اللآلي المصنوعة في الأحاديث الموضوعة: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    بدون خلاصۀ ویرایش
    بدون خلاصۀ ویرایش
    (۴۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    <div class='wikiInfo'>
    {{جعبه اطلاعات کتاب
    [[پرونده:NUR29734J1.jpg|بندانگشتی|‏اللآلي المصنوعة في الأحاديث الموضوعة]]
    | تصویر =NUR29734J1.jpg
    {| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
    | عنوان =‏اللآلی المصنوعة فی الأحادیث الموضوعة
    |+ |
    | عنوان‌های دیگر =
    |-
    | پدیدآوران =  
    ! نام کتاب!! data-type='bookName'|‏اللآلي المصنوعة في الأحاديث الموضوعة
    [[عویضه، صلاح محمد]] (معلق)
    |-
    |نام های دیگر کتاب
    |data-type='otherBookNames'|
    |-
    |پدیدآورندگان
    |data-type='authors'|[[عویضه، صلاح محمد]] (معلق)


    [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌‌بکر]] (نويسنده)
    [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر]] (نویسنده)
    |-
    | زبان =عربی
    |زبان  
    | کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏124‎‏/‎‏5‎‏ ‎‏/‎‏س‎‏9‎‏ل‎‏2
    |data-type='language'|عربی
    | موضوع =
    |-
    احادیث اهل سنت - قرن 9ق.
    |کد کنگره  
    | ناشر =
    |data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏BP‎‏ ‎‏124‎‏/‎‏5‎‏ ‎‏/‎‏س‎‏9‎‏ل‎‏2
    دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون
    |-
    | مکان نشر =بیروت - لبنان
    |موضوع  
    | سال نشر = 1417 ق  
    |data-type='subject'|احادیث اهل سنت - قرن 9ق.
    |-
    |ناشر  
    |data-type='publisher'|دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون
    |-
    |مکان نشر  
    |data-type='publishPlace'|بیروت - لبنان
    |-
    |سال نشر  
    |data-type='publishYear'| 1417 هـ.ق  
    |-class='articleCode'
    |کد اتوماسیون
    |data-type='automationCode'|29734
    |}
    </div>


    | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE29734AUTOMATIONCODE
    | چاپ =1
    | تعداد جلد =2
    | کتابخانۀ دیجیتال نور =29734
    | کتابخوان همراه نور =29734
    | کد پدیدآور =


    == معرفى اجمالى ==
    | پس از =
    | پیش از =
    }}




    '''اللآلي المصنوعة في الأحاديث الموضوعة'''، اثر [[جلال‌الدين عبدالرحمان سيوطى]] (قاهره 849-911ق،) است كه آن را در دو جلد به زبان عربى نوشته و در آن برخى از احاديثى را كه ادعا شده مجعول است، سنجيده و شناسانده است.


    [[ابوعبدالرحمن صلاح بن محمد بن عويضه]]، بر اثر حاضر تعليقه نوشته و رواياتش را منبع‌يابى كرده و نام و نشان آياتش را مشخص ساخته است. متأسفانه كتاب حاضر بر اساس نسخه‌هاى خطى تصحيح نشده و به همين جهت خطاهايى به آن راه يافته است.
    {{کاربردهای دیگر|اللآلي (ابهام زدایی)}}


    == ساختار ==


    '''اللآلی المصنوعة فی الأحادیث الموضوعة'''، اثر [[جلال‌الدین عبدالرحمان سیوطى]] (قاهره 849-911ق،) است که آن را در دو جلد به زبان عربى نوشته و در آن برخى از احادیثى را که ادعا شده مجعول است، سنجیده و شناسانده است.


    كتاب حاضر از مقدمه محقق، شرح حال نويسنده، مقدمه نويسنده و متن اصلى (شامل 33 فصل) تشكيل شده است.
    [[ابوعبدالرحمن صلاح بن محمد بن عویضه]]، بر اثر حاضر تعلیقه نوشته و روایاتش را منبع‌یابى کرده و نام و نشان آیاتش را مشخص ساخته است. متأسفانه کتاب حاضر بر اساس نسخه‌هاى خطى تصحیح نشده و به همین جهت خطاهایى به آن راه یافته است.


