كتاب المطول للتفتازانی و بهامشه حاشية السيد‌ ‎ميرشريف، مجموعه‌اى است مشتمل بر كتاب مطول جناب تفتازانى (متوفى 792ق) و حاشيه‌اى كه توسط سيد‌ ‎مير شريف جرجانى (متوفى 816ق)، بر كتاب مزبور نوشته شده است. اين مجموعه، به زبان عربى است.

المطول
المطول
پدیدآورانسکاکی، یوسف بن ابی‌بکر (نویسنده)

خطیب قزوینی، محمد بن عبدالرحمن (نویسنده)

تفتازانی، مسعود بن عمر (شارح)

جرجانی، علی بن محمد (نویسنده)
عنوان‌های دیگرحاشیه علی المطول

مفتاح العلوم. برگزیده

کتاب المطول

حاشیه السید میرشریف

تلخیص المفتاح. شرح
ناشرمکتبة الداوري
مکان نشرقم - ایران
سال نشر1416 ق
چاپ4
موضوعخطیب قزوینی، محمد بن عبدالرحمن، 666 - 739ق. تلخیص المفتاح - نقد و تفسیر

زبان عربی - بدیع

زبان عربی - معانی و بیان
زبانعربی
تعداد جلد1
کد کنگره
‏PJA‎‏ ‎‏2028‎‏ ‎‏/‎‏خ‎‏6‎‏ ‎‏ت‎‏8022‎‏8
نورلایبمطالعه و دانلود pdf


تفتازانى كه در تفسير، منطق، فلسفه، كلام، اصول، فقه و لغت متبحر بود، از دانشمندانى است كه بر كتاب «تلخيص المفتاح» خطیب قزونى شرح نوشته است. خطیب قزوينى، از كتاب «مفتاح العلوم» سكاكى (متوفى 426ق) كه شامل 3 بخش است، تلخيصى تهيه كرده و سپس فهميده كه اين ملخص، وافى به مقصود نيست و بسيار مختصر است، لذا بر آن شده كه تلخيص را توضيح دهد، اين بوده كه خود خطیب قزوينى كتاب «الإيضاح» را نوشت.[۱]

در واقع، كتاب «مطول» شرح «تلخيص المفتاح» خطیب قزوينى است كه آن نيز ويراسته بخش سوم كتاب «مفتاح العلوم» سكاكى است؛ به عبارت ديگر، كتاب «مطول» نتيجه و ثمره نهالى است كه سكاكى آن را غرس كرده و خطیب قزوينى آن نهال را آبيارى كرده و سرانجام آن نهال، به دست تفتازانى ميوه داده است.[۲]

تفتازانى با اين اثر خود، در باب مسائل بلاغى، اثراتى در محيط فارسی و عربى روزگاران قرن هشتم هجرى و قرون بعد گذاشته است. يكى از معاصران وى، على بن محمد بن على، مشهور به سيد‌ ‎مير شريف جرجانى است كه در آغاز، دوستدار تفتازانى بوده و بر كتاب «مطول» او، حاشيه نوشته، ولى بعدها در دربار تيمور، ميان آن دو مناقشه و مناظره‌اى درگرفته و به خصومت منتهى شده و تيمور هم جانب سيد‌ ‎مير شريف را گرفته است.[۳]

در اين حاشيه، سيد‌ ‎مير شريف بر گفتار تفتازانى، انتقاداتى وارد كرده است و البته اين انتقادات، چندان ارزشى ندارد؛ زيرا جنبه حكمى او بر ذوق عربیّتش رجحان دارد و سيد‌ ‎شريف توانسته است در اين حاشيه، برخى از مفاهيم و مقاصد تفتازانى، همچون اقسام وضع و انواع دلالات و اقسام استعارات را به‌خوبى بيان كند.[۴]

در اين اثر، متن اصلى در وسط نوشته شده و حواشى، پيرامون آن جاى گرفته است.

فهرست مطالب در انتهاى كتاب آمده است.

پانويس

  1. علوى مقدم، سيد‌ ‎محمد، ص40
  2. همان
  3. همان، ص54
  4. همان

منابع مقاله

  1. مقدمه و متن كتاب.
  2. علوى مقدم، سيد‌ ‎محمد، «بحثى درباره كتاب مطول سعدالدين تفتازانى و تأثير آن در كتب بلاغى»، پايگاه مجلات تخصصى نور، نشريه: علوم قرآن و حديث «مشكوة»، تابستان 1363، شماره 5 (32 صفحه، از 40 تا 71).


وابسته‌ها