الطراز (الطراز المتضمن لأسرار البلاغة و علوم حقائق الإعجاز): تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    جز (جایگزینی متن - 'ه‎ب' به 'ه‌ب')
    (۱۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۳۳: خط ۳۳:
    '''الطراز''' یا '''الطراز المتضمن لأسرار البلاغة و علوم حقائق الإعجاز'''، اثر [[مويد، يحيي بن حمزه|یحیی بن حمزة بن علی بن ابراهیم علوی یمنی]] (متوفی 705ق)، کتابی است در موضوع علم بلاغت.
    '''الطراز''' یا '''الطراز المتضمن لأسرار البلاغة و علوم حقائق الإعجاز'''، اثر [[مويد، يحيي بن حمزه|یحیی بن حمزة بن علی بن ابراهیم علوی یمنی]] (متوفی 705ق)، کتابی است در موضوع علم بلاغت.


    اثر حاضر، کتابی دربردارنده یک دوره علوم قرآنی با شواهد قرآنی است <ref>خرمشاهی، بهاءالدین، ج2، ص1407</ref>.
    اثر حاضر، کتابی دربردارنده یک دوره علوم قرآنی با شواهد قرآنی است<ref>خرمشاهی، بهاءالدین، ج2، ص1407</ref>.


    کتاب، توسط [[هنداوي، عبدالحميد|عبدالحمید هنداوی]] تحقیق شده است.
    کتاب، توسط [[هنداوي، عبدالحميد|عبدالحمید هنداوی]] تحقیق شده است.
    خط ۴۱: خط ۴۱:


    ==گزارش محتوا==
    ==گزارش محتوا==
    در مقدمه محقق، به نام و موضوع کتاب، اشاره گردیده است.<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ج1، ص3-‎4</ref>.
    در مقدمه محقق، به نام و موضوع کتاب، اشاره گردیده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/3568/1/3 ر.ک: مقدمه محقق، ج1، ص3-‎4]</ref>.


    در مقدمه نویسنده، خلاصه‎ای از محتوای فنون مذکور در کتاب، ارائه گردیده است.<ref>ر.ک: مقدمه مؤلف، همان، ص5-‎8</ref>.
    در مقدمه نویسنده، خلاصه‌ای از محتوای فنون مذکور در کتاب، ارائه گردیده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/3568/1/5 ر.ک: مقدمه مؤلف، همان، ص5-‎8]</ref>.


    این اثر، حاوی ذکر برخی از قواعد مربوط به علم بلاغت یا معانی و بیان با رویکردی قرآنی است. در این کتاب، قوانین مختلف فصاحت و بلاغت همراه با شاهد و مثال‎های قرآنی بیان گردیده است. شرح و بررسی قواعدی مانند تمثیل، تشبیه، کنایه، استعاره، ایجاز، اطناب، مغالطه، موازنه، توریه، قلب، اطراد، تجاهل، تدبیح، توشیح، تردید، مبالغه، تذییل، استیعاب، تسمیط، تلمیح، توجیه، تفریغ، حذف و اضافه، محاوره و سایر صنایع ادبی به‎کارگرفته‎شده در قرآن کریم، از اصلی‎ترین مباحث مطرح‎شده در این نوشتار است.<ref>ر.ک: حوزه‎بوک</ref>.
    این اثر، حاوی ذکر برخی از قواعد مربوط به علم بلاغت یا معانی و بیان با رویکردی قرآنی است. در این کتاب، قوانین مختلف فصاحت و بلاغت همراه با شاهد و مثال‎های قرآنی بیان گردیده است. شرح و بررسی قواعدی مانند تمثیل، تشبیه، کنایه، استعاره، ایجاز، اطناب، مغالطه، موازنه، توریه، قلب، اطراد، تجاهل، تدبیح، توشیح، تردید، مبالغه، تذییل، استیعاب، تسمیط، تلمیح، توجیه، تفریغ، حذف و اضافه، محاوره و سایر صنایع ادبی به‌کارگرفته‌شده در قرآن کریم، از اصلی‌ترین مباحث مطرح‎شده در این نوشتار است.<ref>[http://hozehbook.rozblog.com/post/3 ر.ک: حوزه‌بوک]</ref>.