    == گزارش محتوا ==
    ==ساختار==
    کتاب حاضر از مقدمه محقق، شرح حال نویسنده، مقدمه نویسنده و متن اصلى (شامل 33 فصل) تشکیل شده است.


    ==گزارش محتوا==
    هرچند درباره محتواى این اثر مفصل و سودمند، گفتنى‌ها فراوان است، ولى به جهت ضیق مجال به بیان چند نکته اکتفا مى‌شود:


    هرچند درباره محتواى اين اثر مفصل و سودمند، گفتنى‌ها فراوان است، ولى به جهت ضيق مجال به بيان چند نكته اكتفا مى‌شود:
    #نویسنده در مقدمه‌اش که آن را در سال 905ق، نوشته، یادآور شده است: یکى از امور مهم دینى عبارت است از شناساندن احادیث جعلى که بر حضرت سیدالمرسلین(ص) ساخته و بسته‌اند و درباره همین موضوع [[حافظ ابوالفرج [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزى]]کتابى جمع کرده و در آن بسیارى از احادیث ضعیف که به حدّ وضع نرسیده و بلکه احادیثى را که حسن و صحیح است به‌عنوان حدیث ساختگى آورده است. همان طور که امامان حافظ مانند [[ابن الصلاح]] در کتاب «[[علوم الحدیث]]» و مانند او یادآور شده‌اند. مدتى بود که به ذهنم خطور کرده بود که آن کتاب را پاک‌سازى و انتقاد و تلخیص کنم تا مورد استفاده علاقه‌مندان قرار گیرد تا آنکه از خداى متعال خیر طلبیدم و او سینه‌ام را براى آن گشاده ساخت و وسایل راه را برایم فراهم کرد. پس من احادیث را از کتابى مى‌آورم که او از همان نقل کرده، مانند «[[تاریخ خطیب بغدادی|تاریخ]]» [[خطیب بغدادى]] و [[حاکم]] و «[[الکامل ابن عدی|کامل]]» [[ابن عدى]] و «[[ضعفاء العقیلی|ضعفاء]]» [[عقیلى]] و [[ابن حیان]] و [[ازدى]] و «[[افراد دارقطنی|افراد]]» [[دارقطنى]] و «[[حلیه ابونعیم|حلیه]]» [[ابونعیم]] و... همراه با أسانیدشان، البته با حذف اسناد [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزى]] به آنها و پس از آن، کلام او را مى‌آورم و اگر جاى پى‌نوشتى بود یادآورى مى‌کنم و در آغاز آنچه مى‌افزایم، عبارت «مى‌گویم» و در پایانش تعبیر «و خدا داناتر است» را ذکر مى‌کنم... او همچنین در مورد مدت نگارش کتاب چنین نوشته است: «إنی کنت شرعت فی هذا التألیف فی سنة سبع و ثمانمائة و فرغت منه فی سنة خمس و سبعین...»؛ یعنى «من نگارش این کتاب را در سال 807 شروع کردم و در سال 875 به پایان رساندم!...».<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/28808/1/9 مقدمه کتاب، ج1، ص9]</ref>، ولى این مطلب نمى‌تواند درست باشد؛ زیرا افزون بر آنکه فاصله این دو تاریخ 68 سال مى‌شود و این مدت براى نگارش یک کتاب، بسیار طولانى و بعید است، نویسنده خودش در 849 به دنیا آمده؛ پس به نظر مى‌رسد عبارت صحیح این است: «... فی سنة سبعین و ثمانمائة...»؛ یعنى «در سال 870 شروع کردم...».
    #:سپس نویسنده افزوده است: «آنگاه براى من در این سال؛ یعنى سال 905ق، این نظر تقویت شد که پى‌نوشت‌ها را به‌صورت مبسوط دوباره شروع کنم و موضوعات بسیارى را که از چشم [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزى]] دور مانده و نیاورده به آن اضافه کنم، پس چنان کردم و کتاب از وضعیت قبلى‌اش خارج شد و.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/28808/1/9 همان، ج1، ص9-10]</ref>
    #نویسنده در این اثر انتقادى به [[كتاب الموضوعات]] از آثار ابوالفرج [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزى]] (510- 597ق) توجه ویژه‌اى داشته و در موارد متعددى به مخالفت با او پرداخته و بسیارى از احادیثى را که در آن کتاب به‌عنوان جعلى معرفى شده، تصحیح کرده و معتبر شمرده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/28808/1/46 ر.ک: متن کتاب، ج1، ص46] و [https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/28808/1/84 84] و [https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/28808/1/271 271] و...</ref>
    #سیوطى در نقد دیدگاه‌هاى [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزى]]، شیوه‌هاى مختلفى دارد: گاهى راویانِ حدیث و سلسله رجال سند حدیثى را که [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزى]] تضعیف کرده و متّهم به وضع نموده است، موردِ مطالعه کامل‌تر قرار مى‌دهد و در مقابلِ منقولات و اظهاراتِ [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزى]]، اقوال بزرگان دیگر را قرار مى‌دهد که نظر مخالف داشته‌اند و راوى یا راویان آن حدیث را توثیق کرده‌اند؛ گاهى بدونِ پرداختن به راویانِ آن طریق، حدیث را از طُرُقِ دیگر روایت مى‌کند که رجال آن طریق، متّهم نیستند؛ گاهى هم به نقل آن حدیث از منابع معتبر و جوامع حدیثىِ مورد اعتماد اهل سنّت، مثل «صحاح ستّه» مى‌پردازد؛ گاه، راویانى را که [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزى]] آنها را متّهم دانسته، به‌عنوانِ راویانِ مورد اعتماد صاحبان صحاح، معرّفى مى‌کند؛ گاهى نیز قضاوت‌هاى ناصحیح و متعصّبانه [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزى]] را در کنارِ سایر قضاوت‌هاى او در آثار دیگرش قرار مى‌دهد و تناقضات قضاوت‌ها و اظهارات او را آشکار مى‌کند و گاه نیز مرجع و منبعى را که [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزى]] تحت تأثیر آن بوده است، مورد تحقیق و نقّادى قرار مى‌دهد و اشتباهات، تعارضات و تناقضات آن را آشکار مى‌سازد.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/161/94 ر.ک: مقایسه اجمالى الموضوعات ابن جوزى با اللئالی سیوطى، در نقد احادیث مناقب امام على(ع)، ص94]</ref>
    #در باب مقایسه بین عملکرد [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزى]] در [[الموضوعات ابن جوزی|الموضوعات]] و سیوطى در کتاب حاضر چنین اظهار نظر شده است: بسیارى از قضاوت‌هاى [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزى]] نسبت به شیعه و على(ع) و آل او، تعصّب‌آلود و عنادآمیز و همراه با بى‌مهرى است، امّا سیوطى در غالبِ قضاوت‌هایش، به‌عکس [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزى]]، جانب انصاف را رعایت مى‌کند و هیچ‌گاه به صرفِ شیعى بودن راوىِ یک حدیث، آن حدیث را همانند [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزى]] به موضوع بودن، محکوم نمى‌کند. درعین‌حال، سیوطى هیچ‌گاه جانبِ احتیاط را رها نمى‌کند؛ یعنى به‌گونه‌اى به نقّادى مى‌پردازد که اهل دقّت، به‌خوبى به اصل مطلب پى مى‌برند، ولى اهل تعصّب، نمى‌توانند بهانه‌اى براى ستیز و مخاصمه با او به دست آورند.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/161/93 همان، ص93]</ref>


