الطب العربي المعروف بمختصر تذكرة السويدي
الطب العربي المعروف بمختصر تذكرة السويدي خلاصه‌اى از تذكره ابراهیم بن محمد سويدى به قلم عبدالوهاب بن احمد انصارى شافعى معروف به شعرانى (متوفى 973ق) است كه با شرح و تعليق محسن عقيل منتشر شده است.
| الطب العربي المعروف بمختصر تذكرة السويدي | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | عقیل، محسن (شارح و معلق) |
| عنوان‌های دیگر | مختصر تذکره السویدی |
| ناشر | دار المجتبی |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1416 ق |
| چاپ | 1 |
| موضوع | پزشکی عربی گیاهان دارویی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | QK 99 /الف8ط2* |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
سويدى اين اثر را بر اساس گفته‌ها و تجربيات چهارصد پزشک نگاشته است. شعرانى در تلخيص اين اثر تنها مستندات سويدى را حذف نموده و اصل مطالب را نقل كرده است. اين مطلب را مى‌توان از خطبه پایانى او استظهار نمود.[۱] شعرانى - چنانكه در آخر اين اثر مى‌گويد -كتاب را در سال 943ق نگاشته است.[۲]
ساختار
اين اثر كه در زمينه بيمارى‌هاى بدن است، از دو جزء و يك خاتمه تشكيل شده است: جزء اول اين اثر از بيمارى‌هاى سر و مبحث صداع شروع مى‌شود و با مبحث بيمارى‌هاى كليه پایان مى‌پذيرد. جزء دوم نيز با تتمه‌اى از مباحث كليه آغاز شده و با مباحثى پيرامون درمان نوشيدن سم‌ها به اتمام مى‌رسد.
در آخر اين اثر نيز خاتمه‌اى مشتمل بر بيست و چند فصل قرار گرفته كه در آن به بعضى از كليات و فوائد طبى اشاره مى‌شود.
شيوه مؤلف در درمان بيمارى‌ها نقل نسخه‌هاى متفاوت و ادويه‌هاى گوناگون است. مؤلف در ابتدا عنوان بيمارى را ذكر نموده و سپس چند درمان براى آن بيان مى‌كند.
گزارش محتوا
در ابتداى اثر محقق با نگاشتن مقدمه‌اى به بررسى احوال و آثار شعرانى پرداخته است.
اين اثر از مختصرترين و در عين حال جامع‌ترين تأليفاتى است كه در موضوع درمان بيمارى‌ها در طب سنتى به نگارش درآمده است.
مزيت ديگر اين اثر، سهل‌الوصول بودن نسخه‌هایى است كه مؤلف براى درمان بيمارى‌ها تجويز مى‌كند؛ مثلاً در درمان صداع حارّ بالغ بر بيست نسخه را ذكر مى‌كند كه يكى از آن‌ها ضماد سر با گل سرخ تازه و ديگرى بوئيدن آن و نسخه سوم نوشيدن سركه مخلوط با گلاب است.
نسخه‌هاى تركيب‌هایى را هم كه مؤلف ذكر مى‌نمايد، غالباً ً از سه و يا چهار ادويه متجاوز نيست، آن هم ادويه‌اى كه در دسترس و قابل تهيه براى عموم است.
وضعيت كتاب
مصحح در آخر كتاب نيز فهرستى شامل داروها و اغذيه‌اى را كه در كتاب آمده گردآورى نموده و در برابر هر يك معادل آن را ضبط كرده است. فهرست مطالب نيز در انتهاى اثر آمده است.
پاورقى‌هاى اين اثر توضيحاتى از جانب مصحح پيرامون ادويه و بيمارى‌هایى است كه ذكرى از آن‌ها در متن به ميان آمده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب