نمایش مبدأ برای الطراز (الطراز المتضمن لأسرار البلاغة و علوم حقائق الإعجاز)

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR02543J1.jpg
| عنوان =الطراز
| عنوان‌های دیگر =الطراز لاسرار البلاغه و علوم حقائق الاعجاز 
| پدیدآوران = 
[[مويد، يحيي بن حمزه]] (نویسنده)

[[هنداوي، عبدالحميد]] (محقق)

| زبان =عربی
| کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏82‎‏ ‎‏/‎‏م‎‏9‎‏ط‎‏4‎‏ 
| موضوع =
قرآن - اعجاز 

قرآن - مسايل ادبي 

قرآن - مسايل لغوي 
| ناشر = 
المکتبة العصرية 
| مکان نشر =لبنان - بيروت 
| سال نشر = |مجلد1: 2002م , 1423ق , 

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE02543AUTOMATIONCODE
| چاپ =1
| شابک =9953-432-69-4
| تعداد جلد =3
| کتابخانۀ دیجیتال نور =3568
| کتابخوان همراه نور =02543
| کد پدیدآور =
| پس از =
| پیش از =
}}

'''الطراز''' یا '''الطراز المتضمن لأسرار البلاغة و علوم حقائق الإعجاز'''، اثر [[مويد، يحيي بن حمزه|یحیی بن حمزة بن علی بن ابراهیم علوی یمنی]] (متوفی 705ق)، کتابی است در موضوع علم بلاغت.

اثر حاضر، کتابی دربردارنده یک دوره علوم قرآنی با شواهد قرآنی است<ref>خرمشاهی، بهاءالدین، ج2، ص1407</ref>.

کتاب، توسط [[هنداوي، عبدالحميد|عبدالحمید هنداوی]] تحقیق شده است.

==ساختار==
کتاب با مقدمه محقق آغاز و مطالب در سه جلد، در سه فن و هر فن در چند مقدمه، تنظیم شده است.

==گزارش محتوا==
در مقدمه محقق، به نام و موضوع کتاب، اشاره گردیده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/3568/1/3 ر.ک: مقدمه محقق، ج1، ص3-‎4]</ref>.

در مقدمه نویسنده، خلاصه‌ای از محتوای فنون مذکور در کتاب، ارائه گردیده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/3568/1/5 ر.ک: مقدمه مؤلف، همان، ص5-‎8]</ref>.

این اثر، حاوی ذکر برخی از قواعد مربوط به علم بلاغت یا معانی و بیان با رویکردی قرآنی است. در این کتاب، قوانین مختلف فصاحت و بلاغت همراه با شاهد و مثال‎های قرآنی بیان گردیده است. شرح و بررسی قواعدی مانند تمثیل، تشبیه، کنایه، استعاره، ایجاز، اطناب، مغالطه، موازنه، توریه، قلب، اطراد، تجاهل، تدبیح، توشیح، تردید، مبالغه، تذییل، استیعاب، تسمیط، تلمیح، توجیه، تفریغ، حذف و اضافه، محاوره و سایر صنایع ادبی به‌کارگرفته‌شده در قرآن کریم، از اصلی‌ترین مباحث مطرح‌شده در این نوشتار است.<ref>[http://hozehbook.rozblog.com/post/3 ر.ک: حوزه‌بوک]</ref>.

نگارنده پس از معرفی اجمالی هریک از قواعد نام‌برده‌شده و شرایط آن‌ها، به ذکر مؤونه‌های متعددی از آن‌ها در قرآن کریم پرداخته و در ذیل آیات قرآن به تبیین جزئیات مربوط به آن قاعده پرداخته است.<ref>[http://hozehbook.rozblog.com/post/3 ر.ک: همان]</ref>.

وی در این کتاب از روش [[سکاکی، یوسف بن ابی‌بکر|سکاکی]] که مشتمل بر مبالغه در تقسیم و تقعید و تعقید و نیز ایجاز و اختصار شدید است تا حدودی فاصله گرفته و از روش [[ابن اثیر، علی بن محمد|ابن اثیر]] در تحلیل ادبی بهره جسته است. هرچند به دلیل آنکه مؤلف، «[[مفتاح العلوم]]» [[سکاکی، یوسف بن ابی‌بکر|سکاکی]] را فراگرفته و تحت تأثیر آن قرار دارد، در بسیاری موارد قادر نیست خود را از قید تبعیت [[سکاکی، یوسف بن ابی‌بکر|سکاکی]] رها سازد<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/3568/1/3 ر.ک: مقدمه محقق، ج1، ص3]</ref>.

