التاريخ الأيوبي و المملوكي

    از ویکی‌نور
    التاريخ الأيوبي و المملوكي
    التاريخ الأيوبي و المملوكي
    پدیدآورانعبادی، احمد مختار (نویسنده)
    ناشرمؤسسة شباب الجامعة
    مکان نشرمصر - اسکندريه
    سال نشرمجلد1
    چاپ1
    موضوعايوبيان

    سوريه - تاريخ - 659 - 922ق.

    مصر - تاريخ - 19 - 897ق.

    مماليک
    زبانعربی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    ‏DT‎‏ ‎‏95‎‏/‎‏8‎‏ ‎‏/‎‏ع‎‏2‎‏ف‎‏9
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf


    التاريخ الأيوبي و المملوكي، تألیف احمد مختار عبادی، کتابی است پیرامون تاریخ ایوبیان و ممالیک در مصر و شام که به زبان عربی تاریخ این حکومت‌ها را در دوران قرون وسطی، به تصویر کشیده است.

    ساختار

    کتاب با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب در هفت فصل، تنظیم شده است.

    نویسنده در ابتدا به ذکر تاریخ دولت ممالیک ترک و اسلاو در شرق و غرب اسلامی پرداخته و سپس موضوعات زیر را مورد مطالعه قرار داده است: دولت ممالیک در مصر از دولت طولونیه تا ابتدای دولت ایوبیه؛ تاریخ دولت ایوبیه و ممالیک مصر؛ چگونگی انتقال سلطنت به ممالیک صالحیه؛ چگونگی تقویت ارکان دولت مملوکیه در مصر و شام توسط ظاهر بیبرس و در نهایت چگونگی روی کار آمدن دولت بنی قلاوون در مصر و شام.

    گزارش محتوا

    مقدمه نویسنده بسیار مختصر بوده و در آن، به موضوع کتاب اشاره شده است[۱]

    در فصل نخست، به ذکر تاریخ دولت ممالیک ترک در مشرق اسلامی و ممالیک اسلاو در غرب اسلامی پرداخته شده است. موضوع این درس، دربرگیرنده مطالعه تاریخی دولت ممالیک، در تاریخ هریک از دو دولت ایوبیه و ممالیک اولی در مصر و شام می‌باشد. به اعتقاد نویسنده، مطالعه تاریخی این موضوع، محتاج به نگاه جامع و فراگیری است که دربرگیرنده تمامی جریانت و حرکت‌ها، از ابتدای شکل‌گیری این حکومت‌ها تا انتهای آن و تأثیر آن در سایر حوادث باشد. بدین منظور در این فصل، به بحث پیرامون نقش دولت ممالیک در جامعه اسلامی و مراحل تطور و تکامل آن مخصوصاً در عصر ایوبیان، پرداخته شده است[۲]

    فصل دوم، دولت ممالیک در مصر از دولت طولونیه تا ابتدای دولت ایوبیه در خلال سال‌های 245ق/ 868م تا 564ق/ 1192م، را به تصویر کشیده است. این دوران شامل عصر حکومت ممالیک طولونیین و اخشیدیین، ممالیک دولت فاطمیه و ممالیک سلاجقه می‌شود.

    فصل سوم، تاریخ دولت ایوبیه و ممالیک مصر را در خود جای داده است. دولت ایوبی، به دست صلاح‌الدین ایوبی و پس از شکست دولت فاطمیون مصر، روی کار آمد. در این فصل، پس از ذکر و توضیح اقداماتی که صلاح‌الدین پس از به دست گرفتن قدرت انجام داد (از جمله تجهیز نیروی نظامی به‌منظور جنگ‌های صلیبی از جمله: نیروی دریایی؛ اصلاح بیت‌المال و منابع عمومی؛ منع تجار از تعامل با مسیحیان در مورد فروش تجهیزات نظامی و جنگی؛ توجه به تجارت و تقویت وضعیت مالی کشور؛ تقویت شهرهای مرزی به‌وسیله ساخت و تجهیز دیوارها، برج‌ها و حفر خنادق و تقویت روحیه نظامی و جنگاوری مردم و تحریص آنها به جهاد)[۳]، به شرح و توضیح حوادث مختلفی مانند: واقعه حطین در سال 583ق/ 1187م؛ سومین جنگ صلیبی در سال 585ق/ 1189م؛ صلح رمله در سال 588ق/ 1192م؛ پنجمین حمله صلیبی به مصر به فرماندهی جان دی بریین پادشاه بیت‌المقدس؛ هفتمین حمله صلیبی به مصر به فرماندهی پادشاه فرانسه لویی نهم در سال 647ق/ 1249م و..[۴]

