التوازن الإسلامي بین الدنيا و الآخرة
| نام کتاب | التوازن الاسلامی بین الدنیا و الاخره |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | جمع من الفضلاء (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 250/5 /ت9 |
| موضوع | احادیث اخلاقی - قرن 14
اخلاق اسلامی دنیای فانی - احادیث دنیای فانی - جنبه‌های قرآنی |
| ناشر | موسسة في طريق الحق |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1425 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE18441AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى:
«التوازن الإسلامى بين الدنيا والآخرة»، اثر جمعى از فضلا، مجموعه بحث‌هايى است كه در ارتباط با اقتصاد اسلامى و به زبان عربى نوشته شده است.انگيزه نگارش اين كتاب، نشان دادن صورتى صحيح از واقعيت اقتصاد اسلامى براى جهانيان است كه امروزه گرفتار مشكلات زيادى مى‌باشند.(مقدمه ص5)
ساختار:
كتاب از يك مقدمه، سه فصل و يك خاتمه تشكيل شده است. مولف ابتدا آيات قرآن را بررسى كرده، سپس به سراغ احاديث رفته و مطالب مورد نظر خود را بيان كرده است.
گزارش محتوا:
مقدمه با مطالبى در ارتباط با انگيزه و مسائلى كه باعث انتشار كتاب گرديده آغاز گشته، پس از نام بردن از نويسندگان، محتواى مطالب نيز به طور خلاصه بيان شده است.
فصل اول، بيان كننده احاديثى است كه متضمن تمجيد و تكريم از دنياست. اين فصل كه با «الطايفة الاولى» آغاز گشته است، شامل 10 عنوان مى‌باشد كه پس از ذكر همه آن‌ها، هر كدام به طور جداگانه بررسى شده‌اند.
اولين عنوان به نام «تحصيل الدنيا مامور به» مى‌باشد. مولف در ذيل اين عنوان، ابتدا آياتى را ذكر كرده كه انسان‌ها را امر به تحصيل دنيا كرده است. وى برداشت حكم وجوب از اين موارد را مشكل دانسته، آن را در مقام امتنان و مطلوب دانسته است.(متن ص14)
وى، در بخش روايات نيز تعداد 91 حديث را در همين زمينه نقل كرده است.
دومين عنوان «الدنيا خير» مى‌باشد كه مولف حدود 11 آيه كه بر اين امر دلالت دارد را بررسى كرده است. وى مهم‌ترين آن‌ها را آيه «كتب عليكم اذا حضر احدكم الموت ان ترك خيرا الوصية للوالدين» دانسته است. (متن ص 41)
سومين عنوان، «الدنيا فضل من الله تعالى» مى‌باشد كه مولف اظهر مصاديق فضل را مال دانسته است؛ هر چند آن را شامل مواردى همچون علم و ساير كمالات معنوى نيز مى‌داند. (متن ص42)
چهارمين عنوان «الدنيا قد تكون اجرا للمحسنين و الصالحين» است. مولف در اين بخش، با ذكر يك تتمه، آيات و رواياتى كه مبين جزاء دنيوى براى اعمال خوب مى‌باشد را نيز ذكر كرده است.
وى در پنجمين عنوان به نام «الدنيا محبوبة عندالله مخلوقة لعباده» با ذكر آياتى به اين نتيجه رسيده است كه خداوند با عطا كردن دنيا به معنى عام آن يعنى مال، ثروت، رياست و... بر انسان منت گذاشته و اين امتنان نشانه محبوبيت آن مى‌باشد به علاوه آن كه زمين و ما فيها نيز براى انسان خلق شده پس بر انسان واجب است كه از آن در غير حرام نفع ببرد. (متن ص61)
مولف در عناوين ديگرى همچون «الدنيا رحمة من الله»، «الدنيا حسنة و رحمة» و غير آن، مطالب مشابهى را بيان كرده و در آخر نيز با عنوان «الفقر و الفاقة مذمومان» با ذكر احاديثى از امام على(ع) همچون «الفقر موت الاكبر» اين فصل را به پايان برده است. (متن ص81)
فصل دوم كه با «الطائفة الثانية» شروع شده، شامل احاديثى است كه بر مذمت دنيا و تنفر از آن دلالت دارد. در اين فصل نيز 10 عنوان ذكر شده است كه هر كدام جداگانه بررسى شده‌اند. (متن ص 84)
اولين مورد «الدنيا موجبة للعذاب فى الدنيا و الاخرة» مى‌باشد كه با آيه «فلا تعجبك اموالهم و اولادهم انما يريد الله ان يعذبهم بها فى الدنيا والاخرة و تزهق انفسهم و هم كافرون» آغاز گشته است. (متن ص 85) نويسنده پس از ذكر چند آيه، رواياتى را نيز در زمينه مذموم بودن دنيا متذكر شده است.