    1. نويسنده در مقدمه‌اش كه آن را در سال 905ق، نوشته، يادآور شده است: يكى از امور مهم دينى عبارت است از شناساندن احاديث جعلى كه بر حضرت سيدالمرسلين(ص) ساخته و بسته‌اند و درباره همين موضوع [[حافظ ابوالفرج ابن جوزى]] كتابى جمع كرده و در آن بسيارى از احاديث ضعيف كه به حدّ وضع نرسيده و بلكه احاديثى را كه حسن و صحيح است به‌عنوان حديث ساختگى آورده است. همان طور كه امامان حافظ مانند [[ابن الصلاح]] در كتاب «[[علوم الحديث]]» و مانند او يادآور شده‌اند. مدتى بود كه به ذهنم خطور كرده بود كه آن كتاب را پاك‌سازى و انتقاد و تلخيص كنم تا مورد استفاده علاقه‌مندان قرار گيرد تا آنكه از خداى متعال خير طلبيدم و او سينه‌ام را براى آن گشاده ساخت و وسايل راه را برايم فراهم كرد. پس من احاديث را از كتابى مى‌آورم كه او از همان نقل كرده، مانند «[[تاریخ خطیب بغدادی|تاريخ]]» [[خطيب بغدادى]] و [[حاكم]] و «[[الکامل ابن عدی|كامل]]» [[ابن عدى]] و «[[ضعفاء العقیلی|ضعفاء]]» [[عقيلى]] و [[ابن حيان]] و [[ازدى]] و «[[افراد دارقطنی|افراد]]» [[دارقطنى]] و «[[حلیه ابونعیم|حليه]]» [[ابونعيم]] و... همراه با أسانيدشان، البته با حذف اسناد ابن جوزى به آنها و پس از آن، كلام او را مى‌آورم و اگر جاى پى‌نوشتى بود يادآورى مى‌كنم و در آغاز آنچه مى‌افزايم، عبارت «مى‌گويم» و در پايانش تعبير «و خدا داناتر است» را ذكر مى‌كنم... او همچنين در مورد مدت نگارش كتاب چنين نوشته است: «إني كنت شرعت في هذا التأليف في سنة سبع و ثمانمائة و فرغت منه في سنة خمس و سبعين...»؛ يعنى «من نگارش اين كتاب را در سال 807 شروع كردم و در سال 875 به پايان رساندم!...» <ref>مقدمه كتاب، ج1، ص9</ref>، ولى اين مطلب نمى‌تواند درست باشد؛ زيرا افزون بر آنكه فاصله اين دو تاريخ 68 سال مى‌شود و اين مدت براى نگارش يك كتاب، بسيار طولانى و بعيد است، نويسنده خودش در 849 به دنيا آمده؛ پس به نظر مى‌رسد عبارت صحيح اين است: «... في سنة سبعين و ثمانمائة...»؛ يعنى «در سال 870 شروع كردم...».
    ==وضعیت کتاب==


