حاشية العطار علی شرح الخبيصي

    از ویکی‌نور
    ‏حاشية العطار علی شرح الخبيصي
    حاشية العطار علی شرح الخبيصي
    پدیدآورانعطار، حسن بن محمد (محشی)

    تفتازانی، مسعود بن عمر (نویسنده)

    خبیصی، عبیدالله بن فضل الله (نویسنده)

    ابن سعید، محمد بن علی (محشی)
    عنوان‌های دیگرتهذيب المنطق. شرح

    التذهيب في شرح التهذيب. حاشيه

    حاشية علي شرح التهذيب المنطق

    حاشية العلامة إبن سعيد رحمة الله

    شرح التهذيب. حاشيه
    ناشردار إحياء الکتب العربية
    سال نشرمجلد1: 1380ق ,
    زبانعربی
    تعداد جلد1
    کد کنگره

    حاشية العطار علی شرح الخبيصي و بهامشها حاشية العلامة ابن سعيد رحمه الله، کتابی است در موضوع منطق که حاوی شرح و تعلیقاتی بر تهذيب المنطق تفتازانی است.

    کتاب حاضر، مشتمل بر حاشیه حسن بن محمد عطار (1250ق) بر التذهيب في شرح التهذيب، تألیف عبیدالله بن فضل‎الله خبیصی (متوفی 1050ق) است که آن نیز شرح بر تهذيب المنطق مسعود بن عمر تفتازانی (متوفی 792ق) است. در حاشیه این اثر، حاشیه محمد بن علی بن سعید (متوفی 1199ق) بر التذهيب في شرح التهذيب، درج شده است.

    شرح عطار در سال 1240ق، به پایان رسیده است[۱].

    در ابتدای کتاب دو مقدمه آمده که حاشیه‎نگار اول (حسن بن محمد عطار) و حاشیه‎نگار دوم (محمد بن علی بن سعید)، هرکدام به‎صورت جداگانه به معرفی خویش پرداخته و از انگیزه‎شان که رفع ابهام از غوامض کتاب بوده، سخن به میان آورده‎اند. حسن بن محمد عطار در این‎باره (انگیزه نگارش حاشیه) می‎گوید: هرچند شرح خبیصی دارای الفاظی وجیز معانی‎ای سالم است، لکن محتاج به تکمیل برخی از مباحث و کشف پاره‎ای از غوامض است. هر دو حاشیه‎نگار، مطالبی را در محاسن و معایب شرح یس (یاسین) بن زین‎الدین بیان نموده‎اند[۲].

    در هر صفحه از کتاب، در داخل مستطیل، اصل کتاب، شرح و حاشیه آن به‎صورت زیر ذکر شده است: نخست بخشی از شرح عبیدالله بن فضل‎الله خبیصی آمده و به فاصله خطی ممتد و تیره، حاشیه عطار در ذیل آن ذکر شده است.

    شارح در هر بخش از عبارت خویش، قسمتی از کتاب تهذيب المنطق تفتازانی را در پرانتز آورده و به شرح آن پرداخته و محشی در ذیل خط تیره بخش‎های متعدد عبارت شارح را به‎صورت «قوله...» در داخل پرانتز نهاده و به شرح و توضیح آن ‎پرداخته است.

    حواشی ابن سعيد، در بیرون از مستطیل ذکر گردیده؛ او نیز بخش‎هایی از عبارت شارح را به‎صورت «قوله...» در داخل پرانتز آورده و آن را تشریح نموده است. در کتاب بعد از مباحث مقدماتی علم منطق، همچون تقسیم علم به تصور و تصدیق و تعریف و اقسام آن، سه قسم دلالت تضمنی، التزامی و مطابقی آمده است[۳].

    مباحث این اثر با بحث از اجزای سه‎گانه علوم، یعنی موضوعات، مسائل و مبادی ختم ‎شده است[۴].

    برخی از صفحات، خالی از حاشیه ابن سعد است[۵].

    فهرست محتویات، در پایان اثر آمده است.

    پانویس

    1. ر.ک: متن کتاب، ص263
    2. ر.ک: مقدمه، ص2-3
    3. ر.ک: متن کتاب، ص49
    4. ر.ک: همان، ص260
    5. ر.ک: همان، ص19، 21، 36، 43 و 48

    منابع مقاله

    مقدمه و متن کتاب.

    وابسته‌ها