انصاری شیرازی، علی بن حسین
حاجى زين‌الدين على بن حسین انصارى (729-806ق)، مشهور به حاج زین‌العطار یا حاج زین‌الدین عطار، از دانشمندان، پزشکان و داروشناسان معروف سدهٔ هشتم هجری قمری
| نام | انصاری شیرازی، علی بن حسین |
|---|---|
| نامهای دیگر | انصاری، زین‌الدین علی
حاج زین العطار حاج زین‌الدین عطار Zayn-e-Attar |
| نام پدر | جمال‌الدین حسین |
| متولد | 729ق |
| محل تولد | شیراز |
| رحلت | 806 ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | اختیارات بدیعی |
| کد مؤلف | AUTHORCODE03147AUTHORCODE |
ولادت
در سال 729ق در شيراز به دنيا آمد. پدر او، جمال‌الدین حسین، از اطبای اصفهان بود که در سال ۷۱۵ به شیراز رفت و در آن جا ساکن شد و فرزندش على در اين شهر متولد شده است.
از زندگانى اولیه حاجى زين العطار اطلاعى در دست نيست. مسلماً تحت نظر و توجه پدر دانشمندش تربيت يافته و از مكتب دانشمندان شيراز كسب علوم كرده است.
در متن تنها اثر باقيمانده و معروف وى «اختيارات بديعى»، اطلاعات وسيع او در زبان عربى و همچنين از خود تأليف خاصه و مقدمه فاضلانه كتاب، تبحر وى در زبان فارسی معلوم و مستفاد مى‌گردد.
وى سرآمد اطباى فارسی در قرن هشتم هجرى بوده است. به همين جهت مورد توجه و احترام بزرگان عصر قرار گرفته است.
در ابتدا، طبيب مخصوص امير مبارز‌الدين محمد، سر سلسله دودمان مظفرى بود و بعد از وى مدت شانزده سال (760- 776ق) به عنوان طبيب مخصوص در دربار شاه شجاع مظفرى عهده‌دار خدمت بوده است.
حاجى زين العطار در مقدمه كتاب قطعه‌اى آورده كه مسلماً اثر طبع خود وى و دليل روشنى است كه طبع شعرى هم داشته است.
تأليفات
تنها اثرى كه از وى به جا مانده، «اختيارات بديعى» است كه شامل مفردات و مركبات داروهاى سنتى است و به تصريح وى در مقدمه كتاب به همسر سوگلى امير مبارز‌الدين شاهزاده بديع الجمال اهدا كرده و به همين مناسبت آنرا اختيارات بديعى ناميده است.
با اين حال بنا به نوشته فرزندش حاج احمد، كتاب‌هاى مؤلف عبارتند از:
- تحفه السلاطين.
- دستور المتأكلين.
- مفتاح الخزاين كه بعداً با تغييراتى تكامل يافته و اختيارات بديعى ناميده شده است.
- رساله‌اى درصفت مردان و زنان.
- دستور الزراعة.
- دستور السعداء.
و رساله‌هاى كوتاه ديگرى كه فرزندش نام و شرح آن‌ها را بيان نكرده است.
وفات
وى بنا به نوشته فرزندش احمد، در سال 806ق در مولد و موطن خويش درگذشته است.