    نگارنده پس از معرفی اجمالی هریک از قواعد نام‎برده‎شده و شرایط آن‎ها، به ذکر مؤونه‎های متعددی از آن‎ها در قرآن کریم پرداخته و در ذیل آیات قرآن به تبیین جزئیات مربوط به آن قاعده پرداخته است.<ref>ر.ک: همان</ref>.
    نگارنده پس از معرفی اجمالی هریک از قواعد نام‎برده‌شده و شرایط آن‌ها، به ذکر مؤونه‌های متعددی از آن‌ها در قرآن کریم پرداخته و در ذیل آیات قرآن به تبیین جزئیات مربوط به آن قاعده پرداخته است.<ref>[http://hozehbook.rozblog.com/post/3 ر.ک: همان]</ref>.


    وی در این کتاب از روش [[سکاکی، یوسف بن ابی‌بکر|سکاکی]] که مشتمل بر مبالغه در تقسیم و تقعید و تعقید و نیز ایجاز و اختصار شدید است تا حدودی فاصله گرفته و از روش [[ابن اثیر، علی بن محمد|ابن اثیر]] در تحلیل ادبی بهره جسته است. هرچند به دلیل آنکه مؤلف، «[[مفتاح العلوم]]» [[سکاکی، یوسف بن ابی‌بکر|سکاکی]] را فراگرفته و تحت تأثیر آن قرار دارد، در بسیاری موارد قادر نیست خود را از قید تبعیت [[سکاکی، یوسف بن ابی‌بکر|سکاکی]] رها سازد<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ج1، ص3</ref>.
    وی در این کتاب از روش [[سکاکی، یوسف بن ابی‌بکر|سکاکی]] که مشتمل بر مبالغه در تقسیم و تقعید و تعقید و نیز ایجاز و اختصار شدید است تا حدودی فاصله گرفته و از روش [[ابن اثیر، علی بن محمد|ابن اثیر]] در تحلیل ادبی بهره جسته است. هرچند به دلیل آنکه مؤلف، «[[مفتاح العلوم]]» [[سکاکی، یوسف بن ابی‌بکر|سکاکی]] را فراگرفته و تحت تأثیر آن قرار دارد، در بسیاری موارد قادر نیست خود را از قید تبعیت [[سکاکی، یوسف بن ابی‌بکر|سکاکی]] رها سازد<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/3568/1/3 ر.ک: مقدمه محقق، ج1، ص3]</ref>.


    جلد اول، فن اول و قسمتی از فن دوم را در خود جای داده است. فن اول، در تفسیر و تشریح علم بیان بوده و در آن، به ماهیت، موضوع و منزلت این علم، در میان سایر علوم و نیز طریقه وصول به آن و همچنین بیان ثمرات آن و بیان ماهیت بلاغت و فصاحت و تفاوت میان آنها، پرداخته شده است.<ref>ر.ک: مقدمه نویسنده، ص‎7-‎8</ref>.
    جلد اول، فن اول و قسمتی از فن دوم را در خود جای داده است. فن اول، در تفسیر و تشریح علم بیان بوده و در آن، به ماهیت، موضوع و منزلت این علم، در میان سایر علوم و نیز طریقه وصول به آن و همچنین بیان ثمرات آن و بیان ماهیت بلاغت و فصاحت و تفاوت میان آنها، پرداخته شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/3568/1/7 ر.ک: مقدمه نویسنده، ص‎7-‎8]</ref>.


