امثال و حکم: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - '==وضعيت كتاب== ' به '==وضعيت كتاب== ') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جز (جایگزینی متن - 'رده:شهریور (99)' به '') |
||
| (۱۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
| عنوان‌های دیگر = | | عنوان‌های دیگر = | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[دهخدا، علی‌اکبر]] ( | [[دهخدا، علی‌اکبر]] (نویسنده) | ||
| زبان =فارسی | | زبان =فارسی | ||
| کد کنگره =PIR 3996 /د9الف8 | | کد کنگره =PIR 3996 /د9الف8 | ||
| خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
| تعداد جلد =4 | | تعداد جلد =4 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =7361 | | کتابخانۀ دیجیتال نور =7361 | ||
| کتابخوان همراه نور =11385 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۷: | ||
}} | }} | ||
'''امثال و | |||
'''امثال و حکم''' اثر [[دهخدا، علی‌اکبر|على‌اکبر دهخدا]]، به موضوع ضرب المثلها و حکمت‌هاى ادب فارسی است. زمانى که [[دهخدا، علی‌اکبر|دهخدا]] به تدوین لغت‌نامه خود پرداخت یادداشتهاى «امثال و حکم» را نیز در لغت‌نامه وارد کرده بود و اعتماد‌الدوله قراگزلو وزیر معارف وقت از ایشان درخواست کرد که «امثال و حکم» را از یادداشت‌ها مجزا کند و جداگانه منتشر سازد، وى نیز موافقت کرد و یادداشتهاى خود که حاوى مثل، حکمت، اصطلاح و حتى اخبار و احادیث بود را به‌طور جداگانه منتشر نمود. | |||
== ساختار== | == ساختار== | ||
کتاب حاوى مقدمه‌اى از ناشر و متن کتاب است که مانند کتب لغت به ترتیب حروف الفبا تنظیم شده است. | |||
== گزارش محتوا== | == گزارش محتوا== | ||
در | در پیشگفتار کتاب پس از توضیح شیوه نگارش کتاب و اهمیت موضوع آن، شرحى حالى از [[دهخدا، علی‌اکبر|دهخدا]] و آثار او به اختصار آمده است. | ||
کتاب مشتمل بر حدود سى هزار عنوان ضرب المثل، حکمت، اصطلاح و کنایه است و نزدیک به ده هزا مثل یا حکمت و کنایه و اصطلاح به عنوان نظیر و مرادف آمده و عنوان نیافته است. | |||
[[دهخدا، علی‌اکبر|دهخدا]] در تألیف خود بیش از هزار عبارت عربى آورده است که بیش‌تر آیات قرآن و احادیث نبوى و کلمات منسوب به امامان شیعه و امثال و نظایر آنها است. مؤلف مفهوم ضرب‌المثل را با مفهوم کلمات کوتاه حکیمانه و اخلاقى درهم آمیخته است.[[دهخدا، علی‌اکبر|دهخدا]] 45 هزار بیت از شاعران کلاسیک مانند: فردوسى، سعدى، نظامى و جلال‌الدین رومى در کتاب خود آورده است. بیش‌تر این بیت‌ها شکل‌هاى گوناگون یک ضرب المثل است که هر شاعرى به سلیقه خود و با بیانى خاص به نظم در آورده است. | |||
وى از منابع مختلفى در تنظیم کتاب استفاده کرده که از آن جمله است: | |||
دهخدا به | # مجموعه «امثال میدانى» که در سده پنجم هجرى به زبان عربى تألیف شده است. [[دهخدا، علی‌اکبر|دهخدا]] از این کتاب نزدیک به هزار ضرب المثل عربى بر گرفته و به مجموعه خود وارد کرده است. | ||
# «مجموعه مختصر امثال» چاپ هندوستان که یکصد ضرب المثل از آن اقتباس کرده است. | |||
# «جامع التمثیل» که در هند و در سده 11هجرى چاپ شده و [[دهخدا، علی‌اکبر|دهخدا]] نزدیک به سیصد مثل از آن در کتاب خود آورده است. | |||
# «شاهد صادق» که یک مجموعه هندى است و [[دهخدا، علی‌اکبر|دهخدا]] توجه ویژه‌اى به آن نداشته و به نقل از چند مثال از آن بسنده کرده است. | |||
گروهى بر کتاب خرده گرفتند که عنوان کتاب «امثال و حکم» است ولى در طى آن اصطلاحات و کنایات و اخبار و احادیث و کلمات دیگرى که مثل نیستند وارد شده است. [[دهخدا، علی‌اکبر|دهخدا]] بر این خرده‌گیرى چنین پاسخ گفته است که اگر عنوان کتاب «امثال و حکم و مصطلاحات و کنایات و اخبار و احادیث و...» یا نظیر آن انتخاب مى‌گردید، عنوانى دراز مى‌شد و احتراز از آن واجب بود و از او به عنوان مختصر «امثال و حکم» اکتفا شد. راه دیگر این بوده است که آن اصطلاحات و... حذف شود و طبیعى است که آن حذف، پاسخگوى خردیران مى‌توانست باشد؛ اما محرومیت خوانندگان از فواید آنها جبرانى نمى‌توانست داشته باشد. | |||
در | |||
[[دهخدا، علی‌اکبر|دهخدا]] به پیروى از رسم و شیوه شاعران و نویسندگان قدیم ایران، ضرب المثلها را نه به صورتى‌که در زبان مردم بوده، بلکه به صورتى‌که در کتاب‌ها و دیوان‌ها آمده نقل کرده است. چنان که گویى اصلاً درصدد گردآورى فولکلور (فرهنگ و دانش عامه) نبوده، بلکه قصد داشته که شعرها و کلمات اخلاقى و پندآموز را در یک‌جا گرد آورد. از این رو است که ضرب المثلها در کتاب او مقام دوم را گرفته و اغلب تنها به عنوان مرادف امثال و حکم ادبى ذکر گردیده است. | |||
