مامقانی، محمدحسن
| نام | مامقانی، محمدحسن بن عبدالله |
|---|---|
| نام‌های دیگر | حائری نجفی، حسن
مامقانی نجفی، محمدحسن بن عبدالله م‍م‍ق‍ان‍ی، محمدحسن بن عبدالله م‍م‍ق‍ان‍ی حائری، محمدحسن |
| نام پدر | آیت‌الله عبدالله مامقانى |
| متولد | بيست و سوم شعبان 1238ق |
| محل تولد | مامقان تبريز |
| رحلت | 18 محرم سال 1323ق |
| اساتید | شيخ مرتضى انصارى، سيدحسين كوه‌كمرى، ملاعلى خليلى تهرانى، راضى نجفى آل خضر و مهدى کاشفالغطاء |
| برخی آثار | غاية الآمال و نهایة المقال، ذرايع الاحلام فى شرح شرائع الاسلام |
| کد مؤلف | AUTHORCODE00158AUTHORCODE |
آيت‌الله محمدحسن مامقانى در بيست و سوم شعبان 1238ق در مامقان تبريز، به دنيا آمد. پدرش آيت‌الله عبدالله مامقانى، از شاگردان صاحب رياض و از علماى مامقان به‌شمار مى‌رفت. محمدحسن فقط هشت سال داشت كه پدر و مادر خود را از دست داد و سرپرستيش به عهده دوست قديمى پدر، آيت‌الله اصفهانى، صاحب فصول افتاد.
محمدحسن در سال 1240ق، همراه پدر به كربلا مشرف شد و تا سن هفده سالگى، در مدرسه حسن خان، به فراگيرى مقدمات، ادبيات، منطق، علم معانى و بيان اشتغال ورزيد.
وى با درگذشت صاحب فصول، به درخواست آيت‌الله ايروانى، به نجف اشرف مهاجرت كرد و در مدرسه صحن اميرالمؤمنين(ع) حجره گرفت.
بعد از گذشت سه سال، زائران مامقانى از او خواستند تا به مامقان برگردد، ولى او نپذيرفت تا با اصرار صاحب جواهر، پذيرفت و با اهالى شهرش به آن‌جا رفت و در مدرسه علميه آن‌جا مشغول تعليم و تعلم شد.
وى در حدود سال 1270ق، دوباره به نجف اشرف عزيمت كرد و به فراگيرى فقه، اصول، حديث، رجال و درايه پرداخت و علاوه بر آن‌ها به تحصيل صرف نحو، منطق، معانى، بيان، لغت، حديث، تاريخ، نسب و تراجم همت گماشت و در تمام آن‌ها استاد شد.
اساتيدايشان عبارتند از: حضرات آيات شيخ مرتضى انصارى، سيدحسين كوه‌كمرى، ملاعلى خليلى تهرانى، راضى نجفى آل خضر و مهدى کاشفالغطاء.
زمانى كه ايشان از استادش، مرحوم كوه كمرى جدا شد، مستقلاً به تدريس و تأليف اشتغال ورزيد. از جمله شاگردان ايشان مى‌توان از افراد زير نام برد:
سيدابوالحسن موسوى اصفهانى صاحب وسيلة النجاة و شرح كفاية الاصول، علامه سيد محسن امين عاملى صاحب اعيان الشيعة والمجالس السنية، عبدالله مامقانى صاحب تنقيح المقال، حسنعلى نخودكى اصفهانى عالم اخلاق، سيد ميرزا على قاضى طباطبائى استاد اخلاق، ميرزا محمدحسن عليارى تبريزى صاحب بدايع الاسلام فى شرح الاسلام، شيخ على کاشفالغطاء پدر علامه محمدحسین کاشفالغطاء، سيد على حجت كوه كمرى تبريزى پدر آيت‌الله حجت، سيد نجم الحسن لكهنوى صاحب المسائل الفقهية و...
وى آثار زيادى در فقه، اصول، رجال و اخلاق از خود به جاى گذاردند كه برخى از آن‌ها، عبارتند از:
- ذرايع الاحلام فى شرح شرائع الاسلام
- حاشيه بر مكاسب شيخ انصارى
- غاية الآمال
- كتاب الصيد و الذباحة
- احكام القضاء
- رساله علميه
- بشرى الوصول الى اسرار علم الاصول
- تقريرات درس سيد حسين كوه‌كمرى
- تقريرات درس آيت‌الله ملا على خليلى تهرانى
- مواعظ در علم اخلاق.
ايشان پس از عمرى تلاش و كوشش در راه ترويج دين و بزرگداشت شعاير مذهبى، سرانجام در 85 سالگى، در18 محرم سال 1323ق از دنيا رفت. پيكر پاکش را غسل دادند و با تشييع بسيار شكوهمندى در مقبره خودش به خاک سپردند. پيكر پاک و شريفش سالهاى بسيار صحيح و سالم مانده بود، چنانچه در سال 1388ق در هنگام گسترش مقبره وى و آماده‌سازى قبرهاى ديگر، ديواره لحد ايشان ناگهان فرو ريخت و جسد پاک و شريفش نمايان شد. جمعى از مردم نجف اين حادثه را مشاهده كردند و ديدند كه حتى رنگ كفن نيز تغيير نكرده بود.