ماه خدا پژوهشی جامع درباره ماه مبارک رمضان از نگاه قرآن و حدیث: تفاوت میان نسخه‌ها

[[افقی، رسول]] (نويسنده)

[[محمدی ری‌شهری، محمد]] (نويسنده)

كتاب با يك مقدمه و درآمد از نويسنده در بيان نكاتى پيرامون آن آغاز و مطالب در پنج بخش، در دو جلد، تنظيم شده است.

روش كار نويسنده در بررسى، كاوش و مستندسازى مباحث در اين مجموعه، متكى به عناصر زير است:

نويسنده در مواردى، پس از ذكر منابع، گاه با نشانه «ر.ك» به منابع ديگر ارجاع داده است؛ چرا كه متن ارجاعى، با متن نقل‌شده، تفاوت بسيار داشته، ولى درعين‌حال، با متن اصلى و موضوع بحث، مرتبط بوده است<ref>همان</ref>

مهم‌ترين نكته در شيوه كار نويسنده، كوشش وى براى تأييد اطمينان‌آور صدور احاديث هر باب از معصوم(ع) است كه به كمك قرائن عقلى و نقلى، براى اثبات محتواى احاديث، صورت پذيرفته است<ref>همان</ref>

نويسنده در بخش نخست كتاب، به بررسى اهميت ضيافت رمضان و ارزش اين مهمانى از نگاه اسلام، پرداخته است. پژوهشگر، از مباحث اين بخش، شناختى اجمالى به ويژگى‌ها و بركات اين مهمانى پيدا مى‌كند. در قسمتى از اين بخش، آثار منفى محروميت از بركات اين ماه و پيامدهاى ويرانگرى را كه شخص محروم‌مانده از بهره اين مهمانى را فرامى‌گيرد، بيان مى‌كند<ref>درآمد، ص 25</ref>

روشن است كه انسان، بدون داشتن آمادگى‌هاى لازم و شرايط و زمينه‌هاى ضرورى براى ورود به اين ميهمانى، نمى‌تواند به اين ضيافت الهى وارد شود و از آن در جهت تجديد حيات معنوى كه به اعتقاد نويسنده، اصلى‌ترين هدف خلقت انسان و نقطه اوج فلسفه وجودى اوست، بهره‌مند گردد<ref>درآمد، ص 25</ref>

شناخت، نخستين شرط اساسى براى ورود به ضيافت الهى است. اين شناخت، افق گسترده‌اى دارد كه از شناخت معناى مهمانى خدا آغاز شده و تا شناخت فلسفه روزه، ارزشى كه روزه و روزه‌دار از آن برخوردارند، نقش روزه در حيات مادى و معنوى انسان و نيز مراتب اين ضيافت ربانى، امتداد مى‌يابد. نويسنده بر اين باور است كه مهمانان خدا، بدون شناخت و آگاهى از اين مسائل، نمى‌توانند براى بهره‌مندى از ضيافت الهى و برخوردارى از دستاوردهاى آن، آماده شوند. اهميت اين شناخت، در محدوده‌اى گسترده و دربردارنده تمام اين مسائل، فصل اول از بخش دوم را با عنوان «شناخت مهمانى خدا»، به خود اختصاص داده است<ref>همان، ص 26</ref>

نكته مهم ديگر كه به نظر نويسنده، اهميت بسيار دارد، ضرورت برنامه‌ريزى براى آماده‌سازى مسلمانان جهت ورود به مهمان‌سراى رمضانى است. وى بر اين باور است كه بررسى سيره اهل‌بيت(ع) در اين زمينه، نشان مى‌دهد كه آن بزرگواران به اين موضوع، توجهى خاص داشته‌اند. وى براى اثبات اين مدعا و محتواى اين انديشه، ملاحظه خطبه‌هاى پيامبر(ص) و [[امام على(ع)]] كه در آستانه ماه رمضان و با هدف آماده‌سازى و استقبال از آن بيان كرده‌اند را كافى مى‌داند<ref>همان</ref>

فصل سوم اين بخش، به اين سخنان اختصاص دارد. به نظر نويسنده، مطالعه اين خطبه‌ها، مسئوليت رهبران سياسى، دينى و فرهنگى را در كشورهاى اسلامى، در مورد آماده ساختن مسلمانان براى ورود به مهمان‌سراى الهى و بهره‌گيرى از بركات و آثار آن، دوچندان مى‌كند<ref>همان</ref>

نويسنده به اين نكته تأكيد دارد كه افزون بر اين، براى آمادگى جهت ضيافت الهى، تنها شناخت كافى نيست؛ بلكه مجموعه‌اى از اعمال و دعاهايى كه به همين خاطر بيان شده‌اند و اين هدف را تأمين مى‌كنند، ضرورى‌اند. در دو فصل سوم و چهارم از بخش دوم، به اين مسئله پرداخته شده است<ref>همان</ref>

در بخش سوم، آداب مهمانى خدا بيان شده است. به نظر نويسنده، آداب مهمانى الهى را مى‌توان به سه دسته زير تقسيم كرد:

نويسنده تلاش نموده تا همه عناصرى را كه در متون و منابع اسلامى، به تحقق اين نوع بهره‌ورى از مهمانى الهى نقش دارند، گرودآورى نمايد<ref>همان</ref>

به نظر نويسنده، همان‌گونه كه ورود به دايره مهمانى الهى، آدابى دارد، خروج از مهمان‌سراى الهى نيز آداب خاصى دارد كه مراعات اين آداب و پايبندى به آن‌ها، در جبران كاستى‌هايى كه در طول اقامت انسان در اين مهمان‌سرا وجود داشته، سهم دارد و نقاط ضعف و كمبودهاى آن را جبران مى‌كند و امكان بيشترى در بهره‌مندى از بركاتش به او مى‌دهد تا در خدمت تقويت بعد روحى و بنيه معنوى خويش باشد<ref>همان، ص 30</ref>

آخرين بخش كتاب، به بيان و شرح اين آداب، اختصاص يافته است. آنچه در اين زمينه به نظر نويسنده، توجه‌برانگيز و داراى درس‌ها و نكات آموزنده است، سيره اهل‌بيت(ع) در وداع با ماه ميهمانى الهى است<ref>همان</ref>

با توجه به نكات و ديدگاه‌هاى يادشده، نويسنده در اين اثر، با الهام از آيات و آموزه‌هاى قرآن و روايات، براى پرداختن به اين ماه الهى، شكل كلى و چهارچوب مسائل را به بيانى شيوا و روان، سامان داده است.

در هر جلد، فهرست اجمالى مطالب در ابتدا و فهرست تفصيلى آن، در انتهاى كتاب قرار گرفته و فهرست آيات؛ آغاز دعاها؛ اعلام؛ جمعيت‌ها و قبيله‌ها؛ اديان، فرقه‌ها، مذاهب و كتاب‌ها؛ زمان‌ها و روزها؛ شهرها و مكان‌ها و نيز فهرست منابع و مآخذ مورد استفاده نويسنده، در انتهاى جلد دوم آمده است.