صدیقی، غلامحسین
غلامحسين صديقی (1284-1370ش)، جامعه‌شناس و سياستمدار، استاد دانشگاه تهران و وزیر پست، تلگراف و تلفن (در دولت اول) و وزیر کشور و نایب نخست‌وزیر (در دولت دوم) محمد مصدق السلطنه، عضو هیئت امنای بنیاد فرهنگ ایران، از مؤسسان مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی (وابسته به دانشگاه تهران)
| نام | صدیقی، غلامحسین |
|---|---|
| نام‌های دیگر | |
| نام پدر | حسين صديقى |
| متولد | 1284ش |
| محل تولد | سرچشمه تهران |
| رحلت | 1370ش |
| اساتید | |
| برخی آثار | ظفرنامه |
| کد مؤلف | AUTHORCODE10175AUTHORCODE |
ولادت
او در 12 آذرماه 1284ش، در محله سرچشمه تهران به دنيا آمد. پدر او حسين صديقى، ملقب به اعتضاد دفتر، از اهالى ناحيه نور مازندران بود.
تحصیلات
غلامحسين تحصيلات ابتدايى و بخشى از تحصيلات متوسطه را در مدرسه اقدسيه گذراند و نيز در مدرسه آليانس فرانسه، به فرا گرفتن زبان فرانسه پرداخت. سپس به دبيرستان دارالفنون رفت و سال‌هاى آخر متوسطه را در آن مدرسه تحصيل كرد و ديپلم گرفت.
در شهريور ماه 1308ش همراه با دومين گروه دانشجويان اعزامى از سوى وزارت معارف، به فرانسه رفت و در دانشسراى مقدماتى شهر آنگولم به تحصيل پرداخت و در تيرماه 1311ش به اخذ باكالورا موفق گرديد.
وى در بهار 1314ش از دانشسراى عالى سن كلو در حومه پاريس فارغ التحصيل شد و در رشته فلسفه، به اخذ پنج دانشنامه عالى (روانشناسى، روانشناسى كودك، آموزش و پرورش، اخلاق و جامعه‌شناسى و تاريخ اديان) نايل گرديد.
او در اسفند 1316ش به اخذ درجه دكترا از دانشگاه پاريس توفيق يافت. رساله او تحت عنوان «جنبش‌هاى دينى در قرون دوم و سوم هجرى» با درجه ممتاز پذيرفته شد. وى در فروردين 1317ش به ايران بازگشت و بلافاصله به سمت دانشيار در دانشگاه تهران مشغول كار شد.
وى در فروردين 1322ش، به رتبه استادى ارتقا يافت و در بهمن‌ماه 1323ش به مديريت كل دبيرخانه دانشگاه تهران منصوب شد.
خدمات علمى و فرهنگى
مهمترين خدمت علمى و فرهنگى وى، تأسيس مؤسسه مطالعات و تحقيقات اجتماعى در دانشگاه تهران در 1327ش بود كه در 1351ش به دانشكده علوم اجتماعى تبديل شد.او در سال 1352ش به افتخار بازنشستگى نايل گرديد ولى با عنوان استاد ممتاز تا 1358ش همچنان به تدريس در دانشكده علوم اجتماعى ادامه مى‌داد. وى يكى از مفاخر علمى و پدر علم جامعه‌شناسى در ايران بود.
پس از روى كار آمدن حكومت ملى، دكتر مصدق، در 30 آذرماه 1330 به پيشنهاد دكتر شايگان و ديگر مشاورانش، او را به وزارت پست و تلگراف و تلفن منصوب كرد.
به دنبال تشكيل دولت دكتر امينى در ارديبهشت 1340ش و اجازه نخست وزير مبنى بر برگزارى ميتينگ جبهه ملى در ميدان جلاليه در 28 ارديبهشت، اهالى تهران استقبال شايانى از اين ميتينگ كه پس از هشت سال اختناق تشكيل مى‌شد به عمل آوردند و بيش از صدهزار نفر در آن شركت كردند. دكتر صديقى يكى از سه سخنران آن روز بود كه با سخنانى محكم و شهامتى بى‌نظير، رژيم پهلوى را مورد حمله قرار داد و سياهكارى‌هاى آن را برشمرد.
در كنگره جبهه ملى در دى ماه 1341ش، او يك‌بار ديگر به عضويت شوراى مركزى جبهه برگزيده شد. اما در بهمن ماه آن سال، به خاطر موضع‌گيرى در برابر رفراندوم شش اصل پيشنهادى شاه دستگير و در زندان موقت شهربانى و سپس در قزل قلعه زندانى شد.
در روزهاى انقلاب شكوهمند اسلامى ايران، شاه به او پيشنهاد نخست‌وزيرى داد، اما او از شاه خواست كه از سلطنت كناره بگيرد و قدرت خود را به شوراى سلطنت واگذار كند. شاه اين پيشنهاد را قبول نكرد و او نيز نخست‌وزيرى را نپذيرفت.
پس از پيروزى انقلاب اسلامى، مهندس بازرگان از دكتر صديقى براى شركت در دولت موقت دعوت به عمل آورد كه مورد قبول استاد قرار نگرفت.
وفات
دكتر صديقى در روز دوشنبه دهم ارديبهشت 1370 در تهران درگذشت.
آثار
از جمله آثار اوست:
- الحركات‌الدينية المعارضة للاسلام فى ايران فى القرنين الثانى و الثالث الهجريين.
- جنبش‌هاى دينى ايرانى (ترجمه رساله دكترى با تغييرات).
- قراضه طبیعیات (تصحيح).
- ظفرنامه (تصحيح).
منابع مقاله
- به نقل از كتاب «همه هستى‌ام نثار ايران»، يادنامه استاد دكتر غلامحسين صديقى، به كوشش دكتر پرويز ورجاوند، برگرفته از پايگاه اطلاع‌رسانى ايران ديدار، يكشنبه 19 تيرماه 1390ش، نوشته: ميثم نظمى.
- مقالات غلامحسین صدیقی در پایگاه نورمگز