نمایش مبدأ برای جمع الجوامع في النحو

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR24815J1.jpg
| عنوان =‏جمع الجوامع في النحو
| عنوان‌های دیگر =
| پدیدآوران = 
[[عبدالعال، نصر احمد]] (محقق)

[[سید، صبری ابراهیم]] (مقدمه‌نويس)

[[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر]] (نویسنده)
| زبان =عربی
| کد کنگره =
| موضوع =

| ناشر = 
مکتبة الآداب
| مکان نشر =قاهره - مصر
| سال نشر = 1432 ق 

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE24815AUTOMATIONCODE
| چاپ =1
| شابک =978-977-468-316-8
| تعداد جلد =1
| کتابخانۀ دیجیتال نور =24815
| کتابخوان همراه نور =24815
| کد پدیدآور =
| پس از =
| پیش از =
}}
{{کاربردهای دیگر|جمع الجوامع (ابهام زدایی)}}
'''جمع الجوامع في النحو'''، اثر [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|جلال‌الدين سيوطى]]، با تحقيق دكتر [[عبدالعال، نصر احمد|نصر احمد ابراهیم عبدالعال]]، كتابى است پيرامون برخى از مباحث علم نحو كه به زبان عربى و در سال 871ق، نوشته شده است.

== ساختار ==
كتاب با دو مقدمه از دكتر [[سید، صبری ابراهیم|صبرى ابراهیم السيد]] و نویسنده آغاز و مطالب در هفت كتاب، عرضه شده است.

== گزارش محتوا ==
مطالب مقدمه [[سید، صبری ابراهیم|صبرى ابراهیم السيد]]، به دو قسم تقسيم شده است:

قسم اول كه مباحث مطالعاتى در آن جاى گرفته است، داراى تمهيد و سه فصل، به شرح زير مى‌باشد:

در تمهيد، از حيات سياسى، اجتماعى و علمى مصر، در دوران زندگانى [[سيوطى]] (عصر مملوكى)، بحث شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/17293/1/16 صبرى ابراهیم السيد، ص16]</ref>

فصل اول، به شخصيت‌شناسى [[سيوطى]] و زندگى‌نامه وى اختصاص داشته و در آن، اطلاعات مفيدى از قبيل: نام؛ نسب؛ زمان و محل ولادت؛ حيات علمى؛ شيوخ؛ شاگرادن؛ چگونگى اشتغال به تأليف؛ سفرهاى انجام‌گرفته؛ جايگاه علمى در علوم عصر خويش؛ قدرت علمى؛ اتهاماتى كه افرادى نظير سخاوى به وى زده‌اند و دفاع [[شوکانی، محمد|شوكانى]] از او؛ مناصبى كه وى در دوران زندگى خويش عهده‌دار آن‌ها بوده است؛ اخلاق؛ زهد؛ مكان، زمان و نحوه وفات و آثار و تأليفات سيوطى، ارائه گرديده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/17293/1/33 همان، ص33]</ref>

فصل دوم، مشتمل بر چهار مبحث زير مى‌باشد:

مبحث اول: در اين مبحث، روش و شيوه‌اى كه [[سيوطى]] در تأليف اثر خويش، آن را پى گرفته، توضيح داده شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/17293/1/50 همان، ص50]</ref>

مبحث دوم: شواهدى كه سيوطى، براى تفهيم بهتر مطالب كتاب، از آن‌ها استفاده نموده، معرفى شده است كه عبارتند از: قرآن كريم، احاديث نبوى، اشعار و امثال و اقوال عرب<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/17293/1/58 همان، ص58]</ref>

مبحث سوم: مختص به معرفى مصادرى است كه نویسنده در تدوين اثر خود، از آن‌ها بهره برده است. وى در اين كتاب، از اقوال نحويون و علماى زيادى استفاده كرده كه تعداد آن‌ها به صد و پنجاه و نه عدد مى‌رسد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/17293/1/73 همان، ص73]</ref>

مبحث چهارم: در اين مبحث، مذهب نحوى [[سيوطى]] مورد بحث و بررسى قرار گرفته است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/17293/1/77 همان، ص77]</ref>

در فصل سوم، مسائل نحوى و صرفى موجود در «جمع الجوامع» در هشت مرحله بحث و به مواضع اختلافى و اتفاقى ميان [[سيوطى]] و ديگران، پرداخته شده است كه عبارتند از: مكتب بصره، نحويان بصره، مكتب كوفه، نحويان كوفه، نحويان اندلسى، نحويان بغدادى، نحويان مصرى و ديگر نحويان<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/17293/1/85 همان، ص85 تا 131]</ref>