==وضعیت کتاب== | |||
در پایان هر یک از مجلدات کتاب فهرست اسماء رجال و کتب، امکنه و طوائف، و... به تفکیک آمده شده است. | |||
==منابع مقاله== | |||
مقدمه و متن کتاب | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:زبان و ادبیات فارسی]] | [[رده:زبان و ادبیات فارسی]] | ||
[[رده:ادبیات فارسی]] | [[رده:ادبیات فارسی]] | ||
نسخهٔ ۲۲ سپتامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۱:۵۱
| امثال و حکم | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | دهخدا، علی‌اکبر (نویسنده) |
| ناشر | امير کبير |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1383 ش |
| چاپ | 12 |
| شابک | 964-00-0156-2 |
| موضوع | ضرب المثلهای ایرانی ضرب المثلهای فارسی |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 4 |
| کد کنگره | PIR 3996 /د9الف8 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
امثال و حکم اثر على‌اکبر دهخدا، به موضوع ضرب المثلها و حکمت‌هاى ادب فارسی است. زمانى که دهخدا به تدوین لغت‌نامه خود پرداخت یادداشتهاى «امثال و حکم» را نیز در لغت‌نامه وارد کرده بود و اعتماد‌الدوله قراگزلو وزیر معارف وقت از ایشان درخواست کرد که «امثال و حکم» را از یادداشت‌ها مجزا کند و جداگانه منتشر سازد، وى نیز موافقت کرد و یادداشتهاى خود که حاوى مثل، حکمت، اصطلاح و حتى اخبار و احادیث بود را به‌طور جداگانه منتشر نمود.
ساختار
کتاب حاوى مقدمه‌اى از ناشر و متن کتاب است که مانند کتب لغت به ترتیب حروف الفبا تنظیم شده است.
گزارش محتوا
در پیشگفتار کتاب پس از توضیح شیوه نگارش کتاب و اهمیت موضوع آن، شرحى حالى از دهخدا و آثار او به اختصار آمده است.
کتاب مشتمل بر حدود سى هزار عنوان ضرب المثل، حکمت، اصطلاح و کنایه است و نزدیک به ده هزا مثل یا حکمت و کنایه و اصطلاح به عنوان نظیر و مرادف آمده و عنوان نیافته است.
دهخدا در تألیف خود بیش از هزار عبارت عربى آورده است که بیش‌تر آیات قرآن و احادیث نبوى و کلمات منسوب به امامان شیعه و امثال و نظایر آنها است. مؤلف مفهوم ضرب‌المثل را با مفهوم کلمات کوتاه حکیمانه و اخلاقى درهم آمیخته است.دهخدا 45 هزار بیت از شاعران کلاسیک مانند: فردوسى، سعدى، نظامى و جلال‌الدین رومى در کتاب خود آورده است. بیش‌تر این بیت‌ها شکل‌هاى گوناگون یک ضرب المثل است که هر شاعرى به سلیقه خود و با بیانى خاص به نظم در آورده است.
وى از منابع مختلفى در تنظیم کتاب استفاده کرده که از آن جمله است:
- مجموعه «امثال میدانى» که در سده پنجم هجرى به زبان عربى تألیف شده است. دهخدا از این کتاب نزدیک به هزار ضرب المثل عربى بر گرفته و به مجموعه خود وارد کرده است.
- «مجموعه مختصر امثال» چاپ هندوستان که یکصد ضرب المثل از آن اقتباس کرده است.
- «جامع التمثیل» که در هند و در سده 11هجرى چاپ شده و دهخدا نزدیک به سیصد مثل از آن در کتاب خود آورده است.
- «شاهد صادق» که یک مجموعه هندى است و دهخدا توجه ویژه‌اى به آن نداشته و به نقل از چند مثال از آن بسنده کرده است.
گروهى بر کتاب خرده گرفتند که عنوان کتاب «امثال و حکم» است ولى در طى آن اصطلاحات و کنایات و اخبار و احادیث و کلمات دیگرى که مثل نیستند وارد شده است. دهخدا بر این خرده‌گیرى چنین پاسخ گفته است که اگر عنوان کتاب «امثال و حکم و مصطلاحات و کنایات و اخبار و احادیث و...» یا نظیر آن انتخاب مى‌گردید، عنوانى دراز مى‌شد و احتراز از آن واجب بود و از او به عنوان مختصر «امثال و حکم» اکتفا شد. راه دیگر این بوده است که آن اصطلاحات و... حذف شود و طبیعى است که آن حذف، پاسخگوى خردیران مى‌توانست باشد؛ اما محرومیت خوانندگان از فواید آنها جبرانى نمى‌توانست داشته باشد.
دهخدا به پیروى از رسم و شیوه شاعران و نویسندگان قدیم ایران، ضرب المثلها را نه به صورتى‌که در زبان مردم بوده، بلکه به صورتى‌که در کتاب‌ها و دیوان‌ها آمده نقل کرده است. چنان که گویى اصلاً درصدد گردآورى فولکلور (فرهنگ و دانش عامه) نبوده، بلکه قصد داشته که شعرها و کلمات اخلاقى و پندآموز را در یک‌جا گرد آورد. از این رو است که ضرب المثلها در کتاب او مقام دوم را گرفته و اغلب تنها به عنوان مرادف امثال و حکم ادبى ذکر گردیده است.
وضعیت کتاب
در پایان هر یک از مجلدات کتاب فهرست اسماء رجال و کتب، امکنه و طوائف، و... به تفکیک آمده شده است.
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب