مجموعه آثار آقا محمدرضا قمشه‌ای حکیم «صهبا» به همراه زندگی‌نامه

مجموعه آثار آقا محمدرضا قمشه‌ای حکیم «صهبا» به همراه زندگی‌نامه
پدیدآوران	قمشه‌ای، محمدرضا (نویسنده) ناجی اصفهانی، حامد (گردآورنده) بهرامي قصرچمي، خليل (گردآورنده)
عنوان‌های دیگر	مجموعه آثار آقا محمدرضا قمشه‏‌ای حکيم "صهبا": به همراه زندگی‌نامه مجموعه آثار حکيم صهبا عارف الهي آقا محمدرضا قمشه‏‌ای به همراه زندگی‌نامه
ناشر	کانون پژوهش
مکان نشر	ايران - تهران
چاپ	1
شابک	‎964-6017-14-2
موضوع	عارفان - ايران - سرگذشت‌نامه قمشه‏‌ای، محمدرضا بن ابوالقاسم، 1241 - 1306ق. - سرگذشت‌نامه
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏280‎‏/‎‏5‎‏ ‎‏/‎‏ق‎‏8‎‏ب‎‏9
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

مجموعه آثار آقا محمدرضا قمشه‌ای حکیم «صهبا» به همراه زندگی‌نامه با گردآوری و تصحیح خلیل بهرامی قصرچمنی و حامد ناجی اصفهانی، مجموعه‌ای است شامل زندگی‌نامه و آثار محمدرضا قمشه‌ای (1234-1306ق).

زبان و زمان نگارش

کتاب به زبان فارسی و مقدمه آن، در سال 1378ش نوشته شده است.

ساختار

مطالب کتاب، در دو بخش تنظیم شده و هر بخش، با مقدمه‌ای از مصحح، آغاز شده است. بخش اول شامل زندگی‌نامه و بخش دوم حاوی آثار حکیم صهبا است.

اثر حاضر، بر اساس محورهاى زیر تنظیم شده است:

1. چگونگى زندگى شخصى و خصوصیات اخلاقى و عملى شخص.
2. آراء و نظرات عرفانى، فلسفى، کلامی و اخلاقى وی.
3. تأثیر که از گذشتگان گرفته، رد پاى سلوک علمى و فکر و عملى وی که از چه مجارى ارتزاق نموده و مقدار تأثیرپذیری وی از اسلاف تا چه حد بوده است.
4. تأثیری است که این شخص بر آیندگان گذاشته که خود به سه محور فرعى تقسیم و قابل بررسى است.
   1. شاگردانى که بلافصل و بدون واسطه پرورش داده و حامل شخصیت علمى و عملى اوست.
   2. بررسى آرائى که از وی در سنت فرهنگى پذیرفته شده است.
   3. بررسى آراء و نظریاتى که مهجور مانده و یا مورد مخالفت قرار گرفته است.
5. امروز با توجه به مسائل و معضلات علمى و فرهنگى تا چه حد می‌توان از این بزرگواران کمک گرفت.

گزارش محتوا

در پیشگفتار بخش نخست، به ذکر محورهایی که در معرفی شخصیت‌های علمی، باید مدنظر قرار گیرد، پرداخته شده است.

بخش نخست (زندگی‌نامه) در چهار فصل زیر ترتیب یافته است:

در نخستین فصل، زندگی این عارف جلیل از تولد تا وفات به‌طور مستوفی، مورد اشاره قرار گرفته و از اساتید، احوال باطنی، کرامات و مقامات عرفانی، سجایای اخلاقی و حوادث برجسته زندگی ایشان، یاد شده است.

از جمله اساتید ایشان، می‌توان از: حاج محمدجعفر لاهیجی لنگرودی؛ میرزا حسن نوری و سید رضی لاریجانی نام برد.

در دومین فصل، به حکیم قمشه‌ای در آثار بزرگانی چون امام خمینی(ره)، شهید مطهری، سید جلال‌الدین آشتیانی، حسن‌زاده آملی، جوادی آملی، مرتضی مدرس گیلانی، معصوم علی شیرازی، مرتضی مدرسی چهاردهی، حاج سیاح و... اشارت رفته و نکاتی نغز از زبان این فرهیختگان در مقام آن حکیم سترگ، آورده شده است که خواننده را به تواضع و تکریمی افزون‌تر در برابر عظمت او، وا می‌دارد.

