالوت و پیروزی مسلمانان بر تاتار به رهبری قطز در 658ق/ 1260م و سرانجام مرگ قطز و به حکومت رسیدن ظاهر بیبرس در مصر و شام<ref>ر.ک: همان، ص137-155</ref>.
    در فصل چهارم، چگونگی انتقال سلطنت به ممالیک صالحیه مورد بحث و بررسی قرار گرفته<ref>همان، ص114-133</ref> و در فصل پنجم، خطر مغول و تاتار برای دولت ممالیک تشریح شده است. از جمله موضوعات مورد بررسی در این فصل، عبارتند از: سقوط بغداد و نتایج آن در 656ق/ 1258م؛ اعتلای مظفر سیف‌الدین قطز بر تخت سلطنت مصر؛ تهاجم تاتار به شام و پذیرش حکومت آنها توسط ایوبیین؛ واقعه عین جالوت و پیروزی مسلمانان بر تاتار به رهبری قطز در 658ق/ 1260م و سرانجام مرگ قطز و به حکومت رسیدن ظاهر بیبرس در مصر و شام<ref>ر.ک: همان، ص137-155</ref>


    در فصل ششم، به تشریح چگونگی تقویت ارکان دولت مملوکیه در مصر و شام توسط ظاهر بیبرس پرداخته شده است. از جمله اقداماتی که وی در راستای تحکیم و تقویت ارکان دولت مملوکیه انجام داد، عبارتند از: فیصله دادن انقلاب‌های داخلی؛ احیای خلافت عباسی در قاهره؛ رهایی و پیروزی بر عناصر مخالف ایوبی؛ پیمان‌ها و معاهداتی که بین بیبرس و دول اروپایی و آسیایی بسته شد؛ تقویت مرزها و ثغور کشور و توجه ویژه به مراسلات بین‌المللی؛ تقویت نیروی دریایی و ارتش؛ بالابردن آمادگی دفاعی در جنگ‌های صلیبی و جنگ با مغول فارس و پیمان اتحاد با مغول قفجاق<ref>ر.ک: همان</ref>.
    در فصل ششم، به تشریح چگونگی تقویت ارکان دولت مملوکیه در مصر و شام توسط ظاهر بیبرس پرداخته شده است. از جمله اقداماتی که وی در راستای تحکیم و تقویت ارکان دولت مملوکیه انجام داد، عبارتند از: فیصله دادن انقلاب‌های داخلی؛ احیای خلافت عباسی در قاهره؛ رهایی و پیروزی بر عناصر مخالف ایوبی؛ پیمان‌ها و معاهداتی که بین بیبرس و دول اروپایی و آسیایی بسته شد؛ تقویت مرزها و ثغور کشور و توجه ویژه به مراسلات بین‌المللی؛ تقویت نیروی دریایی و ارتش؛ بالابردن آمادگی دفاعی در جنگ‌های صلیبی و جنگ با مغول فارس و پیمان اتحاد با مغول قفجاق<ref>ر.ک: همان</ref>


    در فصل آخر، به تشریح چگونگی روی کار آمدن دولت بنی قلاوون در مصر و شام پرداخته شده است. مؤسس این دولت، شخصی به نام منصور سیف‌الدین قلاوون صالحی الفی بوده که وی را از بزرگ‌ترین سلاطین ممالیک، بعد از ظاهر بیبرس دانسته‌اند<ref>ر.ک: همان، ص233</ref>.
    در فصل آخر، به تشریح چگونگی روی کار آمدن دولت بنی قلاوون در مصر و شام پرداخته شده است. مؤسس این دولت، شخصی به نام منصور سیف‌الدین قلاوون صالحی الفی بوده که وی را از بزرگ‌ترین سلاطین ممالیک، بعد از ظاهر بیبرس دانسته‌اند<ref>ر.ک: همان، ص233</ref>
       
       
    از جمله موضوعات مطرح‌شده در این فصل، عبارتند از: پیروزی سیف‌الدین قلاوون بر مغول فارس در واقعه حمص در سال 1281م؛ جنگ‌های وی با صلیبیون و استیلای بر مرقب، لاذقیه و طرابلس؛ سلطنت ناصر محمد بن قلاوون و...<ref>ر.ک: همان، ص235-266</ref>.
    از جمله موضوعات مطرح‌شده در این فصل، عبارتند از: پیروزی سیف‌الدین قلاوون بر مغول فارس در واقعه حمص در سال 1281م؛ جنگ‌های وی با صلیبیون و استیلای بر مرقب، لاذقیه و طرابلس؛ سلطنت ناصر محمد بن قلاوون و..<ref>ر.ک: همان، ص235-266</ref>


