ذیل نفثة المصدور
| ذيل نفثة المصدور | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابو الرجا قمي، نجم الدين (نویسنده) مدرسی طباطبایی، سید حسین (مصحح) |
| ناشر | مجلس شوراي اسلامي. کتابخانه، موزه و مرکز اسناد |
| مکان نشر | ايران - تهران |
| سال نشر | 1388ش. |
| چاپ | دوم |
| شابک | 978-600-5594-52-2 |
| موضوع | وزيران - ايران ايران - تاريخ - سلجوقيان، 429 - 590ق. |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | /الف2ت2 / 815 DSR |
ذیل نفثة المصدور اثر نجم‌الدین ابوالرجاء قمی، یکی از مستوفیان ادوار اخیر دوره سلجوقی، اثری ادیبانه و منشیانه و یکی از متون برجسته ادب فارسی قدیم، از اواخر قرن ششم هجری است که با رونویسی حسین مدرسی طباطبایی، منتشر شده است.
این اثر نخستین بار به‌نام «تاریخ الوزراء» در سال 1363 چاپ شده است[۱].
متن مهم ادبی- تاریخی حاضر، دارای چندین ویژگی اساسی است که آن را در زمره بهترین متن‌های فارسی برجای مانده از سده 6ق قرار داده است که برخی از آن‌ها، به شرح ذیل است:
- اثری پرمطلب در تاریخ وزارت است، موضوعی از تاریخ که هم با تاریخ مربوط است و هم با اندیشه سیاسی. این رشته در تاریخ‌نگاری اسلامی، مورد توجه بوده و در طول قرون، آثاری شایسته در این زمینه نوشته شده است. اهمیت وزارت در جهان اسلام، در کنار سلطنت، به اعتبار نفوذ تفکر ایرانی- اسلامی و نیز پایبندی به نوعی مردم‌خواهی و نخبه‌گرایی در حکومت، از آن روی که وزارت، شامل مجموعه‌ای از فرهیختگان و زبدگان ملت است، بر کسی پوشیده نیست. به هر روی، این اثر را باید در این زمینه، اثری مهم شمرد.
- دوم ارزش ادبی این متن کهن است که با نثری پخته و سخته و در عین حال متأثر از زبان عربی، نگارش یافته و آن را از لحاظ نوشتاری در جایگاه والایی قرار داده است. بدون شک این کتاب می‌تواند موضوع چندین کار مستقل ادبی در حوزه زبان فارسی باشد.
- سومین نکته، اهمیت آن از نگره تاریخ اجتماعی و فرهنگی ایران، به ویژه قم و نواحی آن در سده 6ق است. ظرایف و دقایقی که در این اثر در این‌باره دیده می‌شود، می‌تواند مبنایی برای یک تاریخ اجتماعی و فرهنگی برای این بخش مکانی و زمانی از تاریخ ایران اسلامی باشد[۲].
نثر این اثر، نثری منشیانه و بیشتر عبارات آن، به گونه امثال و حکم است و مؤلف «مرزبان‌نامه» نیز به همین دلیل، آن را می‌ستاید. اما باید توجه داشت که این اثر، آینه امثال و حکم رایج در زبان فارسی در آن عهد نیست، بلکه بیشتر عبارات آن، ترجمه از اشعار و عبارات و امثال عربی است که منشیان و ادیبان آن زمان، در آثار عربی آن دوره می‌خواندند و آگاهی و احاطه بر آن در آن روزگار، برهان بلاغت و ادب بود[۳].
فهرست محتوا و فهرست نام‌ها در پایان کتاب آمده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمات کتاب.