    سپس نويسنده افزوده است: «آنگاه براى من در اين سال؛ يعنى سال 905ق، اين نظر تقويت شد كه پى‌نوشت‌ها را به‌صورت مبسوط دوباره شروع كنم و موضوعات بسيارى را كه از چشم ابن جوزى دور مانده و نياورده به آن اضافه كنم، پس چنان كردم و كتاب از وضعيت قبلى‌اش خارج شد و... </ref>همان، ج1، ص9-10</ref>.
    ابوعبدالرحمن صلاح بن محمد بن عویضة براى کتاب حاضر، فقط فهرست تفصیلى مطالب.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/28808/1/444 متن کتاب، ج1، ص445] و [https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/28809/1/397 ج2، ص397-398]</ref>فراهم کرده و متأسفانه فهارس فنى (آیات، روایات، اعلام، امکنه، اصطلاحات و...) را به فراموشى سپرده است. این کتاب به‌صورت مستند منتشر شده است و محقق ارجاعاتش را به‌صورت پاورقى آورده است. در این پاورقى‌ها بیشتر به منبع‌یابى روایات عنایت شده.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/28808/1/11 ر.ک: همان، ج1، ص11، پاورقى 1-4]؛ [https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/28808/1/56 ص56، پاورقى 1 و 2]؛ [https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/28808/1/11 ص11، پاورقى 1 و 2 و...]</ref>و گاه نام و نشان آیات مورد استفاده نیز ذکر شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/28808/1/50 ر.ک: همان، ج1، ص50] و [https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/28808/1/76 ص76، پاورقى 3 و 4]؛ [https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/28808/1/77 ص77، پاورقى 1]؛ [https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/28809/1/382 ج2، ص382، پاورقى 2]؛ [https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/28809/1/383 ص383، پاورقى 2 و..].</ref>


