الفوائد المشوق إلی علوم القرآن و علم البيان

الفوائد المشوق إلی علوم القرآن و علم البيان تألیف شمس‌الدين ابوعبدالله محمد بن ابى‌بكر معروف به ابن القيم

الفواید المشوق الی علوم القرآن و علم البیان
الفوائد المشوق إلی علوم القرآن و علم البيان
پدیدآورانابن‌قیم جوزیه، محمد بن ابی‌بکر (نویسنده)
ناشردار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون
مکان نشربیروت - لبنان
سال نشر1408 ق
چاپ2
موضوعزبان عربی - معانی و بیان قرآن - مسایل ادبی
زبانعربی
تعداد جلد1
کد کنگره
‏BP‎‏ ‎‏82‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏ف‎‏9‎‏
نورلایبمطالعه و دانلود pdf

كتاب پيرامون موضوع علم فصاحة و بلاغت(معانى و بيان) نوشته شده كه مؤلف آن مسائل مربوط به دانش معانى و بيان را از قبيل:حقيقت و مجاز، تشبيه، استعاره، التفات، كنايه و...به صورت مفصل همراه با استفاده از آيات قرآنى و شعر عربى، تشريح نموده است.

در حقيقت اين كتاب دربردارندۀ مسائلى است كه چهره از اعجاز بيانى قرآن برداشته، محاسن و زيبايى‌هاى كلام خدا را نشان مى‌دهد، و لذا وى در بخش پایانى كتاب در چند فصل جداگانه مسالۀ اعجاز قرآن را مورد اشاره قرار داده، ديدگاههاى پيرامون وجوه اعجاز را مورد نقد و بررسى قرار مى‌دهد.

از آنجا كه مطالب اين كتاب مربوط به شگفتيهاى كلام خدا يعنى قرآن مجيد است- مطالعۀ آن براى كليۀ قرآن پژوهان بسيار مفيد و چه بسا الزامى است

ساختار

مطالب كتاب شامل دو فنّ و چهار فصل مى‌باشد كه فهرست مطالب آن به قرار زير است

فنّ اول:پيرامون فصاحت و بلاغت شامل بيست و چهار قسمت كه برخى از آن عبارت است از:

شريف فصاحت و بلاغت و تفاوت بين آن دو/اقسام حقيقت/اقسام مجاز شامل:

/استعاره/تشبيه/تمثيل/ايجاز و اختصار/و تقديم و تاخير.و پيرامون آنچه اختصاص به علم معانى دارد شامل هشتاد و چهار قسمت كه بعضى از آن عبارت است از:

تشابه/تكميل/تتميم/تقسيم/حشو/التفات/تكرار/قسم/ مغالطه/كنايه/توريه/براعة الاستهلال/تطبيق/استفهام/تعجّب/ مدح و ذم/مبالغة/حكايت/استدراج/و استخدام/.

فن دوم:آنچه مربوط به الفاظ و علم بديع است شامل بيست و چهار قسمت كه پاره‌اى از آن عبارت است از:

تهذيب/انسجام/اشتقاق/الحل و العقد/تضمين المزدوج/تسميط /توشيح/مخالفت/لزوم ما لا يلزم/تقويف/و رد العجز على الصدر

فصل اول در واژه شناسى قرآن، سوره و آيه

فصل دوم در اعجاز قرآن

فصل سوم:در شرايط اعجاز

فصل چهارم در خطابات قرآن.

ويژگى‌ها

  1. در هر موضوعى كه وارد مى‌شود ابتدا آن را تعريف، سپس وجه اشتقاق آن را معين و در پایان، اقسام آنرا بيان مى‌نمايد.
  2. براى توضيح هر كدام از اقسام موضوعات، از آيات قرآن و نيز از اشعار عربى استفاده مى‌نمايد
  3. در فن اول-فصاحت و بلاغت را تعريف و تفاوت آن دو را بيان نموده آنگاه به حقيقت و مجاز را نيز تعريف، اقسام آنها را ذكر و در ادامه اقسام مجاز بيست و چهارگانۀ قرآن را توضيح داده و براى هر كدام، از آيات مثال مى‌زند
  4. در همين فن ذيل بحث زياده در بناء:بيان مى‌نمايد كه اگر دو كلمه باشد كه از نظر بناء يكى باشند ولى حروف يكى زيادتر از ديگرى باشد كلمه‌اى كه حروف آن زيادتر است معناى آن ابلغ و رساتر است از ديگرى مانند در واژۀ «مقتدر» و «قادر»
  5. در فصل دوم از مطالب پایانى:پيرامون اعجاز قرآن از جهت الفاظ و اينكه الفاظ قليل آن داراى معانى كثيرى مى‌باشند سخن گفته و اقوال علماء را در اين باره مورد نقد و بررسى قرار مى‌دهد.

نسخه شناسى

كتاب يك جلد، متن آن عربى، داراى 407 صفحه مى‌باشد كه مشخصات آن به قرار زير است:

  1. كاغذ: معمولى
  2. چاپ:كامپيوترى
  3. جلد: گالينگور
  4. نوبت چاپ:دوم
  5. تاريخ انتشار:سال 1408 هجرى قمرى
  6. ناشر:دار الكتب العلمية-بيروت-لبنان
  7. داراى فهرست موضوعات كتاب
  8. نام كتاب:الفوائد المشوّق الى علوم القرآن
  9. نام مؤلف:شمس‌الدين ابوعبدالله محمد بن ابى‌بكر معروف به ابن قيم