    این فن خود مشتمل بر پنج مقدمه، در موضوعات زیر است: تفسیر علم بیان؛ تقسیم الفاظ بر اساس معانی؛ حقیقت و مجاز و بیان اسرار آنها؛ مفهوم فصاحت و بلاغت و حصر مواقع غلط در لفظ مفرد و مرکب<ref>ر.ک: متن کتاب، ج1، ص9-‎95</ref>.
    این فن خود مشتمل بر پنج مقدمه، در موضوعات زیر است: تفسیر علم بیان؛ تقسیم الفاظ بر اساس معانی؛ حقیقت و مجاز و بیان اسرار آنها؛ مفهوم فصاحت و بلاغت و حصر مواقع غلط در لفظ مفرد و مرکب<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/3568/1/9 ر.ک: متن کتاب، ج1، ص9-‎95]</ref>.


    در فن دوم، نخست مباحث مربوط به علم معانی، مورد اشاره قرار گرفته، سپس مباحث مربوط به علوم بیان و اقسام آن تشریح شده است. مباحث علم بدیع نیز در آن تبیین شده است.
    در فن دوم، نخست مباحث مربوط به علم معانی، مورد اشاره قرار گرفته، سپس مباحث مربوط به علوم بیان و اقسام آن تشریح شده است. مباحث علم بدیع نیز در آن تبیین شده است.
    این فن، دارای چهار باب به شرح زیر می‎باشد: در باب اول، به بررسی کیفیت استعمال مجاز و ذکر مواقع آن در بلاغت پرداخته شده و از جمله مباحث آن عبارتند از: ماهیت استعاره؛ اقسام استعاره؛ احکام استعاره؛ ماهیت تشبیه و..<ref>ر.ک: همان، ص97-215</ref>.
    این فن، دارای چهار باب به شرح زیر می‎باشد: در باب اول، به بررسی کیفیت استعمال مجاز و ذکر مواقع آن در بلاغت پرداخته شده و از جمله مباحث آن عبارتند از: ماهیت استعاره؛ اقسام استعاره؛ احکام استعاره؛ ماهیت تشبیه و..<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/3568/1/97 ر.ک: همان، ص97-215]</ref>.


    جلد دوم، تتمه فن دوم را در خود جای داده است که برخی از مهم‎ترین مباحث آن، عبارتند از: مجاز در استعمال از حقیقت بلیغ‎تر است؛ احوال فصل و وصل؛ مباحث مربوط به حروف عاطفه؛ تقدیم و تأخیر؛ ایهام و تفسیر؛ ایجاز با حذف و بدون حذف؛ التفات؛ مراعات احوال تألیف و بیان ظهور معانی مرکب؛ اطناب و بیان معنای آن؛ اقسام اطناب؛ لف و نشر و..<ref>ر.ک: همان، ج2، ص3-212</ref>.
    جلد دوم، تتمه فن دوم را در خود جای داده است که برخی از مهم‎ترین مباحث آن، عبارتند از: مجاز در استعمال از حقیقت بلیغ‎تر است؛ احوال فصل و وصل؛ مباحث مربوط به حروف عاطفه؛ تقدیم و تأخیر؛ ایهام و تفسیر؛ ایجاز با حذف و بدون حذف؛ التفات؛ مراعات احوال تألیف و بیان ظهور معانی مرکب؛ اطناب و بیان معنای آن؛ اقسام اطناب؛ لف و نشر و..<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/3569/1/3 ر.ک: همان، ج2، ص3-212]</ref>.