    2. نويسنده در اين اثر انتقادى به كتاب الموضوعات از آثار ابوالفرج ابن جوزى (510- 597ق) توجه ويژه‌اى داشته و در موارد متعددى به مخالفت با او پرداخته و بسيارى از احاديثى را كه در آن كتاب به‌عنوان جعلى معرفى شده، تصحيح كرده و معتبر شمرده است <ref>ر.ك: متن كتاب، ج1، ص46 و 84 و 271 و...</ref>.
    آقاى ابوعبدالرحمن صلاح بن محمد بن عویضه، شرح حال مختصر نویسنده را به نقل از مقدمه [[شیخ عبدالوهاب عبدالطیف]] بر کتاب «[[التدریب]]» و مقدمه شیخ خلیل بر کتاب «الدرر»، قبل از مقدمه نویسنده آورده و بر اثر حاضر افزوده است.


    3. سيوطى در نقد ديدگاه‌هاى ابن جوزى، شيوه‌هاى مختلفى دارد: گاهى راويانِ حديث و سلسله رجال سند حديثى را كه ابن جوزى تضعيف كرده و متّهم به وضع نموده است، موردِ مطالعه كامل‌تر قرار مى‌دهد و در مقابلِ منقولات و اظهاراتِ ابن جوزى، اقوال بزرگان ديگر را قرار مى‌دهد كه نظر مخالف داشته‌اند و راوى يا راويان آن حديث را توثيق كرده‌اند؛ گاهى بدونِ پرداختن به راويانِ آن طريق، حديث را از طُرُقِ ديگر روايت مى‌كند كه رجال آن طريق، متّهم نيستند؛ گاهى هم به نقل آن حديث از منابع معتبر و جوامع حديثىِ مورد اعتماد اهل سنّت، مثل «صحاح ستّه» مى‌پردازد؛ گاه، راويانى را كه ابن جوزى آنها را متّهم دانسته، به‌عنوانِ راويانِ مورد اعتماد صاحبان صحاح، معرّفى مى‌كند؛ گاهى نيز قضاوت‌هاى ناصحيح و متعصّبانه ابن جوزى را در كنارِ ساير قضاوت‌هاى او در آثار ديگرش قرار مى‌دهد و تناقضات قضاوت‌ها و اظهارات او را آشكار مى‌كند و گاه نيز مرجع و منبعى را كه ابن جوزى تحت تأثير آن بوده است، مورد تحقيق و نقّادى قرار مى‌دهد و اشتباهات، تعارضات و تناقضات آن را آشكار مى‌سازد <ref>ر.ك: مقايسه اجمالى الموضوعات ابن جوزى با اللئالي سيوطى، در نقد احاديث مناقب امام على(ع)، ص94</ref>.
    ==پانویس==
     
    4. در باب مقايسه بين عملكرد ابن جوزى در [[الموضوعات ابن جوزی|الموضوعات]] و سيوطى در كتاب حاضر چنين اظهار نظر شده است: بسيارى از قضاوت‌هاى ابن جوزى نسبت به شيعه و على(ع) و آل او، تعصّب‌آلود و عنادآميز و همراه با بى‌مهرى است، امّا سيوطى در غالبِ قضاوت‌هايش، به‌عكس ابن جوزى، جانب انصاف را رعايت مى‌كند و هيچ‌گاه به صرفِ شيعى بودن راوىِ يك حديث، آن حديث را همانند ابن جوزى به موضوع بودن، محكوم نمى‌كند. درعين‌حال، سيوطى هيچ‌گاه جانبِ احتياط را رها نمى‌كند؛ يعنى به‌گونه‌اى به نقّادى مى‌پردازد كه اهل دقّت، به‌خوبى به اصل مطلب پى مى‌برند، ولى اهل تعصّب، نمى‌توانند بهانه‌اى براى ستيز و مخاصمه با او به دست آورند <ref>همان، ص93</ref>.
     
