نمایش مبدأ برای دعائم الإسلام و ذكر الحلال و الحرام و القضايا و الأحكام عن اهل‌بيت رسول‌الله علیه و عليهم افضل السلام

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR01464J1.jpg
| عنوان =دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام عن اهل‌بیت رسول‌الله علیه و علیهم افضل السلام
| عنوان‌های دیگر =
| پدیدآوران = 
[[فیضی، آصف]] (مصحح)

[[ابن حیون، نعمان بن محمد]] (نویسنده)
| زبان =عربی
| کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏184‎‏/‎‏4‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏د‎‏7
| موضوع =
فقه اسماعیلیه - قرن 4ق.
| ناشر = 
دار المعارف
| مکان نشر =قاهره - مصر
| سال نشر = 1383 ق یا 1963 م

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE01464AUTOMATIONCODE
| چاپ =2
| تعداد جلد =2
| کتابخانۀ دیجیتال نور =01464
| کتابخوان همراه نور =01464
| کد پدیدآور =
| پس از =
| پیش از =
}}

'''دعائم الإسلام و ذكر الحلال و الحرام و القضايا و الأحكام عن اهل‌بيت رسول‌الله علیه و عليهم افضل السلام''' اثر [[ابن حیون، نعمان بن محمد|ابوحنيفه، نعمان بن محمد بن منصور بن احمد بن حَيُّون تميمى مغربى]].

[[ابن حیون، نعمان بن محمد|ابن حيون]] (259 - 363 هجرى)، از دانشمندان قرن چهارم و از فقهاى بزرگ اسماعيليه مى‌باشد.

اين كتاب از مهم‌ترين و قديمى‌ترين منابع فقهى و عقيدتى فرقه اسماعيليه به شمار مى‌آيد و حكام فاطمى آن را معتبرترين كتاب قانونى خود معرفى نموده و بر تمام سرزمين‌هاى تحت نفوذ خود عمل به آن را لازم شمرده بودند.

==انگيزه نگارش==


مؤلف اين كتاب خود از بنيان‌گذاران فرقه اسماعيليه به شمار مى‌آيد و از نزدیک ان خلفاى فاطميه در مصر است.از اين جهت مؤلف در صدد نگارش كتابى برآمد كه مبانى عقيدتى و فقهى اسماعيليه را بيان نمايد تا مورد استفاده و اطلاع عموم قرار گيرد.به همين جهت اين كتاب از معتبرترين منابع قوانين اسماعيليه به شمار مى‌آيد.

==شيوه نگارش==


بخش اول كتاب با مباحث عقيدتى آغاز مى‌گردد و به بيان ايمان و تعريف آن و فرق ميان اسلام و ايمان و لزوم اعتقاد به امامت و پيروى از آن در اعتقادات و اجراى دستورات مى‌پردازد و نظريه اسماعيليه درباره ولايت و اين كه ولايت فقط دوست داشتن اهل‌بيت نيست بلكه اطاعت كامل در برابر دستورات آنان نيز لازم است را مطرح مى‌نمايد.

در بخش‌هاى ديگر كتاب، فقه اسماعيليه مطرح شده و مانند ديگر كتاب‌هاى فقهى شيعه به بررسى احكام شرعى مى‌پردازد.

==عناوين كتاب==


دعائم الاسلام از دو بخش تشكيل شده است:

بخش اول: در عبادات است و شامل 7 كتاب مى‌شود مانند: ولايت، طهارت، نماز، زكات، روزه، حج و جهاد.

بخش دوم: در معاملات، كه شامل 25 كتاب مى‌شود مانند: معاملات، نذر و...، خوردنى‌ها و آشاميدنى‌ها، طب، شكار، احكام سربريدن، احكام ازدواج و طلاق و عتق، هديه، وصيت و ارث، ديات و حدود، سرقت، ارتداد، غصب، عاريه، احكام قضاوت و...

==اعتبار كتاب==


- برخى از علما و فقهاى شيعه مانند: [[علامه مجلسى]]، [[حر عاملی، محمد بن حسن|شيخ حر عاملى]]، [[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]]، [[آقا بزرگ تهرانى]]، [[قمی، عباس|شيخ عباس قمى]] و [[بحرالعلوم، سید محمدمهدی بن مرتضی|سيد بحر العلوم]] اين كتاب را معتبر دانسته و مؤلف آن را نيز شيعه دوازده امامى مى‌دانند كه در دوران خود تقيه مى‌كرده و عقايد حقه را مخفيانه در بخش‌هاى مختلف كتاب خود آورده. روايات اين كتاب را نيز موافق با روايات ديگر روات شيعه مى‌دانند.

- بعضى ديگر مانند:[[ابن شهرآشوب، محمد بن علی|ابن شهر آشوب]] و صاحب جامع الروات، مؤلف آن را شيعه نمى‌دانند ولى كتاب وى را كتاب خوبى مى‌دانند.

- گروه سوم نه كتاب را معتبر مى‌دانند و نه مؤلف آن را مانند: [[صاحب جواهر، محمدحسن|صاحب جواهر]]. 

==سخن بزرگان==


[[علامه مجلسى]] درباره اين كتاب مى‌فرمايد: «بيشتر روايات اين كتاب موافق با رواياتى است كه در كتاب‌هاى روايتى مشهور شيعه وجود دارد ولى مؤلف اين كتاب از ائمه بعد از [[امام جعفر صادق(ع)|امام جعفر صادق]] عليه‌السلام روايتى نقل نمى‌كند و دليل آن هم ترس از خلفاى اسماعيلى بوده ولى در پوشش تقيه حرف حق را فرموده است و اين را با دقت و تعمق در كتاب مى‌توان فهميد.»

==سخن شيخ عباس قمى==


[[قمی، عباس|شيخ عباس قمى]] درباره اين كتاب مى‌فرمايد: «كتاب دعائم الاسلام معروف است و در آن كتاب ردهايى بر ابوحنيفه نعمان بن ثابت و مالك و شافعى و غير ايشان از علماى عامه نوشته.كتاب دعائم كتاب نيكويى است مگر اين كه مؤلف آن از ترس خلفاى اسماعيليه در تقيه حركت مى‌كرد.»

==نسخه‌هاى كتاب==

#نسخه‌اى به خط حسن بن ادريس بن على كه تاريخ نگارش آن 989 هجرى مى‌باشد.
#نسخه‌اى به خط عبدالله ميان بهايى فرزند ملا شيخ حسن كه تاريخ نگارش آن 1107 هجرى مى‌باشد.
#نسخه‌اى به خط ولى محمد بن ملا لقمان كه تاريخ نگارش آن 1144 مى‌باشد.

==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}

[[تأويل الدعائم]]

[[أنوار الوسائل]]

[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
[[رده: فقه و اصول]]
[[رده: فقه مذاهب]]
[[رده: فقه شیعه]]