شرح حكمة العين

    از ویکی‌نور
    ‏شرح حكمة العين
    شرح حكمة العين
    پدیدآورانمیرک بخاری، محمد بن مبارکشاه (شارح)

    کاتبی قزوینی، علی بن عمر (نويسنده)

    زاهدی، جعفر (مصحح)
    عنوان‌های دیگرحکمة العين
    ناشردانشگاه فردوسي مشهد، موسسه چاپ و انتشارات
    مکان نشرايران - مشهد مقدس
    سال نشرمجلد1: 1353ش ,
    زبانعربی
    تعداد جلد1
    کد کنگره

    شرح حكمة العين، مجموعه شرح و حواشی شمس‎الدین محمد بن مبارک‎شاه بخاری (معروف به میرک بخاری)، به زبان عربی بر حكمة العين نجم‎الدین علی بن عمر کاتبی قزوینی (معروف به کاتبی و دبیران) به همان زبان است، که به تصحیح جعفر زاهدی رسیده و همو بر آن مقدمه‎ای به زبان پارسی نوشته است. این کتاب حاوی مباحث الهیات و طبیعیات در فلسفه است.

    «شمس‎الدین محمد بن مبارک‎شاه هروى که از علماى نامى و حکماى اسلامى اواخر قرن هشتم هجرى بوده (زیرا میر سید شریف جرجانى متوفاى 816 هجرى بر شرح وى حاشیه نگاشته و خلف ارجمندش به نام احمد بن محمد بن مبارک‎شاه بخارى که پس از فوت پدر کرسى تدریس داشته، در سال 862 وفات یافته است)، شرح حاضر را بر کتاب حكمة العين آمیخته با متن نوشته و به متابعت مصنف در بیشتر موارد از نظریات فخر رازى پیروى نموده و از او به‎عنوان «امام فخرالدین» یاد کرده و در مباحث بسیارى از کتاب المنصص في شرح الملخص و المفصل في شرح المحصل استفاده نموده، افکار مصنف آن دو کتاب (فخر رازى) و شارح آنها (کاتبى قزوینى) را ستوده است.

    میرک بخارى تمام حواشى قطب‎الدین شیرازى را در طى مسائل کتاب خویش آورده و در بعضى مباحث بر وى انتقاداتى نموده و بیشتر از یک‎صدوپنجاه موضع نام حواشي القطبية را و در چند مورد نام علامه حلى (الفاضل الشارح) را یاد کرده است.

    این شرح پیوسته مورد علاقه و توجه مدرسین و محصلین بوده و همیشه در حوزه‎هاى علمى از کتب درسى متداول بشمار مى‎آمد؛ چنان‎که نسخه‎هاى خطى آن فراوان و بیش از بیست حاشیه بر آن نگاشته‎اند.

    این کتاب در دو بخش (طبیعیات، الهیات) با حاشیه میر سید شریف جرجانى و حاشیه مولى میرزا جان باغنوى در قازان به سال 1321 و 1322ق، چاپ شده است. شمس‎الدین محمد بن مبارک‎شاه در موارد متعددى بر شرح خود حاشیه نوشته و در بیشتر نسخه‎هاى خطى آن حاشیه (منه) دیده می‎شود»[۱].

    در کتابخانه آستان قدس رضوی هفت نسخه از شرح میرک بخاری بر حكمه العين کاتبی قزوینی موجود است که هرکدام به‎نوعی ناقص هستند[۲]؛ البته در همین کتابخانه نسخه کاملی به شماره 790 وجود دارد که محتوای هر دو قسمت را دارد و ظاهرا در اوایل قرن نهم هجری تحریر شده و در مقاله سوم (فلکیات) صورت‎های هیوی با شنگرف ترسیم گردیده و مصحح کتاب (جعفر زاهدی)، به‎خاطر ترجیح آن از لحاظ قدمت و صحت بر دیگر نسخه‎ها، آن را اصل در تصحیح و مقابله قرار داده و با علامت اختصاری «ضاد» به آن اشاره کرده است[۳].

    پانویس

    1. ر.ک: مقدمه مصحح، ص14-15
    2. ر.ک: همان، ص19
    3. ر.ک: همان، ص20

    منابع مقاله

    مقدمه مصحح کتاب.

    وابسته‌ها