كتاب الطهارة (صدر)

    از ویکی‌نور
    كتاب الطهارة (صدر)
    پدیدآورانصدر، محمدباقر (نويسنده)

    صدر، محمد (محرر)

    مؤسسة المنتظر لإحياء تراث آل الصدر (محقق)
    ناشرمدین
    مکان نشرايران - قم
    سال نشر2012م/1433ق
    موضوعفقه جعفری - قرن 14ق، طهارت
    زبانعربی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    ‏ ‏BP‎‏ ‎‏185‎‏/‎‏2‎‏ ‎‏/‎‏ص‎‏4‎‏ک‎‏2*

    كتاب الطهارة، تقریرات درس خارج فقه آیت‌الله سید محمدباقر صدر (متوفی 1400ق) به قلم آیت‌الله محمد صدر (متوفی 1419ق) در موضوع طهارت می‌باشد که از تاریخ 3/8/1389ق/ 1969م تا 20/12/1396ق/ 1976م ارائه گردیده و سپس به رشته تحریر درآمده و با تحقیق مؤسسه المنتظر لإحیاء تراث آل‌الصدر، به چاپ رسیده است[۱]. لازم به ذکر است این اثر، شرح کتاب «العروة الوثقی» سید محمدکاظم یزدی (متوفی 1337ق) می‌باشد که در آن، متن عروة الوثقای سید در بالای برخی از صفحات قرار گرفته و شرح آن در پایین صفحات آمده است.

    کتاب با دو مقدمه از مقتدی صدر و محقق آغاز شده است.

    در مقدمه اول که در 27 جمادی‌الآخر 1433ق نوشته شده، به این مطلب اشاره گردیده است که آثار گران‌بهای شهید صدر، به دو دسته تألیفات و تقریرات تقسیم شده و اثر حاضر، از جمله تقریرات می‌باشد[۲] و در مقدمه دوم، ابتدا به شرح زندگانی شهید محمدباقر صدر[۳] و شهید محمد صدر[۴] پرداخته شده و سپس، به اقدامات تحقیقی صورت گرفته در کتاب، اشاره گردیده است که از جمله آنها عبارتند از:

    1. مقابله کتاب با نسخه خطی نوشته شده توسط مؤلف؛
    2. تحقیق و تصحیح نص؛
    3. تقطیع متن و تنظیم فقرات آن؛
    4. تخریج آیات و احادیث از مجموعه‌های روایی معتبر و ضبط و تمیز آنها؛
    5. ارجاع آراء و نظریات مذکور در کتاب به صاحبان و مصادر اصلی آن[۵].

    نویسنده کتاب را با بحث پیرامون نجاست خمر آغاز نموده و در ابتدا، ادله نجاست خمر را مورد بررسی قرار داده و سپس به سایر مسکرات، پرداخته است. وی سه دلیل بر نجاست خمر، اقامه نموده است:

    1. اجماع: در این خصوص، ابتدا به اصل ثبوت اجماع پرداخته شده است[۶] و سپس، ضمن بررسی خلاف ثابت در مقابل این اجماع، مخصوصاً قول منسوب به شیخ صدوق[۷] و عوامل تضعیف‌کننده اجماع[۸]، به بحث پیرامون اسناد هر دو نظریه (اجماع و خلاف اجماع) پرداخته[۹] و در نهایت، روایات دال بر طهارت خمر را بررسی شده است[۱۰].
    2. کتاب: پیرامون نجاست خمر از کتاب، به آیه شریفه 90 سوره مائده: «يٰا أَيُّهَا اَلَّذِينَ آمَنُوا إِنَّمَا اَلْخَمْرُ وَ اَلْمَيْسِرُ وَ اَلْأَنْصٰابُ وَ اَلْأَزْلاٰمُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ اَلشَّيْطٰانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ» (ای اهل ایمان جز این نیست که همه مایعات مست‌کننده و قمار و بت‌هایی که [برای پرستش] نصب‌شده و پاره چوب‌هایی که به آن تفأل زده می‌شود، پلید و از کارهای شیطان است؛ پس از آنها دوری کنید تا رستگار شوید)[۱۱].
    3. سنت: در این رابطه، ابتدا بیست‌ویک روایت بر نجاست خمر ذکر و به بررسی برخی از آنها، پرداخته شده[۱۲] و سپس، به دوازده روایت پیرامون عدم نجاست خمر، اشاره گردیده[۱۳] و در نهایت، به علاج تعارض میان این دو دسته از روایات، پرداخته شده است[۱۴].

    نجاست غیر خمر، در سه فصل زیر پی گرفته شده است:

    در فصل نخست، در دو مقام، به بررسی الحاق غیرخمر به خمر، پرداخته شده است:

    1. الحاق حکمی؛ در این مقام، در سه جهت زیر، شمول احکام خمر بر غیرخمر، موردبحث قرار گرفته است:
      1. نبیذ مسکر (شراب انگور یا خرما).
      2. غیر نبیذ از مسکراتی که برای شرب و استعمال تهیه شده است.
      3. غیر نبیذ از مسکراتی که عادتاً برای استعمال و نه شرب، تهیه شده است.
    2. الحاق موضوعی؛ در این مقام، دو بحث واقعی و لغوی مطرح گردیده است[۱۵].

    در فصول بعدی، ابتدا با استفاده از حکومت روایات دال بر نجاست مسکر بر روایات تطهیر، به استدلال بر نجاست مسکرات پرداخته شده[۱۶] و سپس، با استفاده از روایات، به بحث پیرامون حکم عصیر عنبی، زبیبی و تمری پرداخته شده است[۱۷].

    فهرست مطالب، به همراه فهرست مورد استفاده نویسنده، در انتهای کتاب آمده و در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع[۱۸]، به توضیح برخی از مطالب متن پرداخته شده است[۱۹].

    پانویس

    1. ر.ک: مقدمه مؤسسه، ص10
    2. مقدمه اول، ص5- 6
    3. مقدمه مؤسسه، ص11- 39
    4. همان، ص41- 61
    5. همان، ص63
    6. متن کتاب، ص73
    7. همان، ص77
    8. همان، ص83
    9. همان، ص85
    10. همان، ص88
    11. همان، ص89
    12. همان، ص93- 123
    13. همان، ص124- 153
    14. همان، ص155
    15. همان، ص212
    16. همان، ص226- 249
    17. همان، ص259- 463
    18. ر.ک: پاورقی، ص137
    19. ر.ک: همان، ص138

    منابع مقاله

    مقدمه و متن کتاب.


    وابسته‌ها