    جلد سوم، دربردارنده قسمتی از فن دوم (شامل مباحثی همچون: بیان معنای تخییل و امثله آن؛ استطراد؛ تسجیع و شروط و اقسام و امثله آن؛ تصریع و درجات آن؛ موازنه؛ مغالطه؛ منافرت بین الفاظ؛ توریه؛ توشیح؛ تجرید محض و غیر محض؛ تدبیج؛ تجاهل؛ تردید؛ تفویف؛ توشیع؛ تطریز؛ اطراد؛ قلب؛ تسمیط؛ کمال بیان و مراعات حسن آن؛ ایضاح؛ تتمیم؛ استیعاب؛ اکمال؛ تذییل؛ تفسیر؛ مبالغه؛ ایغال؛ تفریع؛ توجیه؛ تعلیل؛ تفریق و جمع و تقسیم؛ ائتلاف؛ ترجیع در محاوره؛ اقتسام؛ ادماج؛ تعلیق؛ تهکم؛ الهاب و تهییج؛ تسجیل؛ تلمیح؛ حذف و حسن تخلص) <ref>ر.ک: همان، ج3، ص3-‎115</ref> و تمام فن سوم می‎باشد. این فن، به‎منزله تتمه و تکمله علوم سه‎گانه است و از جمله مهم‎ترین موضوعات مطرح‎شده در آن، عبارت است از: بیان فصاحت قرآن و حسن تألیف آن<ref>ر.ک: همان، ص119-‎233</ref>.
    جلد سوم، دربردارنده قسمتی از فن دوم (شامل مباحثی همچون: بیان معنای تخییل و امثله آن؛ استطراد؛ تسجیع و شروط و اقسام و امثله آن؛ تصریع و درجات آن؛ موازنه؛ مغالطه؛ منافرت بین الفاظ؛ توریه؛ توشیح؛ تجرید محض و غیر محض؛ تدبیج؛ تجاهل؛ تردید؛ تفویف؛ توشیع؛ تطریز؛ اطراد؛ قلب؛ تسمیط؛ کمال بیان و مراعات حسن آن؛ ایضاح؛ تتمیم؛ استیعاب؛ اکمال؛ تذییل؛ تفسیر؛ مبالغه؛ ایغال؛ تفریع؛ توجیه؛ تعلیل؛ تفریق و جمع و تقسیم؛ ائتلاف؛ ترجیع در محاوره؛ اقتسام؛ ادماج؛ تعلیق؛ تهکم؛ الهاب و تهییج؛ تسجیل؛ تلمیح؛ حذف و حسن تخلص)<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/3570/1/3 ر.ک: همان، ج3، ص3-‎115]</ref> و تمام فن سوم می‎باشد. این فن، به‎منزله تتمه و تکمله علوم سه‌گانه است و از جمله مهم‎ترین موضوعات مطرح‎شده در آن، عبارت است از: بیان فصاحت قرآن و حسن تألیف آن<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/3569/1/119 ر.ک: همان، ص119-‎233]</ref>.


    بنابراین، جلد سوم، شامل اصطلاحات بدیعی، موضوعات بیانی، بحث مستوفایی پیرامون بیان وجه اعجاز قرآن و موضوعات مربوط به علم معانی است.<ref>ر.ک: خرمشاهی، بهاءالدین، ج2، ص1047</ref>.
    بنابراین، جلد سوم، شامل اصطلاحات بدیعی، موضوعات بیانی، بحث مستوفایی پیرامون بیان وجه اعجاز قرآن و موضوعات مربوط به علم معانی است.<ref>ر.ک: خرمشاهی، بهاءالدین، ج2، ص1047</ref>.
    خط ۶۸: خط ۶۸:


    ==پانویس==
    ==پانویس==
    <references />
    <references/>


    ==منابع مقاله==
    ==منابع مقاله==
    # مقدمه و متن کتاب.
    # مقدمه و متن کتاب.
    # خرمشاهی، بهاءالدین، «دانشنامه قرآن و قرآن‎پژوهی»، تهران، دوستان و ناهید، چاپ اول، 1377.
    # خرمشاهی، بهاءالدین، «دانشنامه قرآن و قرآن‎پژوهی»، تهران، دوستان و ناهید، چاپ اول، 1377.
    # [http://hozehbook.rozblog.com/post/3 سایت معرفی و دانلود کتب حوزوی «حوزه‎بوک»
    # [http://hozehbook.rozblog.com/post/3 سایت معرفی و دانلود کتب حوزوی «حوزه‌بوک»


    ==وابسته‌ها==  
    ==وابسته‌ها==  
    خط ۹۱: خط ۹۱:
    [[رده:25آذر الی 24 دی]]
    [[رده:25آذر الی 24 دی]]


