نمایش مبدأ برای الدر الثمين في خمسمائة آية نزلت في مولانا أميرالمؤمنين(ع) باتفاق أكثر المفسرين من أهل‌الدين

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR18040J1.jpg
| عنوان =الدر الثمین في خمسمائة آیة نزلت في مولانا أمیر المؤمنین(ع) باتفاق أکثر المفسرین من أهل الدین
| عنوان‌های دیگر =الکافی. الاصول. برگزیده. شرح

شرح اصول الکافی. برگزیده

500 [خمسمائه] آیه نزلت فی امیرالمؤمنین علیه‌السلام

۵۰۰ [خمسمائه] آیه نزلت فی امیرالمؤمنین(ع)
| پدیدآوران = 
[[حافظ برسی، رجب بن محمد]] (نویسنده)

[[عاشور، علی]] (محقق)
| زبان =عربی
| کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏37‎‏/‎‏4‎‏ ‎‏/‎‏ح‎‏2‎‏د‎‏4‎‏ ‎‏1382
| موضوع =
[[امام على(ع)|علی بن ابی‌طالب(ع)]]، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - اثبات خلافت - احادیث

[[امام على(ع)|علی بن ابی‌طالب(ع)]]، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - اثبات خلافت - جنبه‏‌های قرآنی

[[امام على(ع)|علی بن ابی‌طالب(ع)]]، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - جنبه‌های قرآنی

[[امام على(ع)|علی بن ابی‌طالب(ع)]]، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - فضایل - احادیث
| ناشر = 
دار المجتبی
| مکان نشر =قم - ایران
| سال نشر = 1426 ق 

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE18040AUTOMATIONCODE
| چاپ =1
| شابک =964-8762-58-9
| تعداد جلد =1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 32543
| کد پدیدآور =
| پس از =
| پیش از =
}}

'''الدرّ الثمين في خمسمائة آية نزلت في مولانا أميرالمؤمنين(ع) باتّفاق أكثر المفسّرين من أهل‌الدين'''، از جمله آثار منسوب به [[حافظ برسی، رجب بن محمد|حافظ رجب بُرسى حلّى]] (متوفى حدود 813ق) عالم و فقيه امامى است كه به زبان عربى نگارش و با تحقيق سيد‌‎على عاشور در يك جلد منتشر شده است. [[حافظ برسی، رجب بن محمد|شيخ بُرسى]] در اين اثر پانصد آيه از قرآن كريم را كه نزول آنها در شأن [[علی بن ابی‎طالب(ع)، امام اول|حضرت على(ع)]] مورد اتفاق اكثر مفسران بوده، گردآورى نموده است.

==ساختار==
كتاب، مشتمل بر دو بخش است: در بخش اول، مقدمه محقق، مقدمه مؤلف و متن اثر آمده است. در متن اثر، آيات به ترتيب سوره‌هاى قرآن كريم ارائه شده است. بخش دوم نيز كه ثلث كتاب را تشكيل مى‌دهد، بخشى الحاقى به قلم محقق كتاب است.

شيوه نگارش نویسنده به‌صورت مزجى بوده و مطالب تفسيرى خود را بسيار كوتاه و موجز در اثناى كلام الهى ذكر كرده و در تأييد مطالبش به روايات اهل‌بيت(ع) اشاره كرده است.

==گزارش محتوا==
درباره انتساب اين كتاب به شيخ برسى، ملا محمدتقى فرزند حيدرعلى زنجانى كه شاگرد ملا خليل قزوينى بوده، در كتاب «طريق النجاة» خود از آن مطلب نقل مى‌كند و آن را به حافظ برسى نسبت مى‌دهد. [[افندی، عبدالله بن عیسی‌بیگ|صاحب رياض العلماء]] مى‌گويد: اين نسبت خالى از تأمل نمى‌باشد و حقيقت آن است كه شيخ تقى‌الدين عبدالله حلبى (يا حلى) كتاب «مشارق الأنوار» را انتخاب كرده و پاره‌اى از فوايد را به ضميمه پانصد آيه در فضل اهل‌بيت(ع) بدان پيوسته است و آن را به نام «الدر الثمين في أسرار الأنزع البطين» ناميده است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1955/36 گلى زواره قمشه‌اى، غلامرضا، ص36]</ref>

[[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|شيخ آقابزرگ تهرانى]] اين اثر را از جمله تأليفات برسى مى‌داند و پس از آن به تأمل [[طباطبایی کربلایی، علی بن محمدعلی|صاحب رياض]] و اينكه كتاب از آثار عبدالله حلبى است، اشاره كرده و مى‌افزايد: علاوه بر محمدتقى يادشده، مؤلف «رياض المصائب» تفسير برخى از آيات فضائل را از آن كتاب نقل كرده و اصل كتاب را از آثار حافظ برسى معرفى كرده است. بنابراین با نقل و انتساب اين دو تن وجهى براى منع [[طباطبایی کربلایی، علی بن محمدعلی|صاحب رياض]] باقى نمى‌ماند و در ذيل «[[كشف الظنون عن أسامي الكتب و الفنون|كشف الظنون]]» نيز اين كتاب در زمره آثار برسى دانسته شده است. بنا به نوشته [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|شيخ آقابزرگ تهرانى]]، على بن فسيح‌الله رضا، كتاب «الدر الثمين في أسرار الأنزع البطين» نوشته تقى‌الدين عبدالله حلى را اسنتساخ كرده كه در سال 1010ق، از آن فارغ شده است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1955/36 همان]</ref>

