نمایش مبدأ برای المعجم التطبيقي للقواعد الأصولية في فقه الإمامية

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR12665J1.jpg
| عنوان =المعجم التطبیقی للقواعد الأصولیة في فقه الإمامیة
| عنوان‌های دیگر =
| پدیدآوران = 
[[ربانی، محمدحسن]] (نویسنده)
| زبان =عربی
| کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏169‎‏/‎‏5‎‏ ‎‏/‎‏ر‎‏2‎‏م‎‏6‎‏
| موضوع =
اصول فقه شیعه - فهرست مطالب

فقه - قواعد - فهرست مطالب

فقه جعفری
| ناشر = 
بوستان کتاب قم (انتشارات [[دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم]])
| مکان نشر =قم - ایران
| سال نشر = 1389 ش 

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE12665AUTOMATIONCODE
| چاپ =1
| تعداد جلد =5
| کتابخانۀ دیجیتال نور =12665
| کتابخوان همراه نور =12665
| کد پدیدآور =
| پس از =
| پیش از =
}}
{{کاربردهای دیگر|المعجم (ابهام زدایی)}}
{{کاربردهای دیگر|القواعد الأصولية (ابهام زدایی)}}
'''المعجم التطبيقى للقواعد الاصولیة في فقه الامامية'''، اثر [[ربانی، محمدحسن|محمدحسن ربانی بیرجندی]] و [[محمدتقی باقرزاده مشکیباف]]، و اشراف [[علمی اردبیلی، علی|علی علمی اردبیلی]]، و تحقیق گروه مطالعات و پژوهش‌هاى اصولى دفتر تبليغات اسلامى مشهد است. اين مجموعه، به زبان عربى و حاصل تلاش جمعى از فضلا و فرهيختگان حوزه علميه مشهد است كه پس از سال‌ها تلاش طاقت‌فرسا و تهيه و بررسى ده‌ها هزار فيش از 57 كتاب فقهى به دست آمده است. اهميت اين معجم و فوايد كاربردى آن و جايگاه آن در جست‌وجوها و مطالعات و پژوهش‌هاى فقهى و اصولى بر عالمان و پژوهشگران پوشيده نيست.

==ساختار==
در اين معجم، كاربرد قواعد اصول فقه در مسائل فقهى در محدوده زمانى متأخّرين؛ يعنى از زمان [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلّى]] تا [[صاحب جواهر، محمدحسن|صاحب جواهر]] با روش نمايه‌زنى و به‌صورت جدولى تنظيم شده است.

==گزارش محتوا==
در پيش‌گفتار، مراحل انجام كار و معيار گزينش كتاب‌هاى فقهى بيان شده، سپس در مقدمه كتاب، ده مسئله مورد بررسى قرار مى‌گيرد، آن‌گاه مباحث اصلى كتاب، آغاز مى‌گردد.

در اين‌جا لازم است نخست، فهرست كتاب‌هایى كه معجم بر اساس آنها تهيه شده، ذكر شود، سپس به پاره‌اى از قواعد اصولى كه در آنها به كار رفته، اشاره گردد:

# «شرائع الاسلام في مسائل الحلال و الحرام»، [[حلی، جعفر بن حسن|محقق حلّى]]؛ 
# «المعتبر في شرح المختصر»، [[حلی، جعفر بن حسن|محقق حلّى]]؛ 
# «كشف الرموز في شرح المختصر النافع»، حسن بن ابن طالب الآبى؛ 
# «ارشاد الاذهان الى احكام الايمان»، [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلّى]]؛ 
# «تحرير الاحكام الشرعية على مذهب الاماميّة»، [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلى]]؛ 
# «تذكرة الفقهاء»، [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلّى]]؛ 
# «مختلف الشيعة في احكام الشريعة»، [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلّى]]؛ 
# «منتهى المطلب»، [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلّى]]؛ 
# «نهایة الاحكام»، [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلّى]]؛ 
# «كنز الفوائد في حل مشكلات القواعد»، سيد‌ ‎عميد‌الدين اعرج؛ 
# «ايضاح الفوائد»، [[فخرالمحققین، محمد بن حسن|فخر المحققين]]؛ 
# «الدّروس الشرعية»، [[شهید اول، محمد بن مکی|شهيد اوّل]]؛ 
# «ذكرى الشيعة»، [[شهيد اول]]؛ 
# «[[غایة المراد في شرح نکت الإرشاد|غاية المراد]]»، [[شهيد اول]]؛ 
# «القواعد و الفوائد»، [[شهيد اول]]؛ 
# «التنقيح»، [[فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله|فاضل مقداد]]؛ 
# «كنزالعرفان»، [[فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله|فاضل مقداد]]. 

اينك، به بررسى انديشه‌هاى اصولى اين اعلام پرداخته و كاربرد آنها را در فقه مشخص مى‌نماييم. [[حلی، جعفر بن حسن|محقق حلّى]] كه در ميان دانشمندان شيعه به محقق على الاطلاق متّصف است، يگانه دهر بود و رياست عامّه شيعه به او منتقل شد. از ديدگاه محقق، نهى دلالت بر فساد منهىٌ‌عنه در عبادات مى‌كند، اما دلالت بر فساد منهىّ‌عنه در معاملات ندارد(كتاب معتبر، باب صلات).

يكى از شخصيت‌هاى ممتاز شيعه، [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلى]] است. وسعت كار او همراه با دقت‌ها و ابداعات او، سبب تكامل و ترقى اصول فقه شيعه شده است، البته تسلط علامه بر فقه و اصول اهل سنت موجب شده كه او در كتاب‌هاى خويش، نظريّات آنان را هر چه بيشتر مطرح كند و مورد تحليل و بررسى قرار دهد. از نظر علامه، امر، نه دلالت بر مرّه دارد و نه دلالت بر تكرار، بلكه حقيقت در قدر مشترك؛ يعنى ماهيّت است(كتاب تذكره، باب حجّ).

يكى از شخصيت‌هاى مهم اين كتاب، [[شهيد اول]] است. [[شهيد اول]]، در «قواعد»، فعل پيامبر را حجّت دانسته و به دنبال حجيّت فعل پيامبر، اين مسئله را مطرح مى‌كند كه در صورت تردّد فعلِ پيامبر ميان فعل عادّى و شرعى كدام يك مقدّم است و مسئله را اختلافى مى‌داند، ولى خودش همه موارد را بر شرعى حمل مى‌كند.

به نظر شهيد، در «قواعد»، آن دسته از افعال پيامبر كه امكان مشاركت امام در آنها وجود داشته باشد، آنها بر عهده امام خواهد بود، مانند اينكه امام، قرض فوت‌شدگان را اداء مى‌كرد.

از نظر [[شهيد اول]]، استصحاب، چهار نوع است: استصحاب نفى، استصحاب حكم عموم، استصحاب حكم شرعى و استصحاب حكم اجماع.

==منابع مقاله==
مقدمه و متن كتاب.

==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}


[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
[[رده: فقه و اصول]]
[[رده: فقه (آثار کلی - اختصاصی)]]