    در فصل چهارم، چگونگی انتقال سلطنت به ممالیک صالحیه مورد بحث و بررسی قرار گرفته[۵] و در فصل پنجم، خطر مغول و تاتار برای دولت ممالیک تشریح شده است. از جمله موضوعات مورد بررسی در این فصل، عبارتند از: سقوط بغداد و نتایج آن در 656ق/ 1258م؛ اعتلای مظفر سیف‌الدین قطز بر تخت سلطنت مصر؛ تهاجم تاتار به شام و پذیرش حکومت آنها توسط ایوبیین؛ واقعه عین جالوت و پیروزی مسلمانان بر تاتار به رهبری قطز در 658ق/ 1260م و سرانجام مرگ قطز و به حکومت رسیدن ظاهر بیبرس در مصر و شام[۶]

    در فصل ششم، به تشریح چگونگی تقویت ارکان دولت مملوکیه در مصر و شام توسط ظاهر بیبرس پرداخته شده است. از جمله اقداماتی که وی در راستای تحکیم و تقویت ارکان دولت مملوکیه انجام داد، عبارتند از: فیصله دادن انقلاب‌های داخلی؛ احیای خلافت عباسی در قاهره؛ رهایی و پیروزی بر عناصر مخالف ایوبی؛ پیمان‌ها و معاهداتی که بین بیبرس و دول اروپایی و آسیایی بسته شد؛ تقویت مرزها و ثغور کشور و توجه ویژه به مراسلات بین‌المللی؛ تقویت نیروی دریایی و ارتش؛ بالابردن آمادگی دفاعی در جنگ‌های صلیبی و جنگ با مغول فارس و پیمان اتحاد با مغول قفجاق[۷]

    در فصل آخر، به تشریح چگونگی روی کار آمدن دولت بنی قلاوون در مصر و شام پرداخته شده است. مؤسس این دولت، شخصی به نام منصور سیف‌الدین قلاوون صالحی الفی بوده که وی را از بزرگ‌ترین سلاطین ممالیک، بعد از ظاهر بیبرس دانسته‌اند[۸]

    از جمله موضوعات مطرح‌شده در این فصل، عبارتند از: پیروزی سیف‌الدین قلاوون بر مغول فارس در واقعه حمص در سال 1281م؛ جنگ‌های وی با صلیبیون و استیلای بر مرقب، لاذقیه و طرابلس؛ سلطنت ناصر محمد بن قلاوون و..[۹]

    مطالبی به‌عنوان ضمیمه به انتهای کتاب افزوده شده است که عبارتند از: خطاب تهدیدآمیزی که هولاکوخان اندکی پیش از واقعه عین جالوت به قطز ارسال نمود؛ روایت صارم‌الدین ازبک بن عبدالله اشرفی در وصف تاتار و عاداتشان و واقعه عین جالوت و نامه سلطان قطز به پادشاه یمن و بشارت شکست تاتار[۱۰]

    وضعیت کتاب

    فهرست مطالب، به‌همراه فهرست منابع و مصادر مورد استفاده نویسنده و نیز تعدادی نقشه مربوط به مطالب کتاب، در انتهای کتاب آمده است.

    در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع[۱۱]، به توضیح برخی از مطالب متن پرداخته شده است[۱۲]

    پانویس

    1. مقدمه، ص1-2
    2. ر.ک: متن کتاب، ص5
    3. ر.ک: همان، ص46-50
    4. همان، ص53-100
    5. همان، ص114-133
    6. ر.ک: همان، ص137-155
    7. ر.ک: همان
    8. ر.ک: همان، ص233
    9. ر.ک: همان، ص235-266
    10. همان، ص267-282
    11. ر.ک: پاورقی، ص65
    12. ر.ک: همان، ص70

    منابع مقاله

    مقدمه و متن کتاب.


    وابسته‌ها