القرامطة بين المد و الجزر

    از ویکی‌نور
    نسخهٔ قابل چاپ دیگر پشتیبانی نمی‌شود و ممکن است در زمان رندر کردن با خطا مواجه شوید. لطفاً بوکمارک‌های مرورگر خود را به‌روزرسانی کنید و در عوض از عمبکرد چاپ پیش‌فرض مرورگر خود استفاده کنید.
    القرامطة بين المد و الجزر
    القرامطة بين المد و الجزر
    پدیدآورانغالب، مصطفی (نویسنده)
    ناشردار الأندلس
    مکان نشرلبنان - بيروت
    چاپ1
    موضوعاسماعيليه قرمطيان
    زبانعربی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    ‏‎‏BP‎‏ ‎‏240‎‏/‎‏2‎‏ ‎‏/‎‏غ‎‏2‎‏ق‎‏4
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    القرامطة بين المد و الجزر، اثر مصطفی غالب، کتابی است پیرامون چگونگی آغاز دعوت قرامطه و تاریخ آنان در دولت بنی‎عباس که به زبان عربی و در دوران معاصر نوشته شده است.

    ساختار

    کتاب با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب در چهارده فصل، تنظیم شده است.

    گزارش محتوا

    در مقدمه، به این نکته اشاره گردیده است که به‌خاطر عوامل مختلفی - ‎همچون صعوبت مطالعه تاریخی پیرامون قرامطه، به دلیل کمی تألیفات در این زمینه و همچنین دشمنی و اشاعه اباطیل درباره این گروه - ‎علما در مورد برحق بودن یا نبودن این گروه، دچار اختلاف شده‌اند؛ به‌گونه‌ای که میان صحت انتساب آن‌ها به اسماعیلیه و یا تصریح به انکار این انتساب، اتفاق نظری وجود ندارد. نویسنده به این مطلب تأکید دارد که هدف وی، بررسی رابطه میان قرامطه و اسماعیلیه نیست؛ زیرا به اعتقاد وی، در اصل قرامطه همان اسماعیله می‌باشد. بله هدف وی، بررسی تاریخ این گروه در خلال حکومت بنی‎عباس است.[۱].

    به اعتقاد نویسنده، حرکت اسماعلیه یا قرامطه، حرکتی اصلاحی بر اساس مصالح دینی، اجتماعی و سیاسی بود که در فضای رعب و اضطراب و انحطاط سیاسی و اجتماعی و در جوی آکنده از ظلم، استبداد و ترور اتفاق افتاده که تعصب دینی زشت و انتقام وحشتناک سیاسی، بر آن سایه افکنده بود. به باور وی، حرکت قرامطه، تجسم رؤیاهای ستمدیدگان، نیازمندان و رنج‎کشیدگان در دولت بنی‎عباس بود؛ دولتی که در هرج و مرج و سردرگمی، غرق شده و درگیر آشوب و جنگ‎های داخلی بود[۲].

    در فصل نخست، به چگونگی آغاز دعوت اسماعیلیه پرداخته شده است. حرکت اسماعیلیه، در دورانی روی داد که منازعات شدیدی میان بنی‎عباس و علویون رخ داده بود و قیام‎های متعددی از سوی علویون، علیه بنی‎عباس، شکل گرفت که همگی به شکست انجامید. به اعتقاد نویسنده، حرکت اسماعیلیه، درست در زمانی که اکثر قیام‎های علویون با شکست مواجه شده بود، به‌سرعت شیوع پیدا کرد. این قیام که به نظر وی، تا مدت‎ها به‌صورت پنهانی و مخفی بود، با علنی شدن شهادت امام صادق(ع) در سال 148ق و وقوع اضطراب و پریشانی شیعه و تقسیم آن به گروه‌ها و طوایف مختلف، آشکار و علنی گردید و پایگاه اصلی آن، به‌خاطر استقرار محمد بن اسماعیل بن جعفر صادق در اهواز، در این شهر قرار گرفت[۳].

    در فصل دوم، به بیان چگونگی دعوت عبدالله مبارک در بلاد شام و اقدامات وی در آنجا، پرداخته شده است. از جمله موضوعات مهم در این فصل، می‌توان به نحوه ملاقات داعی حسان بن ماهر با ابن مبارک در خیمه او و گفتگوی آن دو پیرامون مراسلات و نامه‌های ابن مبارک به اهالی شام، اشاره نمود[۴].

    فصل سوم، به بیان اقدامات داعی حسین اهوازی در عراق اختصاص یافته است. وی پس از وفات داعی عراق، منصب داعی بودن در این منطقه را به عهده گرفته و اسماعیلیان عراق را رهبری نمود[۵].

    در فصل چهارم، به بررسی چگونگی آغاز دعوت اسماعیلیان و پایگاه‌های مختلف ایشان در نقاط مختلف از جمله سلمیه و اهواز پرداخته شده است.[۶].

    از جمله مطالب کتاب، بیان درگیری‌ها و اختلافات داخلی است که درون این فرقه، در منطقه سواد و بحرین اتفاق افتاده که به انقسام دعوت و انشعابات داخلی، منجر شده است.[۷]. انتقال مقر امامت اسماعیلیه از اهواز به مغرب پس از وفات حسین بن احمد بن عبدالله بن محمد بن اسماعیل[۸] و نیز اتفاقات و حوادث مربوط به آل زکرویه در بلاد شام و عراق، از دیگر مطالب مهم کتاب می‌باشد[۹].

    عناوین سایر فصول کتاب عبارتند است از: ثالوث مقدس و نظام الفت و برادری؛ فعالیت فکری و مأموریت در یمن؛ حب، جاه‌طلبی و بازگشت به سواد؛ گسترش دعوت در یمن و مأموریت در مغرب و مراکش؛ تضادها و درگیری‌های داخلی در منطقه سواد و بحرین و نیز در عراق و بحرین و مستور نمودن دعوت در سواد و بحرین. از جمله ویژگی‌های کتاب، پرداختن نویسنده به جزئیات برخی از امور می‌باشد؛ مانند جزئیات ورود عبدالله مبارک به شام و نحوه رسیدن و چگونگی پذیرایی از او در فصل دوم[۱۰].

    وضعیت کتاب

    فهرست مطالب، در انتهای کتاب آمده است. کتاب، فاقد پاورقی می‌باشد.

    پانویس

    منابع مقاله

    مقدمه و متن کتاب.


    وابسته‌ها