    == وضعيت كتاب ==
     
     
    ابوعبدالرحمن صلاح بن محمد بن عويضة براى كتاب حاضر، فقط فهرست تفصيلى مطالب <ref>متن كتاب، ج1، ص445 و ج2، ص397-398</ref> فراهم كرده و متأسفانه فهارس فنى (آيات، روايات، اعلام، امكنه، اصطلاحات و...) را به فراموشى سپرده است. اين كتاب به‌صورت مستند منتشر شده است و محقق ارجاعاتش را به‌صورت پاورقى آورده است. در اين پاورقى‌ها بيشتر به منبع‌يابى روايات عنايت شده <ref>ر.ك: همان، ج1، ص11، پاورقى 1-4؛ ص56، پاورقى 1 و 2؛ ص11، پاورقى 1 و 2 و...</ref> و گاه نام و نشان آيات مورد استفاده نيز ذكر شده است <ref>ر.ك: همان، ج1، ص50 و ص76، پاورقى 3 و 4؛ ص77، پاورقى 1؛ ج2، ص382، پاورقى 2؛ ص383، پاورقى 2 و...</ref>.
     
    آقاى ابوعبدالرحمن صلاح بن محمد بن عويضه، شرح حال مختصر نويسنده را به نقل از مقدمه [[شيخ عبدالوهاب عبدالطيف]] بر كتاب «[[التدريب]]» و مقدمه شيخ خليل بر كتاب «الدرر»، قبل از مقدمه نويسنده آورده و بر اثر حاضر افزوده است.
     
    ==پانویس ==
    <references />
    <references />




    == منابع مقاله ==
    ==منابع مقاله==
     
    #مقدمه و متن کتاب.
     
    #[[:noormags:951750|مقایسه اجمالى الموضوعات ابن جوزى با اللئالی سیوطى (در نقد احادیث مناقب امام على(ع)، مجید فلاح‌پور، فصلنامه علوم حدیث، زمستان 1379، شماره 18، ص68-94]].
    1. مقدمه و متن كتاب.
     
    2. مقايسه اجمالى الموضوعات ابن جوزى با اللئالي سيوطى (در نقد احاديث مناقب امام على(ع))، مجيد فلاح‌پور، فصلنامه علوم حديث، زمستان 1379، شماره 18، ص68-94.
     
     
    == پیوندها ==


    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
    [[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
    [[رده:حدیث]]
    [[رده:حدیث]]
    [[رده:متون احادیث]]
    [[رده: متون احادیث]]
    [[رده:احادیث اهل سنت]]
    [[رده:احادیث اهل سنت]]

    نسخهٔ ‏۲۲ نوامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۱:۴۹

    ‏اللآلی المصنوعة فی الأحادیث الموضوعة
    اللآلي المصنوعة في الأحاديث الموضوعة
    پدیدآورانعویضه، صلاح محمد (معلق) سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر (نویسنده)
    ناشردار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون
    مکان نشربیروت - لبنان
    سال نشر1417 ق
    چاپ1
    موضوعاحادیث اهل سنت - قرن 9ق.
    زبانعربی
    تعداد جلد2
    کد کنگره
    ‏BP‎‏ ‎‏124‎‏/‎‏5‎‏ ‎‏/‎‏س‎‏9‎‏ل‎‏2
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf


    برای دیگر کاربردها، اللآلي (ابهام زدایی) را ببینید.


    اللآلی المصنوعة فی الأحادیث الموضوعة، اثر جلال‌الدین عبدالرحمان سیوطى (قاهره 849-911ق،) است که آن را در دو جلد به زبان عربى نوشته و در آن برخى از احادیثى را که ادعا شده مجعول است، سنجیده و شناسانده است.

    ابوعبدالرحمن صلاح بن محمد بن عویضه، بر اثر حاضر تعلیقه نوشته و روایاتش را منبع‌یابى کرده و نام و نشان آیاتش را مشخص ساخته است. متأسفانه کتاب حاضر بر اساس نسخه‌هاى خطى تصحیح نشده و به همین جهت خطاهایى به آن راه یافته است.

    ساختار

    کتاب حاضر از مقدمه محقق، شرح حال نویسنده، مقدمه نویسنده و متن اصلى (شامل 33 فصل) تشکیل شده است.