    [[رده:قربانی-دی96]]
    [[رده:25 آذر الی 24 دی96]]
     
    [[رده:25 اسفند الی 24 فروردین(98)]]

    نسخهٔ ‏۶ سپتامبر ۲۰۱۹، ساعت ۲۲:۵۵

    الطراز
    الطراز (الطراز المتضمن لأسرار البلاغة و علوم حقائق الإعجاز)
    پدیدآورانمويد، يحيي بن حمزه (نویسنده) هنداوي، عبدالحميد (محقق)
    عنوان‌های دیگرالطراز لاسرار البلاغه و علوم حقائق الاعجاز
    ناشرالمکتبة العصرية
    مکان نشرلبنان - بيروت
    چاپ1
    شابک9953-432-69-4
    موضوعقرآن - اعجاز

    قرآن - مسايل ادبي

    قرآن - مسايل لغوي
    زبانعربي
    تعداد جلد3
    کد کنگره
    ‏BP‎‏ ‎‏82‎‏ ‎‏/‎‏م‎‏9‎‏ط‎‏4‎‏
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    الطراز یا الطراز المتضمن لأسرار البلاغة و علوم حقائق الإعجاز، اثر یحیی بن حمزة بن علی بن ابراهیم علوی یمنی (متوفی 705ق)، کتابی است در موضوع علم بلاغت.

    اثر حاضر، کتابی دربردارنده یک دوره علوم قرآنی با شواهد قرآنی است[۱].

    کتاب، توسط عبدالحمید هنداوی تحقیق شده است.

    ساختار

    کتاب با مقدمه محقق آغاز و مطالب در سه جلد، در سه فن و هر فن در چند مقدمه، تنظیم شده است.

    گزارش محتوا

    در مقدمه محقق، به نام و موضوع کتاب، اشاره گردیده است.[۲].

    در مقدمه نویسنده، خلاصه‌ای از محتوای فنون مذکور در کتاب، ارائه گردیده است.[۳].

    این اثر، حاوی ذکر برخی از قواعد مربوط به علم بلاغت یا معانی و بیان با رویکردی قرآنی است. در این کتاب، قوانین مختلف فصاحت و بلاغت همراه با شاهد و مثال‎های قرآنی بیان گردیده است. شرح و بررسی قواعدی مانند تمثیل، تشبیه، کنایه، استعاره، ایجاز، اطناب، مغالطه، موازنه، توریه، قلب، اطراد، تجاهل، تدبیح، توشیح، تردید، مبالغه، تذییل، استیعاب، تسمیط، تلمیح، توجیه، تفریغ، حذف و اضافه، محاوره و سایر صنایع ادبی به‌کارگرفته‌شده در قرآن کریم، از اصلی‌ترین مباحث مطرح‎شده در این نوشتار است.[۴].

    نگارنده پس از معرفی اجمالی هریک از قواعد نام‎برده‌شده و شرایط آن‌ها، به ذکر مؤونه‌های متعددی از آن‌ها در قرآن کریم پرداخته و در ذیل آیات قرآن به تبیین جزئیات مربوط به آن قاعده پرداخته است.[۵].

    وی در این کتاب از روش سکاکی که مشتمل بر مبالغه در تقسیم و تقعید و تعقید و نیز ایجاز و اختصار شدید است تا حدودی فاصله گرفته و از روش ابن اثیر در تحلیل ادبی بهره جسته است. هرچند به دلیل آنکه مؤلف، «مفتاح العلوم» سکاکی را فراگرفته و تحت تأثیر آن قرار دارد، در بسیاری موارد قادر نیست خود را از قید تبعیت سکاکی رها سازد[۶].