جلد اول، فن اول و قسمتی از فن دوم را در خود جای داده است. فن اول، در تفسیر و تشریح علم بیان بوده و در آن، به ماهیت، موضوع و منزلت این علم، در میان سایر علوم و نیز طریقه وصول به آن و همچنین بیان ثمرات آن و بیان ماهیت بلاغت و فصاحت و تفاوت میان آنها، پرداخته شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/3568/1/7 ر.ک: مقدمه نویسنده، ص‎7-‎8]</ref>.

این فن خود مشتمل بر پنج مقدمه، در موضوعات زیر است: تفسیر علم بیان؛ تقسیم الفاظ بر اساس معانی؛ حقیقت و مجاز و بیان اسرار آنها؛ مفهوم فصاحت و بلاغت و حصر مواقع غلط در لفظ مفرد و مرکب<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/3568/1/9 ر.ک: متن کتاب، ج1، ص9-‎95]</ref>.

در فن دوم، نخست مباحث مربوط به علم معانی، مورد اشاره قرار گرفته، سپس مباحث مربوط به علوم بیان و اقسام آن تشریح شده است. مباحث علم بدیع نیز در آن تبیین شده است.
این فن، دارای چهار باب به شرح زیر می‌باشد: در باب اول، به بررسی کیفیت استعمال مجاز و ذکر مواقع آن در بلاغت پرداخته شده و از جمله مباحث آن عبارتند از: ماهیت استعاره؛ اقسام استعاره؛ احکام استعاره؛ ماهیت تشبیه و..<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/3568/1/97 ر.ک: همان، ص97-215]</ref>.

جلد دوم، تتمه فن دوم را در خود جای داده است که برخی از مهم‎ترین مباحث آن، عبارتند از: مجاز در استعمال از حقیقت بلیغ‎تر است؛ احوال فصل و وصل؛ مباحث مربوط به حروف عاطفه؛ تقدیم و تأخیر؛ ایهام و تفسیر؛ ایجاز با حذف و بدون حذف؛ التفات؛ مراعات احوال تألیف و بیان ظهور معانی مرکب؛ اطناب و بیان معنای آن؛ اقسام اطناب؛ لف و نشر و..<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/3569/1/3 ر.ک: همان، ج2، ص3-212]</ref>.

جلد سوم، دربردارنده قسمتی از فن دوم (شامل مباحثی همچون: بیان معنای تخییل و امثله آن؛ استطراد؛ تسجیع و شروط و اقسام و امثله آن؛ تصریع و درجات آن؛ موازنه؛ مغالطه؛ منافرت بین الفاظ؛ توریه؛ توشیح؛ تجرید محض و غیر محض؛ تدبیج؛ تجاهل؛ تردید؛ تفویف؛ توشیع؛ تطریز؛ اطراد؛ قلب؛ تسمیط؛ کمال بیان و مراعات حسن آن؛ ایضاح؛ تتمیم؛ استیعاب؛ اکمال؛ تذییل؛ تفسیر؛ مبالغه؛ ایغال؛ تفریع؛ توجیه؛ تعلیل؛ تفریق و جمع و تقسیم؛ ائتلاف؛ ترجیع در محاوره؛ اقتسام؛ ادماج؛ تعلیق؛ تهکم؛ الهاب و تهییج؛ تسجیل؛ تلمیح؛ حذف و حسن تخلص)<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/3570/1/3 ر.ک: همان، ج3، ص3-‎115]</ref> و تمام فن سوم می‌باشد. این فن، به‌منزله تتمه و تکمله علوم سه‌گانه است و از جمله مهم‎ترین موضوعات مطرح‌شده در آن، عبارت است از: بیان فصاحت قرآن و حسن تألیف آن<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/3569/1/119 ر.ک: همان، ص119-‎233]</ref>.

بنابراین، جلد سوم، شامل اصطلاحات بدیعی، موضوعات بیانی، بحث مستوفایی پیرامون بیان وجه اعجاز قرآن و موضوعات مربوط به علم معانی است.<ref>ر.ک: خرمشاهی، بهاءالدین، ج2، ص1047</ref>.

==وضعیت کتاب==
فهرست مطالب هر جلد، در انتهای آن آمده و در پاورقی‌ها، به میزان اعتبار احادیث و منابع آن، اشاره گردیده است.

==پانویس==
<references/>

==منابع مقاله==
# مقدمه و متن کتاب.
# خرمشاهی، بهاءالدین، «دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی»، تهران، دوستان و ناهید، چاپ اول، 1377.
# [http://hozehbook.rozblog.com/post/3 سایت معرفی و دانلود کتب حوزوی «حوزه‌بوک»]،

==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}

[[رده:کتاب‌شناسی]]
 
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
 
[[رده:قرآن و علوم قرآنی]]
 
[[رده:علوم قرآنی]]
 
[[رده: مباحث ادبی و بلاغی قرآن]]

[[رده: مسائل لغوی و صرفی و نحوی]]