    مطالبی به‌عنوان ضمیمه به انتهای کتاب افزوده شده است که عبارتند از: خطاب تهدیدآمیزی که هولاکوخان اندکی پیش از واقعه عین جالوت به قطز ارسال نمود؛ روایت صارم‌الدین ازبک بن عبدالله اشرفی در وصف تاتار و عاداتشان و واقعه عین جالوت و نامه سلطان قطز به پادشاه یمن و بشارت شکست تاتار<ref>همان، ص267-282</ref>.
    مطالبی به‌عنوان ضمیمه به انتهای کتاب افزوده شده است که عبارتند از: خطاب تهدیدآمیزی که هولاکوخان اندکی پیش از واقعه عین جالوت به قطز ارسال نمود؛ روایت صارم‌الدین ازبک بن عبدالله اشرفی در وصف تاتار و عاداتشان و واقعه عین جالوت و نامه سلطان قطز به پادشاه یمن و بشارت شکست تاتار<ref>همان، ص267-282</ref>


    ==وضعیت کتاب==
    ==وضعیت کتاب==
    فهرست مطالب، به‌همراه فهرست منابع و مصادر مورد استفاده نویسنده و نیز تعدادی نقشه مربوط به مطالب کتاب، در انتهای کتاب آمده است.
    فهرست مطالب، به‌همراه فهرست منابع و مصادر مورد استفاده نویسنده و نیز تعدادی نقشه مربوط به مطالب کتاب، در انتهای کتاب آمده است.


    در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع<ref>ر.ک: پاورقی، ص65</ref>، به توضیح برخی از مطالب متن پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص70</ref>.
    در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع<ref>ر.ک: پاورقی، ص65</ref>، به توضیح برخی از مطالب متن پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص70</ref>


    ==پانویس ==
    ==پانویس==
    <references />
    <references/>


    ==منابع مقاله==
    ==منابع مقاله==
    خط ۸۱: خط ۷۰:




    == وابسته‌ها ==
    ==وابسته‌ها==
    {{وابسته‌ها}}
    ==پیوندها==
     
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
       
       
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:تاریخ]]
       
       
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:تاریخ آفریقا]]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]

    نسخهٔ ‏۳۱ اوت ۲۰۲۱، ساعت ۲۱:۵۰

    التاريخ الأيوبي و المملوكي
    التاريخ الأيوبي و المملوكي
    پدیدآورانعبادی، احمد مختار (نویسنده)
    ناشرمؤسسة شباب الجامعة
    مکان نشرمصر - اسکندريه
    سال نشرمجلد1
    چاپ1
    موضوعايوبيان

    سوريه - تاريخ - 659 - 922ق.

    مصر - تاريخ - 19 - 897ق.

    مماليک
    زبانعربی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    ‏DT‎‏ ‎‏95‎‏/‎‏8‎‏ ‎‏/‎‏ع‎‏2‎‏ف‎‏9
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf


    التاريخ الأيوبي و المملوكي، تألیف احمد مختار عبادی، کتابی است پیرامون تاریخ ایوبیان و ممالیک در مصر و شام که به زبان عربی تاریخ این حکومت‌ها را در دوران قرون وسطی، به تصویر کشیده است.

    ساختار

    کتاب با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب در هفت فصل، تنظیم شده است.

    نویسنده در ابتدا به ذکر تاریخ دولت ممالیک ترک و اسلاو در شرق و غرب اسلامی پرداخته و سپس موضوعات زیر را مورد مطالعه قرار داده است: دولت ممالیک در مصر از دولت طولونیه تا ابتدای دولت ایوبیه؛ تاریخ دولت ایوبیه و ممالیک مصر؛ چگونگی انتقال سلطنت به ممالیک صالحیه؛ چگونگی تقویت ارکان دولت مملوکیه در مصر و شام توسط ظاهر بیبرس و در نهایت چگونگی روی کار آمدن دولت بنی قلاوون در مصر و شام.

    گزارش محتوا

    مقدمه نویسنده بسیار مختصر بوده و در آن، به موضوع کتاب اشاره شده است[۱]

    در فصل نخست، به ذکر تاریخ دولت ممالیک ترک در مشرق اسلامی و ممالیک اسلاو در غرب اسلامی پرداخته شده است. موضوع این درس، دربرگیرنده مطالعه تاریخی دولت ممالیک، در تاریخ هریک از دو دولت ایوبیه و ممالیک اولی در مصر و شام می‌باشد. به اعتقاد نویسنده، مطالعه تاریخی این موضوع، محتاج به نگاه جامع و فراگیری است که دربرگیرنده تمامی جریانت و حرکت‌ها، از ابتدای شکل‌گیری این حکومت‌ها تا انتهای آن و تأثیر آن در سایر حوادث باشد. بدین منظور در این فصل، به بحث پیرامون نقش دولت ممالیک در جامعه اسلامی و مراحل تطور و تکامل آن مخصوصاً در عصر ایوبیان، پرداخته شده است[۲]

    فصل دوم، دولت ممالیک در مصر از دولت طولونیه تا ابتدای دولت ایوبیه در خلال سال‌های 245ق/ 868م تا 564ق/ 1192م، را به تصویر کشیده است. این دوران شامل عصر حکومت ممالیک طولونیین و اخشیدیین، ممالیک دولت فاطمیه و ممالیک سلاجقه می‌شود.