مقدمه محقق در شرح حال مؤلف، آثار وى و گفته‌هاى علما درباره اوست. پس از آن نویسنده در مقدمه‌اش پانصد آيه‌ى ذكرشده در كتاب را به اجماع اكثر مفسرين در فضل على(ع) مى‌داند. وى تأكيد مى‌كند كه چرا چنين نباشد و حال‌آنكه آيات متشابه فراوانى در شأن پيامبران و على(ع) و نيز روايات فراوان در رفعت مقام آن حضرت از نبى مكرم اسلام(ص) نقل شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/32543/1/19 مقدمه مؤلف، ص19 - 21]</ref>

در متن اثر به آيات مختلف از 38 سوره قرآن كريم اشاره و شرح شده است؛ به‌عنوان مثال نویسنده با استناد به آيات و روايات، سعادت واقعى را در پيروى از على(ع) و شقاوت را در دشمنى آن حضرت مى‌داند.<ref>متن كتاب، ص129</ref>همچنين با ذكر آيه 43 سوره رعد، شاهد رسول‌خدا(ص) بر امت در روز قيامت و كسى كه علم الكتاب نزد اوست را [[امام على(ع)|اميرالمؤمنين على(ع)]] مى‌داند.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/32543/1/133 متن كتاب، ص133]</ref>

نویسنده در خاتمه، آنچه در كتاب آمده را بخشى از فضائل آن حضرت و نسبت به آيات محكماتى كه تفسير آن را جز خداوند و راسخون در علم كسى نمى‌داند اندك دانسته است. سپس متنى چندين صفحه‌اى در وصف و ثناى آن حضرت و بيان مناقب و فضائل آن امام همام را حسن ختام اثر خود قرار مى‌دهد.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/32543/1/210 همان، 210 - 219]</ref>

على عاشور در بخش الحاقى كتاب به تفسير آياتى از قرآن كريم كه در كتاب اصول كافى در شأن [[امام على(ع)|اميرالمؤمنين على(ع)]] و ولايت آن حضرت ذكر شده، پرداخته است. هدف وى از افزودن اين بخش به كتاب، اولاً دفاع از مؤلف و بيان اين مطلب بوده كه آنچه نویسنده روايت كرده در امهات و مهم‌ترين مصادر كتب شيعه موجود است و ثانياً تكميل بحث و ذكر آياتى بوده كه در حق اهل‌بيت(ع) نازل يا تفسير و يا تأويل شده است. عاشور در شرح اين آيات از شرح اصول كافى محدث مازندرانى استفاده نموده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/32543/1/223 همان، ص223]</ref>

== وضعيت كتاب ==
از كتاب «الدرّ الثمين في خمسمائة...»، نسخه‌اى در كتابخانه مدرسه عالى شهيد مطهرى وجود دارد كه البته نسبت به متون ديگر اندك تفاوتى در آن ديده مى‌شود.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1955/36 گلى زواره قمشه‌اى، غلامرضا، ص36]</ref>

آدرس آيات، روايات، توضيح عبارات و ارجاعات مفيدى در پاورقى‌هاى كتاب ذكر شده است. توضيحات پاورقى گاه اندك و گاه مفصل است؛ به‌عنوان مثال نویسنده در ردّ جهالى كه علم غيبى امام را انكار مى‌كنند لازم مى‌داند كه مفصل شرح و توضيح دهد.<ref>پاورقى 5، صفحه 184 - 188</ref>فهرست مطالب در انتهاى كتاب آمده است.

==پانويس ==
<references/>
==منابع مقاله==

#مقدمه و متن كتاب.
#[[:noormags:33567|گلى زواره قمشه‌اى، غلامرضا، «مشارق أنوار اليقين في حقائق أسرار أميرالمؤمنين(ع) و مؤلف آن»، پايگاه مجلات تخصصى نور، نشريه: كتاب ماه دين، فروردين 1380، شماره 41 و 42]].




[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
[[رده:سرگذشت‌نامه‌ها]]
[[رده:سرگذشت‌نامه‌های فردی]]
[[رده:ائمه اثنی عشر (دوازده امام)]]
[[رده:حالات فردی]]
[[رده:علی بن ابی‌طالب(ع)]]
[[رده:قدیم تیرماه]]
[[رده:25 اسفند الی 24 فروردین(98)]]