انصار الحسين عليه‌السلام: دراسة عن شهداء ثورة الحسين(ع)، الرجال و الدلالات
| أنصار الحسین علیه‌السلام: دراسة عن شهداء ثورة الحسین(ع)، الرجال و الدلالات | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | شمس‌الدین، محمدمهدی (نویسنده) غریری، سامی (مصحح) |
| عنوان‌های دیگر | أنصار الحسین علیه‌السلام |
| ناشر | دار الکتاب الإسلامی |
| مکان نشر | ایران - قم |
| سال نشر | 1429ق. = 2008م. |
| چاپ | سوم |
| شابک | 978-964-465-134-2 |
| موضوع | حسین بن علی(ع)، امام سوم، 4 - 61ق. - اصحاب
واقعه کربلا، 61ق. زیارتنامه‌ها |
| کد کنگره | /ش8 الف0418 / 42 BP |
اَنصار الحسین علیه‌السلام: دراسة عن شهداء ثورة الحسین(ع)، الرجال و الدلالات تألیف محمدمهدی شمس‌الدین، کتاب حاضر، که در سال 1394 قمرى نوشته شده، مهمترین اثر دربارۀ یاران امام حسین(ع)است.
در آغاز کتاب از منابع این تحقیق سخن رفته و در بخش اوّل و دوم به بحث دربارۀ یاران امام پرداخته شده است.
بخش اوّل با عنوان زیبای «کم هم و من هم؟» عهدەدار تحقیق دربارۀ تعداد و شرح حال شھیدان کربلاست و با اتّکا به منابع متعدّدی نوشته شده است.
به نظر نویسنده راهی برای دستیابی به تعداد واقعى یاران امام حسین وجود ندارد و گزارشهایی که در این باره وجود دارد بیان کنندۀ تعداد تقریبى است و نه واقعی. و البتّه این تعداد تقریبى چندان بیشتر یا کمتر از تعداد واقعى نیست. (ص٢٣).
وی در جایی از کتاب می‌گوید که تعداد یاران آن حضرت که در کربلا شهید شدند، کمی بیش از صد نفر است. (ص۴٩و ۵٢). ولی در پایان کتاب تعداد شهیدان را بیش از صد و بیست نفر مى‌داند(ص٢٢٨)، که احتمالاً سهوالقلم است. زیرا حاصل جمع شهیدان کربلا (که به نظر نویسنده بیش از صد نفر است)، با شهیدان کوفه (که به نظر او شش نفر است)، بیش از صد و شش نفر مى‌شود و نه بیش از صد و بیست نفر.
نویسنده دو فهرست از اسامی شهدای کربلا ارائه کرده است:
فهرست اوّل شامل اسامی افرادی است که نام آنها در زیارت منسوب به ناحیه و منابع تاریخى آمده و به نظر نویسنده مطمئناً در کربلا به شهادت رسیدند. این عدّه هشتاد و دو نفر هستند.(در پاورقى صفحۀ ٢٩ تعداد این عدّه هشتاد و یک نفر دانسته شده است.)
فهرست دوم شامل اسامى افرادى است که نام آنها در یک منبع آمده و متأخّر است؛ مانند زیارت رجبیه، مناقب ابن شهر آشوب، مثیر الاحزان و اللّهوف. این عدّه بیست و نه نفر هستند و به نظر نویسنده تعداد کمی از آنها وجود واقعی داشته‌اند و، به عبارت دیگر،اغلب آنها شخصیّتهاى خیالى هستند.
دانستنی است که نویسنده بحثی در بارۀ زیارت ناحیه و زیارت رجبیه کرده و اسامی شهدای مشترک این دو زیارتنامه را استخراج کرده که پنجاه نفر است. همچنین اسامی ویژۀ زیارت رجبیه را، که زیارت ناحیه فاقد آن است، استخراج کرده که بیست و چھار نفر است. آنگاه بە ارزیابی این دو زیارتنامه پرداخته و زیارت ناحیه را از حضرت ولىّ عصر(عج) وامام حسن عسکرى(ع) ندانسته و زیارت رجبیه را از سید بن طاووس شمرده و، در واقع، او را واضع آن دانسته است. گو اینکه نویسنده هیچکدام از این زیارتنامه‌ها را مأثور نمى‌داند، امّا زیارت ناحیه را به لحاظ تاریخى ارزشمند و معتبر می‌داند که مشتمل بر اسامی شهیدان کربلاست. حال آنکه زیارت رجبیه را منبع دست دوم می‌شمارد و بر منفردات آن اعتماد نمى‌کند.
از دیگر مطالب بخش اوّل کتاب، بحثی است دربارۀ شهیدان کوفه که نویسنده آنها را شش تن دانسته و شرح حالشان را بیان کرده است. مطلب دیگر در بارۀ شهیدان بنی‌هاشم در کربلاست که نام و هویّت بیست و هفت تن ذکر شده و نویسنده وجود هفده تن را در نزد خود ثابت شده دانسته است. آخرین مطلبٍ این بخش دربارۀ مدفن شهیدان کربلا (از بنى‌هاشم و غیر بنى‌هاشم) است.
در بخش دوم کتاب از (اهل بصیرت) بودن شهیدان کربلا، نقش موالى در قیام آن حضرت، ریشۀ قومى و قبیله‌اى یاران امام و وطن آنها، سیاست قطع سرهاى شهیدان و ... سخن رفته است.
کتاب حاضر دوبار به فارسى ترجمه شده است: بار اوّل ذیل عنوان انصارالحسین(ع)، به قلم ناصر هاشم‌زاده (چاپ اول: تهران، انتشارات امیرکبیر، ١٣۶۴)؛ و بار دوم با عنوان شهیدان کربلا به قلم هوشنگ اجاقی (چاپ اوّل: نشر آفاق، 1406ق).
دربارۀ یاران امام حسین، علاوه بر کتابهایى که در این کتابشناسى معرّفى شده است، رجوع شود به:
محمّدعلى عابدین. الدوافع الذاتیّة لانصارالحسین. چاپ سوم: قم، دارالکتاب الاسلامى، ١٩٨٣ م. ٢٧١ص، وزیرى.
محمّدعلى عابدین. التسییر الذاتی لانصارالحسین. چاپ اوّل: بیروت، دارالکتاب اللبنانى، ١٩٨٠م. ٢٧١ص، وزیرى.[۱]
پانویس
- ↑ اسفندیاری، محمد، ص195-197
منابع مقاله
اسفندیاری، محمد؛ کتاب‌شناسی تاریخی امام حسین(ع) به ضمیمه امام حسین(ع) در الذریعه، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، چاپ اول، زمستان 1380