دیوان قائمیات

    از ویکی‌نور
    دیوان قائمیات
    دیوان قائمیات
    پدیدآورانكاتب، حسن محمود (نويسنده)

    شفیعی کدکنی، محمدرضا (مقدمه‌نويس) بدخشانی، جلال (مصحح)

    بدخشانی، جلال (مقدمه‌نويس)
    ناشرمرکز پژوهشی ميراث مکتوب
    مکان نشرایران - تهران
    سال نشر1390ش
    چاپ1
    شابک978-600-203-028-3
    موضوعشعر عرفانی - قرن 7ق. - تاریخ و نقد - شعر فارسی - قرن 7ق. - تاریخ و نقد
    زبانفارسی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    /‎‏د‎‏9 5285 ‏‎‏PIR‎‏
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    دیوان قائمیات، مجموعه اشعار حسن محمود کاتب، از جمله آثار نویافته‌ای است که ظهور آن در عرصه نشر برای فرهنگ ایرانی و زبان فارسی یک واقعه بزرگ ادبی بشمار می‌رود؛ به‌گونه‌ای که در میان ادبیات منظوم اسماعیلی، تنها می‌توان آن را با دیوان ناصرخسرو و نزاری قهستانی مقایسه کرد. این کتاب با مقدمه محمدرضا شفیعی کدکنی و تصحیح و مقدمه انگلیسی سید جلال حسینی بدخشانی، منتشر شده است.

    در این دیوان، نکات تاریخی، اجتماعی، سیاسی و مذهبی ارزشمندی به ‌چشم می‎خورد که نه‌تنها برای شناخت جنبش سیاسی - مذهبی اسماعیلی، که برای آگاهی از تطور اندیشه فلسفی و صورت‌بندی‌های شعر فارسی به‌طور کلی، می‎تواند سودمند باشد[۱].

    اغلب قصاید این مجموعه با عنوان واحد «اللهم مولانا‌» مشخص شده است که باید گفت «اللهم» اشاره به الله است و «مولانا» همان قائم قیامت و امام اسماعیلی روزگار سراینده، یعنی «محمد بن علی ذکره السلام» و در مجموع این تعبیر پارادوکسی که در مخاطبه با وی به‌کار رفته، احترام غلوآمیز این امام اسماعیلی را در چشم و دل پیروانش مشخص می‎کند[۲].

    از چشم‌انداز تاریخ شعر فارسی و انواع آن، «دیوان قائمیات»، تافته جدابافته‌ای است ک هیچ مجموعه‌ای نمی‌تواند جانشین آن گردد و تنها با «دیوان ناصرخسرو» قابل مقایسه است. دیگر شاعران مذهب اسماعیلی، با همه اهمیتی که هرکدام دارند، در جایگاهی بس فروتر از آن، قرار خواهند گرفت[۳].

    باآنکه سراینده قائمیات، در عصر گسترش فتوحات تاتار می‌زیسته و در این عهد، شاعران به معیارهای ملی و ایرانی، کمترین توجه را داشته‌اند، بااین‌همه، وجه ایرانی اشارات این شاعر، بسیار چشمگیر است[۴].

    مقدمه‌های منثور آغاز قصاید دیوان، نشانه‌هایی از زبان غیر خراسانی دارد؛ یعنی نویسنده آن عبارات منثور، تحت تأثیر لهجه و زبانی است جز زبان خراسان[۵].

    دیوان قائمیات، مثل هر دیوان دیگری، «بی بلند و پست نیست»، اما شعرهای بسیار ضعیف در آن وجود ندارد، مگر آن نمونه‌هایی که دخیل است و به قراین فنی و سبک‌شناسی، با قاطعیت می‌توان آنها را از این دیوان، جدا کرد و به‌عنوان ملحقات، در پایان کتاب قرار داد[۶].

    پانویس

    1. ر.ک: یاحقی، محمدجعفر، ص204
    2. ر.ک: همان
    3. ر.ک: مقدمه، صفحه سیزده
    4. ر.ک: همان، صفحه نوزده
    5. ر.ک: همان، صفحه بیست‌وسه
    6. ر.ک: همان

    منابع مقاله

    1. مقدمه کتاب.
    2. یاحقی، محمدجعفر، «دیوان قائمیات، غنیمتی بازیافته از ادبیات اسماعیلی خراسان»، پایگاه مجلات تخصصی نور، پاژ، بهار 1391- شماره 9.


    وابسته‌ها