    گزارش محتوا

    هرچند درباره محتواى این اثر مفصل و سودمند، گفتنى‌ها فراوان است، ولى به جهت ضیق مجال به بیان چند نکته اکتفا مى‌شود:

    1. نویسنده در مقدمه‌اش که آن را در سال 905ق، نوشته، یادآور شده است: یکى از امور مهم دینى عبارت است از شناساندن احادیث جعلى که بر حضرت سیدالمرسلین(ص) ساخته و بسته‌اند و درباره همین موضوع [[حافظ ابوالفرج ابن جوزىکتابى جمع کرده و در آن بسیارى از احادیث ضعیف که به حدّ وضع نرسیده و بلکه احادیثى را که حسن و صحیح است به‌عنوان حدیث ساختگى آورده است. همان طور که امامان حافظ مانند ابن الصلاح در کتاب «علوم الحدیث» و مانند او یادآور شده‌اند. مدتى بود که به ذهنم خطور کرده بود که آن کتاب را پاک‌سازى و انتقاد و تلخیص کنم تا مورد استفاده علاقه‌مندان قرار گیرد تا آنکه از خداى متعال خیر طلبیدم و او سینه‌ام را براى آن گشاده ساخت و وسایل راه را برایم فراهم کرد. پس من احادیث را از کتابى مى‌آورم که او از همان نقل کرده، مانند «تاریخ» خطیب بغدادى و حاکم و «کامل» ابن عدى و «ضعفاء» عقیلى و ابن حیان و ازدى و «افراد» دارقطنى و «حلیه» ابونعیم و... همراه با أسانیدشان، البته با حذف اسناد ابن جوزى به آنها و پس از آن، کلام او را مى‌آورم و اگر جاى پى‌نوشتى بود یادآورى مى‌کنم و در آغاز آنچه مى‌افزایم، عبارت «مى‌گویم» و در پایانش تعبیر «و خدا داناتر است» را ذکر مى‌کنم... او همچنین در مورد مدت نگارش کتاب چنین نوشته است: «إنی کنت شرعت فی هذا التألیف فی سنة سبع و ثمانمائة و فرغت منه فی سنة خمس و سبعین...»؛ یعنى «من نگارش این کتاب را در سال 807 شروع کردم و در سال 875 به پایان رساندم!...».[۱]، ولى این مطلب نمى‌تواند درست باشد؛ زیرا افزون بر آنکه فاصله این دو تاریخ 68 سال مى‌شود و این مدت براى نگارش یک کتاب، بسیار طولانى و بعید است، نویسنده خودش در 849 به دنیا آمده؛ پس به نظر مى‌رسد عبارت صحیح این است: «... فی سنة سبعین و ثمانمائة...»؛ یعنى «در سال 870 شروع کردم...».
      سپس نویسنده افزوده است: «آنگاه براى من در این سال؛ یعنى سال 905ق، این نظر تقویت شد که پى‌نوشت‌ها را به‌صورت مبسوط دوباره شروع کنم و موضوعات بسیارى را که از چشم ابن جوزى دور مانده و نیاورده به آن اضافه کنم، پس چنان کردم و کتاب از وضعیت قبلى‌اش خارج شد و.[۲]
    2. نویسنده در این اثر انتقادى به كتاب الموضوعات از آثار ابوالفرج ابن جوزى (510- 597ق) توجه ویژه‌اى داشته و در موارد متعددى به مخالفت با او پرداخته و بسیارى از احادیثى را که در آن کتاب به‌عنوان جعلى معرفى شده، تصحیح کرده و معتبر شمرده است.[۳]
    3. سیوطى در نقد دیدگاه‌هاى ابن جوزى، شیوه‌هاى مختلفى دارد: گاهى راویانِ حدیث و سلسله رجال سند حدیثى را که ابن جوزى تضعیف کرده و متّهم به وضع نموده است، موردِ مطالعه کامل‌تر قرار مى‌دهد و در مقابلِ منقولات و اظهاراتِ ابن جوزى، اقوال بزرگان دیگر را قرار مى‌دهد که نظر مخالف داشته‌اند و راوى یا راویان آن حدیث را توثیق کرده‌اند؛ گاهى بدونِ پرداختن به راویانِ آن طریق، حدیث را از طُرُقِ دیگر روایت مى‌کند که رجال آن طریق، متّهم نیستند؛ گاهى هم به نقل آن حدیث از منابع معتبر و جوامع حدیثىِ مورد اعتماد اهل سنّت، مثل «صحاح ستّه» مى‌پردازد؛ گاه، راویانى را که ابن جوزى آنها را متّهم دانسته، به‌عنوانِ راویانِ مورد اعتماد صاحبان صحاح، معرّفى مى‌کند؛ گاهى نیز قضاوت‌هاى ناصحیح و متعصّبانه ابن جوزى را در کنارِ سایر قضاوت‌هاى او در آثار دیگرش قرار مى‌دهد و تناقضات قضاوت‌ها و اظهارات او را آشکار مى‌کند و گاه نیز مرجع و منبعى را که ابن جوزى تحت تأثیر آن بوده است، مورد تحقیق و نقّادى قرار مى‌دهد و اشتباهات، تعارضات و تناقضات آن را آشکار مى‌سازد.[۴]
    4. در باب مقایسه بین عملکرد ابن جوزى در الموضوعات و سیوطى در کتاب حاضر چنین اظهار نظر شده است: بسیارى از قضاوت‌هاى ابن جوزى نسبت به شیعه و على(ع) و آل او، تعصّب‌آلود و عنادآمیز و همراه با بى‌مهرى است، امّا سیوطى در غالبِ قضاوت‌هایش، به‌عکس ابن جوزى، جانب انصاف را رعایت مى‌کند و هیچ‌گاه به صرفِ شیعى بودن راوىِ یک حدیث، آن حدیث را همانند ابن جوزى به موضوع بودن، محکوم نمى‌کند. درعین‌حال، سیوطى هیچ‌گاه جانبِ احتیاط را رها نمى‌کند؛ یعنى به‌گونه‌اى به نقّادى مى‌پردازد که اهل دقّت، به‌خوبى به اصل مطلب پى مى‌برند، ولى اهل تعصّب، نمى‌توانند بهانه‌اى براى ستیز و مخاصمه با او به دست آورند.[۵]

