نمایش مبدأ برای تلخيص المتشابه في الرسم و حمایة ما أشكل منه عن بوادر التصحيف و الوهم

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR14272J1.jpg
| عنوان =تلخيص المتشابه في الرسم وحمایة ما أشكل منه عن بوادر التصحيف والوهم
| عنوان‌های دیگر =کتاب تلخيص المتشابة في الرسم و حماية ما أشکل منه عن بوادر التصحيف و الوهم 
|پدیدآورندگان 
| پدیدآوران =[[شهابی، سکینه]] (مصحح)
[[خطیب بغدادی، احمد بن علی]] (نویسنده)
|زبان 
| زبان =عربی  
| کد کنگره =‏‎‏/‎‏خ‎‏6‎‏ت‎‏8 / 114/8 BP 
| موضوع =حديث - علم الرجال

محدثان اهل سنت

احاديث اهل سنت - قرن 5ق.

|ناشر 
| ناشر =طلاس 
| مکان نشر =سوريه - دمشق 
| سال نشر =1985م. 

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE14272AUTOMATIONCODE
| چاپ =چاپ  اول  
| شابک =
| تعداد جلد =2
| کتابخانۀ دیجیتال نور =14272
| کتابخوان همراه نور =
| کد پدیدآور =02167
| پس از =
| پیش از =
}}

'''تلخيص المتشابه في الرسم و حمایة ما أشكل منه عن بوادر التصحيف و الوهم'''، اثر [[خطیب بغدادی، احمد بن علی|احمد بن علی بن ثابت ابی‌بکر خطیب بغدادی]] (392-‌463ق)، کتابی است پیرامون اسامی متشابه راویان که با تحقیق [[شهابی، سکینه|سکینه شهابی]] به چاپ رسیده است.

==ساختار==
کتاب با مقدمه محقق آغاز و مطالب در پنج فصل، در دو جلد، تنظیم شده است.

==گزارش محتوا==
در مقدمه، ابتدا شرح حال مختصری از مؤلف ارائه گردیده<ref>ر.ک: مقدمه، ج1، ص9</ref> و سپس، به برخی از خصوصیات و ویژگی‌های کتاب، اشاره شده است<ref>ر.ک: همان، ص25</ref>.

اسم متشابه، آمیزه‌ای از اسم متفق و مفترق (اسم‌هایی که در تلفظ و خط یکسان و در مصداق، متفاوت باشند) با مؤتلف و مختلف (اسم‌هایی که در نوشتن یکسان و در شکل و تلفظ، متفاوت باشند) است. در حالتی که اسم یا کنیه دو نفر یکسان باشد و نسب یا نسبت آنها از نظر نوشتاری یکسان و از لحاظ تلفظ متفاوت باشد یا برعکس، به آن متشابه می‌گویند. به دیگر سخن، اسامی متشابه در نوشتن یکسان و در تلفظ متفاوتند و از طرفی کنیه، نسب یا نسبت آنها یکسان است؛ مانند موسی بن عَلِی و موسی بن عُلَی، محمد بن عبدالله مُخَرَّمِی و محمد بن عبدالله مَخرَمِی، عَمرو بن زراره و عُمَر بن زراره، حَیان الأسدی و حَنّان الأسدی. این دانش در شناخت تصحیف و تحریف سودمند است و اثر حاضر، از مهم‌ترین کتاب‌های اهل سنت می‌باشد که در این زمینه نوشته شده است<ref>ر.ک: رحمان‌ستایش، محمدکاظم، ص275، 276 و 279</ref>.

[[خطیب بغدادی، احمد بن علی|خطیب]] کتاب را به پنج فصل، به شرح زیر، تقسیم کرده است:

فصل اول: اسم‌هایی که در نوشتن یکسان و در حرکات برخی حروف از یکدیگر متمایزند؛ مانند: عمرو بن سَلَمه (به فتح سین و لام) و عمرو بن سَلِمه (به فتح سین و کسر لام)<ref>ر.ک: متن کتاب، ج1، ص6</ref>؛ عبدالله بن رُبَیعه (به ضم راء) و عبدالله بن رَبیعه (به فتح راء)<ref>ر.ک: همان، ص17</ref>؛ عبدالله بن الزُبیر (به ضم زاء) و عبدالله بن الزَّبیر (به تشدید و فتح زاء)<ref>ر.ک: همان، ص19</ref> و عبدالله بن حَکیم (به فتح حاء) و عبدالله بن حُکیم (به ضم حاء)<ref>ر.ک: همان، ص24</ref>.

فصل دوم: اسم‌هایی که در نوشتن مشابه و در هجای برخی حروف، متفاوتند؛ مانند: عبدالله بن بُسر (به ضم باء) و عبدالله بن بِشر (به کسر باء)<ref>ر.ک: همان، ص181</ref>؛ عبدالرحمان بن خَبّاب (به فتح خاء) و عبدالرحمان بن حُباب (به ضم حاء)<ref>ر.ک: همان، ص188</ref>؛ عبدالله بن مُنَین (به ضم میم و فتح نون) و عبدالله بن مُنیر (به ضم میم)<ref>ر.ک: همان، ص190</ref>؛ عبدالله بن بَحِیر (به فتح باء و کسر حاء) و عبدالله بن بُجَیر (به ضم باء و فتح جیم)<ref>ر.ک: همان، ص192</ref> و عبدالله بن رباح و عبدالله بن ریاح<ref>ر.ک: همان، ص196</ref>.