برخى ديگر از عناوين اين فصل عبارتند از؛ الدنيا عرض لا ثبات له، الدنيا دار الغرور، الدنيا والاخرة متنافيان لا يمكن الجمع بينهما و الدنيا لهو و لعب كه با آيات و احاديثى شرح داده شده‌اند.
مولف در ذيل عنوان هفتم اين فصل كه عبارت است از «الدنيا متاع و الاعراض عنها مطلوبة»، پس از ذكر آيات و احاديثى از امام على(ع)، در يك تتمه، روايات ديگرى كه متضمن زهد و روى گرداندن از دنيا مى‌باشند را بررسى كرده است.
وى پس از نقل حديثى از امام على(ع) كه جمع كردن قوت ساليانه را منع كرده است و با توجه به مخالفت اين امر با سيره عملى ائمه(ع) با اين مسئله، طريقه جمع بين اين روايات را در اين دانسته است كه منع امام(ع) شامل زمانى مى‌شود كه قوت ساليانه يافت نمى‌شود، اما اگر موقعيت به گونه‌اى باشد كه مى‌توان براى يك سال ذخيره كرد، منعى وجود ندارد. (متن ص111)
فصل سوم شامل 10 عنوان است كه مولف سعى كرده است به وسيله آن‌ها، طريقه جمع بين روايات مدح و ذم دنيا را شرح دهد. (متن ص141)
وى در اولين مورد «حب الدنيا- لا اصل الدنيا- مذموم» كوشيده است با جمع‌آورى آيات و رواياتى نشان دهد كه آنچه در مورد دنيا ناپسند دانسته شده، يك امر نفسانى است كه عبارت از حب زياد به دنيا و ترجيح دادن آن بر آخرت مى‌باشد.(متن ص145)
مولف در دومين مورد، عنوان «الفرح بالدنيا مذموم» را مطرح كرده، سپس با ذكر عناوينى همچون: تقديم الدنيا على الاخرة مذموم، جمع المال و البخل به مذموم، عدم انفاق المال فيما امر الله به مذموم و الاطمينان الى الدنيا مذموم، آيات و احاديثى را در اين زمينه ارائه كرده است.
وى در آخرين مورد با عنوان «الدنيا ممدوحة اذا كانت عونا على الاخرة» به اين نتيجه رسيده است كه از آنجا كه انفاق، زكات و قرض دادن پسنديده است، پس بدون شك وجود مال هم كه از ضروريات اين اعمال نيك است، ممدوح و پسنديده مى‌باشد، البته به شرطى كه در راه خداوند استفاده شود.(متن ص168)
مولف در خاتمه، خلاصه و چكيده‌اى از مطالب را ارائه كرده و معتقد است كه در واقع تعارضى بين روايات مدح و ذم وجود ندارد، چرا كه اگر دنيا به تنهايى در نظر گرفته شود، نه ممدوح است و نه مذموم، لذا اگر دنيا در امور مشروع به كار گرفته شود و باعث تحصيل رضايت خداوند گردد، محبوب است و اگر در امر نامشروع و غير عقلايى استفاده شود، مذموم و مبغوض خواهد بود.
وى در آخر نيز با عنوان «كلام علامه مجلسى» به ذكر كلماتى از علامه درباره طريقه جمع بين اين‌گونه روايات پرداخته، كه راه حل‌هاى مشابهى را ارائه داده است. (متن ص 178)
وضعيت كتاب
فهرست مطالب در انتهاى كتاب آمده است.
پاورقى‌ها شامل نام، شماره سوره‌ها و آيه‌ها، نام كتب ذكر شده در متن، توضيح برخى لغات و احتمالاتى ديگر درباره تفسير آيات غير از آنچه در متن آمده است، مى‌باشد.
منابع:
مقدمه و متن كتاب.
پیوندها