قسم دوم كه مشتمل بر مباحث تحقيقاتى است، داراى سه مبحث زير مى‌باشد:

در مبحث اول، توثيق كتاب و نام آن، مورد بحث و بررسى قرار گرفته است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/17293/1/134 همان، ص134]</ref>

در مبحث دوم، روش و شيوه محقق در تحقيق اثر حاضر و اقدامات انجام‌گرفته، بيان شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/17293/1/136 همان، ص136]</ref>

در مبحث سوم، از نسخ كتاب بحث شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/17293/1/138 همان، ص138]</ref>

در مقدمه مؤلف، مباحث مقدماتى نحو، از جمله: كلمه و اقسام آن؛ خواص اسم؛ اقسام فعل؛ حالات مضارع و ماضى؛ اقسام حرف؛ كلام؛ تقسيم كلام به خبر و انشاء؛ جمله؛ قول؛ اعراب؛ مبنى و معرب؛ وجوه معتبر در شبه حرف؛ تقسيم حركات؛ انواع اعراب؛ اسامى غير منصرف؛ اسماء سته؛ مثنى؛ جمع؛ معرفه و نكره و..<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/17293/2/1 مقدمه مؤلف، ص1 - 61]</ref>

در كتاب اول كه پيرامون اركان جمله مى‌باشد، از مبتدا و خبر و نواسخ آن بحث به ميان آمده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/17293/2/62 متن كتاب، ص62]</ref>

كتاب دوم، درباره اجزايى از جمله مى‌باشد كه از اركان شمرده نشده و در اصطلاح، «فضله» ناميده مى‌شوند. اين موارد عبارتند از: مفعول‌به؛ مفعول مطلق؛ مفعول‌له؛ مفعول‌فيه؛ ظروف مبنى؛ مفعول‌معه؛ حال؛ تميز؛ منادى؛ مندوب؛ استغاثه، ترخيم؛ نواصب مضارع و..<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/17293/2/111 همان، ص111]</ref>

كتاب چهارم، در مورد مجرورات و آنچه كه به آن ملحق مى‌شود بوده و از جمله مباحث آن، مى‌توان به مبحث حروف جر؛ حروف قسم؛ اضافه؛ جوازم؛ حروف غير عاطفه و تنوين، اشاره كرد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/17293/2/178 همان، ص178]</ref>

كتاب چهارم، به عوامل مؤثر در نحو اختصاص يافته و از جمله مباحث آن، عبارتند از: فعل لازم و متعدى؛ فعل متصرف و جامد؛ اسم مصدر؛ اسم فاعل؛ صيغه مبالغه؛ صفت مشبهه؛ افعل تفضيل؛ اسماء افعال؛ ظرف و مجرور؛ تنازع در عمل؛ اشتغال و..<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/17293/2/223 همان، ص223]</ref>

در كتاب پنجم، با توابع و عوارض تركيب<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/17293/2/250 همان، ص250]</ref>و در كتاب ششم، با ابنيه كلمه و در آخرين كتاب، با تصريف آشنا خواهيم شد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/17293/2/282 همان، ص282]</ref>

از جمله مباحث مطرح‌شده در اين سه كتاب، عبارت است از: نعت؛ عطف بيان؛ تأكيد لفظى و معنوى؛ ثلاثى، رباعى و خماسى مجرد و مزيد؛ صحيح و معتل؛ تصغير؛ اشتقاق؛ ميزان صرفى؛ حروف زائده؛ ابدال؛ نقل؛ قلب و..<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/17293/2/282 همان]</ref>

== وضعيت كتاب ==
فهرست‌هاى مطالب، آيات، احاديث، امثال و اقوال عرب و تعابير آن‌ها، قوافى، قبايل، مذاهب نحوى و اعلام مذكور در متن، به همراه فهرست مصادر مورد استفاده محقق در انتهاى كتاب آمده است.

در پاورقى‌ها علاوه بر ذكر منابع، توضيحات جامع و مفصلى پيرامون برخى از كلمات و عبارات، داده شده است.

==پانويس ==
<references/>
== منابع مقاله ==

مقدمه و متن كتاب.


==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}

[[همع الهوامع شرح جمع الجوامع في النحو]]

[[رده:کتاب‌شناسی]]