در فصل سوم، نام چهل نفر از شاگردان ایشان که مستقیماً از محضرش کسب فیض کرده‌اند، همراه مختصری از شرح‌حالشان، آورده شده است که بسیاری از آنان در زمره مفاخر این مرز و بومند.

از جمله این افراد، عبارتند از: میرزا هاشم اشکوری گیلانی، میر شهاب‌الدین تبریزی شیرازی، میرزا حسن کرمانشاهی، میرزا محمود مدرس کهکی قمی متخلص به رضوان، آخوند ملا محمد کاشانی، میرزا علی‌اکبر مدرس یزدی، ملا محمد و ملا علی سمنانی، میرزا لطفعلی صدرالافاضل، جلال‌الدین علی ابوالفضل عنقاء طالقانی، شاهزاده عبدالعلی میرزا، غلامعلی شیرازی؛ علی نوری حکمی (شیخ شوارق)، میرزا محمدمهدی قمشه‌ای، میرزا نصرالله قمشه‌ای و....

آخرین فصل، به ذکر شماری از فضلایی که از محضر شاگردان حکیم صهبا- همچون آخوند کاشی، حکیم جهانگیرخان قشقایی، حسن کرمانشاهی، میرزا محمود قمی، میرزا هاشم اشکوری و میر شهاب‌الدین تبریزی- بهره گرفته‌اند، اختصاص یافته که بسیاری از بزرگان معاصر در این حلقه قرار دارند.

در مقدمه مصحح در بخش دوم، ابتدا فهرست‌واره‌ای از آثار حکیم صهبا آمده و سپس، ضمن اشاره به نسخه‌های اساس تصحیح، توضیحاتی پیرامون چگونگی تصحیح و نسخ مبنای آن، ارائه گردیده است.

در بخش دوم، متن کامل تمامی آثار حکیم صهبا- که به‌جز اشعار، بقیه به زبان عربی است- آورده شده است. این آثار عبارتند از: حواشی شرح فصوص؛ حواشی تمهید القواعد؛ حواشی مصباح الانس؛ شرح فقره‌ای از دعای سحر؛ حواشی اسفار؛ حواشی شرح اشارات؛ رساله موضوع علم؛ رساله رد جواز انتزاع مفهوم واحد از حقایق متباینه و اشعار.

«رساله فی رد جواز انتزاع مفهوم واحد من الحقائق المتباینه» یکی از آثار مؤلف است که متن آن در بخش دوم کتاب آمده است. این رساله به‌ظاهر پاسخی حکمی بر نظریه حکیم میرزا ابوالحسن جلوه است. جلوه، بر این باور بوده که از حقایق متباین می‌توان مفهوم واحد را انتزاع نمود. لذا حکیم صهبا در طی این رساله به پاسخ از این پندار برآمده است و ازآنجاکه برای جلوه کمال احترام را قائل بوده، در پایان رساله به انتصار از وی برآمده و گفتار وی را چنین توجیه نموده که وی یا به مشرب قوم سخن گفته و یا ما منظور حقیقی وی را متوجه نمی‌شویم؛ چرا که شأن وی اجل از تفوه به این باور سست است.

وضعیت کتاب

مصحح در تصحیح آثار حکیم صهبا از دو نسخه بهره برده که شرح هر کدام در مقدمه بخش دوم ارائه شده است. ایشان، موارد اختلاف را در پاورقی هر صفحه، ذکر کرده است.

فهرست مطالب هر بخش، در ابتدای همان بخش آمده است. به‌علاوه اینکه فهرست منابع، در انتهای بخش اول و فهرست آیات؛ احادیث؛ اشعار؛ اعلام، فرق و اماکن؛ کتب مذکور در متن و فهرست منابع در انتهای بخش دوم آمده است.

در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع، به توضیح برخی از مطالب متن پرداخته شده است.

منابع مقاله

1. مقدمه و متن کتاب.
2. بی‌نا، «معرفی کتاب: مجموعه آثار حکیم صهبا به همراه زندگی‌نامه (تحقیق و تصحیح حامد ناجی اصفهانی، خلیل بهرامی)»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: حوزه اصفهان، شماره 2، تابستان 1379، (3 صفحه- از 212 تا 214).