    جلد اول، فن اول و قسمتی از فن دوم را در خود جای داده است. فن اول، در تفسیر و تشریح علم بیان بوده و در آن، به ماهیت، موضوع و منزلت این علم، در میان سایر علوم و نیز طریقه وصول به آن و همچنین بیان ثمرات آن و بیان ماهیت بلاغت و فصاحت و تفاوت میان آنها، پرداخته شده است.[۷].

    این فن خود مشتمل بر پنج مقدمه، در موضوعات زیر است: تفسیر علم بیان؛ تقسیم الفاظ بر اساس معانی؛ حقیقت و مجاز و بیان اسرار آنها؛ مفهوم فصاحت و بلاغت و حصر مواقع غلط در لفظ مفرد و مرکب[۸].

    در فن دوم، نخست مباحث مربوط به علم معانی، مورد اشاره قرار گرفته، سپس مباحث مربوط به علوم بیان و اقسام آن تشریح شده است. مباحث علم بدیع نیز در آن تبیین شده است. این فن، دارای چهار باب به شرح زیر می‎باشد: در باب اول، به بررسی کیفیت استعمال مجاز و ذکر مواقع آن در بلاغت پرداخته شده و از جمله مباحث آن عبارتند از: ماهیت استعاره؛ اقسام استعاره؛ احکام استعاره؛ ماهیت تشبیه و..[۹].

    جلد دوم، تتمه فن دوم را در خود جای داده است که برخی از مهم‎ترین مباحث آن، عبارتند از: مجاز در استعمال از حقیقت بلیغ‎تر است؛ احوال فصل و وصل؛ مباحث مربوط به حروف عاطفه؛ تقدیم و تأخیر؛ ایهام و تفسیر؛ ایجاز با حذف و بدون حذف؛ التفات؛ مراعات احوال تألیف و بیان ظهور معانی مرکب؛ اطناب و بیان معنای آن؛ اقسام اطناب؛ لف و نشر و..[۱۰].

    جلد سوم، دربردارنده قسمتی از فن دوم (شامل مباحثی همچون: بیان معنای تخییل و امثله آن؛ استطراد؛ تسجیع و شروط و اقسام و امثله آن؛ تصریع و درجات آن؛ موازنه؛ مغالطه؛ منافرت بین الفاظ؛ توریه؛ توشیح؛ تجرید محض و غیر محض؛ تدبیج؛ تجاهل؛ تردید؛ تفویف؛ توشیع؛ تطریز؛ اطراد؛ قلب؛ تسمیط؛ کمال بیان و مراعات حسن آن؛ ایضاح؛ تتمیم؛ استیعاب؛ اکمال؛ تذییل؛ تفسیر؛ مبالغه؛ ایغال؛ تفریع؛ توجیه؛ تعلیل؛ تفریق و جمع و تقسیم؛ ائتلاف؛ ترجیع در محاوره؛ اقتسام؛ ادماج؛ تعلیق؛ تهکم؛ الهاب و تهییج؛ تسجیل؛ تلمیح؛ حذف و حسن تخلص)[۱۱] و تمام فن سوم می‎باشد. این فن، به‎منزله تتمه و تکمله علوم سه‌گانه است و از جمله مهم‎ترین موضوعات مطرح‎شده در آن، عبارت است از: بیان فصاحت قرآن و حسن تألیف آن[۱۲].

    بنابراین، جلد سوم، شامل اصطلاحات بدیعی، موضوعات بیانی، بحث مستوفایی پیرامون بیان وجه اعجاز قرآن و موضوعات مربوط به علم معانی است.[۱۳].

    وضعیت کتاب

    فهرست مطالب هر جلد، در انتهای آن آمده و در پاورقی‎ها، به میزان اعتبار احادیث و منابع آن، اشاره گردیده است.

    پانویس

    منابع مقاله

    1. مقدمه و متن کتاب.
    2. خرمشاهی، بهاءالدین، «دانشنامه قرآن و قرآن‎پژوهی»، تهران، دوستان و ناهید، چاپ اول، 1377.
    3. سایت معرفی و دانلود کتب حوزوی «حوزه‌بوک»،

    وابسته‌ها