فصل سوم: اسم‌هایی که در ترتیب حروف با هم متفاوتند؛ مانند: عبدالله بن ارقم و عبدالله اقرم<ref>ر.ک: همان، ج2، ص590</ref>؛ عبدالله بن یسار و عبدالله بن سیار<ref>ر.ک: همان، ص591</ref>؛ موسی بن یسار و موسی بن سیار<ref>ر.ک: همان، ص596</ref>؛ اسحاق بن یسار و اسحاق بن سیار<ref>ر.ک: همان، ص600</ref>؛ ولید بن ابی‌هشام و ولید بن ابی‌هاشم<ref>ر.ک: همان، ص603</ref>؛ ابراهیم بن هاشم و ابراهیم بن هشام<ref>ر.ک: همان، ص605</ref>؛ عمرو بن هاشم و عمرو بن هشام<ref>ر.ک: همان، ص611</ref> و عبید بن هاشم و عبید بن هشام<ref>ر.ک: همان، ص613</ref>.

فصل چهارم: اسم‌هایی که به دلیل شباهت به هم نزدیکند و برخی حروف آنها در نوشتن با یکدیگر متفاوتند؛ مانند حکیم بن حِزام و حکیم خِذام<ref>ر.ک: همان، ص709</ref>؛ خالد بن غرفطه و خالد بن عرفجه<ref>ر.ک: همان، ص713</ref>؛ زیاد بن حارث و زیاد بن حرد<ref>ر.ک: همان، ص715</ref>؛ عبدالرحمان بن بجید و عبدالرحمان بن بجیر<ref>ر.ک: همان، ص716</ref>، عبدالله بن منیب و عبدالله بن منیر<ref>ر.ک: همان، ص719</ref>؛ عبدالرحمان بن عداء کندی و عبدالرحمان بن عدی کندی<ref>ر.ک: همان، ص721</ref> و فضیل بن بزوان و فضیل بن غزوان<ref>ر.ک: همان، ص724</ref>.

فصل پنجم: نوادر (تفاوت با تذکیر و تأنیث با اتفاق حروف در هجا؛ تفاوت با تذکیر و تأنیث با اختلاف حروف هجای ابناء نه آباء و...)؛ مانند: امیة بن ابی‌صلت و امیة بنت ابی‌صلت<ref>ر.ک: همان، ص846</ref>، امیة بن عبدالله و امیة بنت عبدالله<ref>ر.ک: همان، ص849</ref>؛ عمارة بنت حمزه و عمارة بن حمزه<ref>ر.ک: همان، ص851</ref>؛ فضالة بنت فضل و فضالة بن فضل<ref>ر.ک: همان، ص853</ref>؛ بُسره (به ضم باء و سکون سین) بنت صفوان و یَسَره (به فتح یاء و فتح سین) بن صفوان<ref>ر.ک: همان، ص859</ref> و...

هریک از این فصول به باب‌هایی تقسیم شده و ذیل نام هر فرد، اساتید و شاگردان و یک یا چند حدیث یا خبری را که او در سندش قرار دارد، آورده شده است<ref>ر.ک: رحمان‌ستایش، محمدکاظم، ص280</ref>.

==وضعیت کتاب==
فهارس فنی کتاب، در انتهای جلد دوم، جای گرفته است که به‌ترتیب، عبارتند از فهارس فصول و ابواب کتاب؛ اعلامی که شرح حالی از ایشان ارائه شده است (به‌ترتیب حروف الفبا)؛ آیات قرآن؛ احادیث شریف؛ شعر؛ اخبار و احادیث نادر؛ شیوخ [[خطیب بغدادی، احمد بن علی|خطیب]] (اسامی، کنیه، نسب و شهرت و شیوخی که کتاب آنها را خوانده است)؛ کتب مهمی که مؤلف به ذکر آنها پرداخته است (شامل کتب عامه و کتبی که [[خطیب بغدادی، احمد بن علی|خطیب]] آنها را تألیف کرده است)؛ مصادر و مراجع مورد استفاده محقق و فهرست تجزية الأصل.

در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع<ref>ر.ک: پاورقی، ج1، ص33</ref> و اشاره به اختلاف نسخ<ref>ر.ک: همان، ص37</ref>، به توضیح و تشریح برخی از کلمات و عبارات متن، پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص45</ref>.

==پانویس ==
<references />

==منابع مقاله==
# مقدمه و متن کتاب.
# رحمان‌ستایش، محمدکاظم، «کتب رجال اهل سنت»، دانشکده مجازی علوم حدیث، ایران، قم.

==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}


[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
[[رده:حدیث]]
[[رده:علم الحدیث]]
[[رده:مباحث خاص علم الحدیث]]
[[رده:آبان(1400)]]