جاحظ، عمرو بن بحر
| نام | جاحظ، عمرو بن بحر |
|---|---|
| نامهای دیگر | جاحظ، ابوعثمان عمرو بن بحر
جاحظ البصری عمرو بن بحر الجاحظ ابی‌عثمان عمرو بن بحر بن محبوب |
| نام پدر | |
| متولد | |
| محل تولد | |
| رحلت | 255 ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | |
| کد مؤلف | AUTHORCODE2166AUTHORCODE |
ابوعثمان عمر بن بحر معروف به جاحظ، متكلم و اديب معتزلى در بصره زاده شد.در تعيين تاريخ ولادت او بين سال‌هاى 146،150 و 160ق اختلاف نظر وجود دارد.وى در لغت و ادبيات شاگرد ابوعبيده، اصمعى و ابوزيد انصارى و در كلام شاگرد نظّام و مصاحب و هم مباحثۀ حنين بن اسحاق و سلمويه مى‌باشد.جاحظ گرايش سياسى مشخصى نداشت و غالبا تابع جريان‌هاى حاكم بود. کتاب‌هاى خود را به درباريان تقديم كرده، صله مى‌گرفت و تا آخر عمر به اين روش ارتزاق نمود.او در جوانى در بغداد و مدتى نيز در سامرا اقامت كرد و سپس به بصره بازگشت، همچنين به دمشق و انطاكيه نيز سفر كرد. جاحظ داراى هوش بسيار و حافظه‌اى قوى بود. به گفته مبرّد، وى شيفتۀ مطالعه بود و وقتى كتابى به دست مى‌گرفت تا تمام آن را نمى‌خواند كنارش نمى‌گذاشت. جاحظ در كلام، ادبيات عرب، حديث، تفسير، تاريخ و حتى علوم طبيعى سرآمد و در فنون گوناگون صاحب تأليف بود.وى توان آن را داشت كه بصورت مستدل با زيركى به اثبات مطلبى بپردازد و سپس با همان روش به ردّ آن اقدام نمايد. جاحظ به دروغ‌پردازى شهرت داشت و احاديث را به سخره مى‌گرفت. خواهرزاده‌اش، يموت بن مزرّع او را بى‌دين خوانده است. با وجود اين گفته‌اند کتاب‌هايش داراى الفاظى شيوا و ساده است و در آنها تناسب معنا و لفظ از هرنوعى(عاميانه، ادبى و غيره)حفظ شده است و با داشتن برخى انحرافات، نقش مهمى در روشن‌سازى اذهان دارد.جاحظ به محتواى برخى آثارى كه مى‌نگاشت هيچگونه اعتقادى نداشت و صرفا در قبال پولى كه دريافت مى‌كرد به نگارش آنها اقدام مى‌نمود. كتاب «العثمانيه» كه بعداً خود مؤلف نقض آن را نوشت و نيز «كتاب النساء» که در برترى زنان نوشته از اين دسته‌اند. از جاحظ بيش از صد اثر برجاى مانده كه به موضوعات مختلف دينى، سياسى، تاريخى، علم اخلاق، پيشه‌ها و اصناف، حيوانات، جغرافيا، جدل، بازيها، قصه و غيره مى‌پردازد.
جاحظ در محرم سال 255 يا 256ق بر اثر بيمارى فلج و نقرس در بصره درگذشت.