ماوردی، علی بن محمد
| نام | ماوردی، علی بن محمد |
|---|---|
| نام‌های دیگر | ابوالحسن الماوردی
ماوردی، ابوالحسن علی بن محمد |
| نام پدر | |
| متولد | |
| محل تولد | بصره |
| رحلت | 450 ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | أعلام النبوة |
| کد مؤلف | AUTHORCODE01546AUTHORCODE |
ابوالحسن على بن محمد بن حبيب الماوردى، از بزرگان صاحب‌نظر در مباحث سياسى اسلام، شافعى مذهب، داراى تمايلات معتزلى و دانش‌آموخته حوزه‌هاى بصره و بغداد بود. وى به سال 364ق، متولد شد و در سال 450ق، درگذشت. او يكى از نمايندگان و در واقع صاحب‌نظران فقه شافعى است. با اينكه تخصص عمده‌اش فقه بود، ولى در علوم ديگر و دانش‌هاى عقلى نيز بهره وافر داشت.
وى بيشتر عمر را در بغداد و در خدمت دستگاه خلافت عباسى گذراند. در دوره خلافت القادر (38-422ق) و القائم (422-467ق) از اعضاى دستگاه، به‌ويژه در زمان وزارت ابوالقاسم على بن مسلمه (مقتول به سال 450ق)، از كارگزاران عمده خلافت محسوب مى‌شد. از منصب‌هاى وى قاضى‌القضاتى تا ارتقا به اقضى القضات در اُستُوار در نزدیکى نيشابور را مى‌توان نام برد. وى در همه علوم اسلامى دست داشت؛ در حديث، فقه، تفسير، قرآن و سيره. او همچنين در مسائل سياست، اخلاق، ادبيات و شعر نيز تسلط داشته است.
وى از سلسله‌جنبانان انديشه سياسى اسلام است و نظريه‌پردازان سياست اسلامى بعد از او تا حال، به نحوى به انديشه‌ها و ديدگاه‌هاى او معطوف بوده‌اند. در عصرى مى‌زيست كه امپراتورى بزرگ اسلامى دچار تشتت بود و مليت‌هاى مختلف كه آل بويه و سلجوقيان در مناطق شرقى از مهم‌ترين آن‌ها بودند، داعيه استقلال داشتند و افكار و آراى جديد در زمينه‌هاى كلامى، فقهى و سياسى رونق داشت.
مقام شايسته ماوردى به‌عنوان حكيمى الهى و قاضى موجب شد كه از احترام بسيار افكار عمومى و خلفاى بغداد و همچنين سلجوقيان و اميران آل بويه برخوردار باشد. او چندين بار به مأموريت‌هاى سياسى فرستاده شد و به‌عنوان نماينده تام‌الاختيار خليفه القائم بامر الله (391-460ق) فعاليت داشت.
خلافت مركزى با ضعف‌هاى تئوريك و عملى فراوان مواجه و مشروعيت آن به شدت تنزل يافته بود؛ ازاين‌رو عصر ماوردى، داراى مؤلفه‌هاى دوگانه بود: از يك‌سو تمدن و فرهنگ اسلامى در اوج شكوفايى و از طرف ديگر، بنيان‌هاى سياسى اسلام دچار مخاطرات بود. ماوردى با بهره‌گيرى از فرهنگ شكوفاى اسلام به بازسازى و پى‌ريزى نظريه خلافت در قالبى كارآمد پرداخت.
ماوردى در سياست اسلامى، همسان ابن سينا در فلسفه مشاء و شهاب‌الدين سهروردى در فلسفه اشراق، از متفكران درجه اول محسوب مى‌گردد.
ماوردى در دورانى مى‌زيست كه بحث در باب حديث سخت گرم بود و محققان مى‌كوشيدند در زمينه‌هاى حديث آموزش ببينند و آن را از هركسى، حتى از كسى كه از نظر دانش از خودشان فروتر است، فرابگيرند. ماوردى را يكى از بزرگان حديث مى‌دانند و از او، درباره آنچه از پيامبر(ص) از معاصران خود و براى معاصران خود روايت كرده است، به‌عنوان عالمى موثق ياد مى‌كنند. شيوخ وى را در كار حديث چنين برشمرده‌اند:
حسن بن على بن محمد جبلى، محمد بن على زجر منقارى، محمد بن معلى ازدى و جعفر بن محمد بن فضل بغدادى.
آثار
- الاحكام السلطانية و الولاياتالدينية؛
- ادب الدنيا والدين؛
- اعلام النبوة؛
- الاقناع؛
- الامثال و الحكم؛
- تسهيل النظر و تعجيل الظفر فى اخلاق الملك و سياسة الملك؛
- الحاوى الكبير؛
- قوانين الوزارة؛
- نصيحة الملوك؛
- النكت و العيون؛
و...