    فصل سوم، تاریخ دولت ایوبیه و ممالیک مصر را در خود جای داده است. دولت ایوبی، به دست صلاح‌الدین ایوبی و پس از شکست دولت فاطمیون مصر، روی کار آمد. در این فصل، پس از ذکر و توضیح اقداماتی که صلاح‌الدین پس از به دست گرفتن قدرت انجام داد (از جمله تجهیز نیروی نظامی به‌منظور جنگ‌های صلیبی از جمله: نیروی دریایی؛ اصلاح بیت‌المال و منابع عمومی؛ منع تجار از تعامل با مسیحیان در مورد فروش تجهیزات نظامی و جنگی؛ توجه به تجارت و تقویت وضعیت مالی کشور؛ تقویت شهرهای مرزی به‌وسیله ساخت و تجهیز دیوارها، برج‌ها و حفر خنادق و تقویت روحیه نظامی و جنگاوری مردم و تحریص آنها به جهاد)[۳]، به شرح و توضیح حوادث مختلفی مانند: واقعه حطین در سال 583ق/ 1187م؛ سومین جنگ صلیبی در سال 585ق/ 1189م؛ صلح رمله در سال 588ق/ 1192م؛ پنجمین حمله صلیبی به مصر به فرماندهی جان دی بریین پادشاه بیت‌المقدس؛ هفتمین حمله صلیبی به مصر به فرماندهی پادشاه فرانسه لویی نهم در سال 647ق/ 1249م و..[۴]

    در فصل چهارم، چگونگی انتقال سلطنت به ممالیک صالحیه مورد بحث و بررسی قرار گرفته[۵] و در فصل پنجم، خطر مغول و تاتار برای دولت ممالیک تشریح شده است. از جمله موضوعات مورد بررسی در این فصل، عبارتند از: سقوط بغداد و نتایج آن در 656ق/ 1258م؛ اعتلای مظفر سیف‌الدین قطز بر تخت سلطنت مصر؛ تهاجم تاتار به شام و پذیرش حکومت آنها توسط ایوبیین؛ واقعه عین جالوت و پیروزی مسلمانان بر تاتار به رهبری قطز در 658ق/ 1260م و سرانجام مرگ قطز و به حکومت رسیدن ظاهر بیبرس در مصر و شام[۶]

    در فصل ششم، به تشریح چگونگی تقویت ارکان دولت مملوکیه در مصر و شام توسط ظاهر بیبرس پرداخته شده است. از جمله اقداماتی که وی در راستای تحکیم و تقویت ارکان دولت مملوکیه انجام داد، عبارتند از: فیصله دادن انقلاب‌های داخلی؛ احیای خلافت عباسی در قاهره؛ رهایی و پیروزی بر عناصر مخالف ایوبی؛ پیمان‌ها و معاهداتی که بین بیبرس و دول اروپایی و آسیایی بسته شد؛ تقویت مرزها و ثغور کشور و توجه ویژه به مراسلات بین‌المللی؛ تقویت نیروی دریایی و ارتش؛ بالابردن آمادگی دفاعی در جنگ‌های صلیبی و جنگ با مغول فارس و پیمان اتحاد با مغول قفجاق[۷]

    در فصل آخر، به تشریح چگونگی روی کار آمدن دولت بنی قلاوون در مصر و شام پرداخته شده است. مؤسس این دولت، شخصی به نام منصور سیف‌الدین قلاوون صالحی الفی بوده که وی را از بزرگ‌ترین سلاطین ممالیک، بعد از ظاهر بیبرس دانسته‌اند[۸]

    از جمله موضوعات مطرح‌شده در این فصل، عبارتند از: پیروزی سیف‌الدین قلاوون بر مغول فارس در واقعه حمص در سال 1281م؛ جنگ‌های وی با صلیبیون و استیلای بر مرقب، لاذقیه و طرابلس؛ سلطنت ناصر محمد بن قلاوون و..[۹]

    مطالبی به‌عنوان ضمیمه به انتهای کتاب افزوده شده است که عبارتند از: خطاب تهدیدآمیزی که هولاکوخان اندکی پیش از واقعه عین جالوت به قطز ارسال نمود؛ روایت صارم‌الدین ازبک بن عبدالله اشرفی در وصف تاتار و عاداتشان و واقعه عین جالوت و نامه سلطان قطز به پادشاه یمن و بشارت شکست تاتار[۱۰]

    وضعیت کتاب

    فهرست مطالب، به‌همراه فهرست منابع و مصادر مورد استفاده نویسنده و نیز تعدادی نقشه مربوط به مطالب کتاب، در انتهای کتاب آمده است.

    در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع[۱۱]، به توضیح برخی از مطالب متن پرداخته شده است[۱۲]

    پانویس

    1. مقدمه، ص1-2
    2. ر.ک: متن کتاب، ص5
    3. ر.ک: همان، ص46-50
    4. همان، ص53-100
    5. همان، ص114-133
    6. ر.ک: همان، ص137-155
    7. ر.ک: همان
    8. ر.ک: همان، ص233
    9. ر.ک: همان، ص235-266
    10. همان، ص267-282
    11. ر.ک: پاورقی، ص65
    12. ر.ک: همان، ص70

    منابع مقاله

    مقدمه و متن کتاب.


    وابسته‌ها