الحبائک في أخبار الملائک

    از ویکی‌نور
    الحبائک في أخبار الملائک
    الحبائک في أخبار الملائک
    پدیدآورانسیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌‌بکر (نويسنده) زغلول‌، ابو هاجر محمدسعید (محقق)
    ناشردار الکتب العلمية
    مکان نشرلبنان - بیروت
    سال نشر1405ق - 1985م
    چاپ1
    شابک-
    موضوعفرشتگان (اسلام)
    زبانعربی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    /‎‏س‎‏9‎‏ح‎‏2 226 BP
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    الحبائك في أخبار الملائك، نوشته محدّث، ادیب، مورّخ، مفسّر، فقیه و نویسنده فعال شافعی قرن نهم و دهم قمری، جلال‌الدین عبدالرحمن سیوطی (849-911ق)، پژوهشی روایی - تحلیلی درباره فرشتگان (از جمله جبرئیل، میکائیل، اسرافیل و عزرائیل) و جایگاه آنان در آفرینش الهی است. نویسنده در این کتاب، به 813 روایت استشهاد کرده و به برخی پرسش‌های کلامی، تفسیری، فقهی و... درباره فرشته‌ها پاسخ داده است.

    ملائکه؛ روحانی یا جسمانی؟

    جلال‌الدین سیوطی هرچند محدّث است و برخلاف فیلسوفان که فرشتگان را روحانی می‌شمارند، روایاتی را نقل می‌کند که بر طبق محتوای آن، ملائکه جسمانی هستند[۱]، ولی همو توضیحاتی را درباره معانی روحانی بودن ملائکه به نقل از حلیمی، بیهقی و قونوی آورده است[۲].

    هدف و روش

    • جلال‌الدین سیوطی نوشته است: اثر حاضر، کتاب لطیفی است که در آن، اخبار ملائکه را گرد آورده‌ام و از هیچ روایت و اثری فروگذار نکرده‌ام و در پایان، فایده‌هایی را آورده‌ام تا صاحبان بصیرت، بهره گیرند و شاد شوند و آن را «الحبائك في أخبار الملائك» نامیده‌ام[۳]؛ یعنی «خوش‌بافته در خبرهای هر فرشته».
    • محقق کتاب، ابوهاجر محمدسعید زغلول‌، گزارشی کوتاه را از زندگی و آثار سیوطی ارائه نموده[۴]، ولی هیچ توضیحی درباره روش نویسنده و کتاب حاضر و چگونگی نگارش و تحقیق آن مطرح نکرده است، جز وصف‌هایی کلی، مانند اینکه او «سريع الكتابة»[۵]، یعنی «تندنویس» بود و «كان يُحَرِّمُ المنطقَ و له في تحريمه تأليف خاصٌّ مطبوعٌ...»[۶]؛ یعنی علم منطق را حرام می‌شمرد و در این موضوع (تحریم منطق) نوشتاری مخصوص دارد که منتشر شده است. مقصودش کتاب صون المنطق و الكلام عن فن المنطق و الكلام است.

    ساختار و محتوا

    نویسنده در این اثر، نخست به بحث از وجوب ایمان به ملائکه و منشأ پیدایش آنان و جسمانی بودن آنها پرداخته و بعد، فراوانی فرشتگان را مورد توجه قرار داده و رؤوس چهارگانه ملائکه و مسئولیت هریک را یاد کرده و آنگاه وارد بحث از سایرین شده است و سرانجام به پرسش‌هایی در مورد ملائکه پاسخ داده است؛ مانند: آیا پیامبران برترند یا ملائکه؟ آیا ملائکه بهترند یا انسان؟ آیا فرشتگان هم خوردن، نوشیدن، نکاح و خواب دارند؟ آیا اکنون نیز می‌توان ملائکه را دید؟ و...

    نمونه مباحث

    • حاکم از ابوامامه با سند نقل کرده است که پیامبر(ص) گفت: فرشته‌ای مأمور است که هر کسی 3 بار بگوید «يا أرحمَ الراحمين!»، به او بگوید: مهربان‌ترین، به‌سوی تو روی آورده است؛ پس درخواست کن[۷].
    • حلیمی، بیهقی و قونوی گفته‌اند: از جمله ادله‌ای که بر جدایی بین ملائکه و جن دلالت دارد، این آیه است: «وَ يوْمَ يحْشُرُهُمْ جَمِيعًا ثُمَّ يقُولُ لِلْمَلَائِكةِ أَ هَؤُلَاءِ إِياكمْ كانُوا يعْبُدُونَ قَالُوا سُبْحَانَك أَنْتَ وَلِينَا مِنْ دُونِهِمْ بَلْ كانُوا يعْبُدُونَ الْجِنَّ أَكثَرُهُمْ بِهِمْ مُؤْمِنُونَ» (سبأ: 40-41)؛ پس ثابت شد که فرشتگان غیر از جنیان هستند[۸].
    • بیهقی در «الدلائل» از حذیفه با سند نقل کرده است که پیامبر(ص) نماز را برای ما برپا داشت و سپس از مسجد خارج شد و من هم به دنبالش رفتم و دیدم که کسی به او رسید و مطلبی گفت و رفت. پیامبر(ص) به من گفت: حذیفه! این شخص را که نزد من آمد و رفت، دیدی؟ گفتم: بله. پس آن حضرت گفت: این یکی از ملائکه است که تاکنون به زمین نیامده بود و با اذن الهی آمد و بر من سلام کرد و بشارت داد که حسن(ع) و حسین(ع)، دو آقا و سالار جوانان بهشت هستند و فاطمه(ع)، رئیس و سرور زنان بهشتی است[۹].

    پانویس

    1. ر.ک: متن کتاب، ص10-11
    2. ر.ک: همان، ص251-252
    3. ر.ک: مقدمه کتاب، ص9
    4. ر.ک: مقدمه محقق، ص5-7
    5. ر.ک: همان، ص5
    6. ر.ک: همان، ص6
    7. ر.ک: متن کتاب، ص126- 127
    8. ر.ک: همان، ص251
    9. ر.ک: همان، ص131-132

    منابع مقاله

    مقدمه و متن کتاب.

    وابسته‌ها