    وضعیت کتاب

    ابوعبدالرحمن صلاح بن محمد بن عویضة براى کتاب حاضر، فقط فهرست تفصیلى مطالب.[۶]فراهم کرده و متأسفانه فهارس فنى (آیات، روایات، اعلام، امکنه، اصطلاحات و...) را به فراموشى سپرده است. این کتاب به‌صورت مستند منتشر شده است و محقق ارجاعاتش را به‌صورت پاورقى آورده است. در این پاورقى‌ها بیشتر به منبع‌یابى روایات عنایت شده.[۷]و گاه نام و نشان آیات مورد استفاده نیز ذکر شده است.[۸]

    آقاى ابوعبدالرحمن صلاح بن محمد بن عویضه، شرح حال مختصر نویسنده را به نقل از مقدمه شیخ عبدالوهاب عبدالطیف بر کتاب «التدریب» و مقدمه شیخ خلیل بر کتاب «الدرر»، قبل از مقدمه نویسنده آورده و بر اثر حاضر افزوده است.

    پانویس

    1. ↑ مقدمه کتاب، ج1، ص9
    2. ↑ همان، ج1، ص9-10
    3. ↑ ر.ک: متن کتاب، ج1، ص46 و 84 و 271 و...
    4. ↑ ر.ک: مقایسه اجمالى الموضوعات ابن جوزى با اللئالی سیوطى، در نقد احادیث مناقب امام على(ع)، ص94
    5. ↑ همان، ص93
    6. ↑ متن کتاب، ج1، ص445 و ج2، ص397-398
    7. ↑ ر.ک: همان، ج1، ص11، پاورقى 1-4؛ ص56، پاورقى 1 و 2؛ ص11، پاورقى 1 و 2 و...
    8. ↑ ر.ک: همان، ج1، ص50 و ص76، پاورقى 3 و 4؛ ص77، پاورقى 1؛ ج2، ص382، پاورقى 2؛ ص383، پاورقى 2 و...


    منابع مقاله

    1. مقدمه و متن کتاب.
    2. مقایسه اجمالى الموضوعات ابن جوزى با اللئالی سیوطى (در نقد احادیث مناقب امام على(ع)، مجید فلاح‌پور، فصلنامه علوم حدیث، زمستان 1379، شماره 18، ص68-94.
    برگرفته از «https://fa.wikinoor.ir/w/index.php?title=اللآلي_المصنوعة_في_الأحاديث_الموضوعة&oldid=560143»