مسكن الفؤاد عند فقد الأحبة و الأولاد
مسكّن الفؤاد عند فقد الأحبة و الأولاد نوشته شهيد ثانى، شيخ زين‌الدين بن على عاملى (متوفای 966ق)، در موضوع دستورات پیامبر و ائمه اطهار علیهم‌السلام در مصائب و مقامات اهل بلا و پاداش‌هاى آنان است.
| مسکن الفؤاد عند فقد الأحبة و الأولاد | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | شهید ثانی، زینالدین بن علی (نویسنده) مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | اوزان المقادیر |
| ناشر | مکتبة بصيرتي |
| مکان نشر | قم - ایران |
| چاپ | 1 |
| موضوع | احادیث اخلاقی - قرن 10ق. اخلاق اسلامی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 248 /ش9م5 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
پيشينه تأليف
دنيا، سرايى پيچيده در انواع بلا است.قرآن كريم نيز خلقت انسان را در رنج و مشقت مى‌داند: «لقَد خَلقنَا الإنسَانَ فِي كَبَدٍ».
در چنين دنيايى كه عنايت الهى به بندگان خاص خودش بسيارى اوقات در قالب بلاياى گوناگون جلوه مى‌نمايد و خداوند به واسطه مصيبت‌ها و رنج‌هاى مختلف موجبات ترقى و تعالى روحى هرچه بيشتر اولياء و دوستانش را فراهم مى‌نمايد و از سويى اجر و پاداشى بزرگ براى آنها ذخيره مى‌كند، گاهى فشار روحى اتفاقات ناگوار، عنان اختيار از كف سالك مى‌ربايد و او را به مسائلى مانند شكايت و جزع مبتلا مى‌كند.
ائمه هدى عليهم صلوات الله براى پيشگيرى، دستورات فراوانى داده و مقامات اهل بلا و پاداش‌هاى آنان را گوشزد نموده‌اند.
بزرگان دين و علما نيز رواياتِ در اين زمينه را جمع‌آورى نموده و تنظيم كرده‌اند كه حاصل زحمات آنان ده‌ها جلد كتاب است كه اجر صابران در مصيبت‌ها را بيان مى‌كند و مقامات اهل صبر و رضا را مفصلا شرح مى‌دهد.
يكى از ابتلاءات بزرگ خداوند نسبت به انسان مرگ فرزند است؛ چرا كه عزيزترين كسان هر كس فرزندان او هستند و تحمل داغ و رنج از دست دادن فرزند، بسيار مشكل است و كمتر كسى است كه زبان به شكوه نگشايد و از چنين بلايى شكايت ننمايد.
به همين جهت چندين كتاب براى آرامش بخشيدن به چنين افرادى از سوى علما نگاشته شده تا مطالعه آنها مرهمى بر جراحات داغديدگان شود.
از جملۀ كتب نگاشته شده در اين موضوع مى‌توان به:
- تسلية الأحزان از سيد محمدباقرموسوى خوانسارى، متوفاى 1313 هجرى، كه بر طبق كتاب شهيد ثانى نوشته شده.
- تسلية الحزين من فقد الأقارب و البنين، از شيخ صالح بحرانى، متوفاى 1281 هجرى.
- تسلية الحزين في فقد العافية و الأحباب من الأقارب و البنين، از سيد عبدالله شبر، مفسر عاليقدر شيعه، متوفاى 1242 هجرى.
- تسلية الفؤاد في فقد الأولاد، از سيد عبدالله شبر و...اشاره نمود.
كتاب حاضر
مسكّن الفؤاد، يكى از ده‌ها تأليف شهيد ثانى عليه الرحمة است كه براى آيندگان به يادگار مانده است.
شهيد اين كتاب را در سال 954 هجرى نگاشته و علت آن نيز مرگ فرزندان او بوده، به طورى كه تمام پسران او در چند سال اول زندگى از دنيا مى‌رفته‌اند و شهيد پس از فوت فرزندش محمد براى آرامش دادن به خود و نزديكان و تمام كسانى كه مصيبت مى‌بينند اين كتاب را تأليف نمود.
مؤلف در مقدمۀ كتاب به مسئلۀ مصيبت‌ها و مرگ فرزندان اشاره كرده و بيان مى‌كند كه در اين رساله احاديث پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله‌و‌سلم و حالات بزرگان را براى زدودن غم و اندوه از قلب مصيبت زدگان جمع‌آورى نموده است.
عناوين
شهيد ثانى كتاب خويش را به يك مقدمه، چهار باب و يك خاتمه تقسيم نموده است.
در مقدمه مسائلى كه رضاى به قضاء الهى را موجب مى‌شود برشمرده شده است.
باب اول بيان اجرهايى كه در مرگ فرزند به انسان عطا مى‌شود
باب دوم در صبر
باب سوم در رضا
باب چهارم در گريه
خاتمۀ كتاب شامل تسليت گفتن به بازماندگان و لزوم يادآورى رنج‌هاى پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله‌و‌سلم در هر مصيبت است و اينكه بيشترين بلاها مربوط به انبياء مى‌باشد.
روش مؤلف
مؤلف در هر بخش توضيحاتى مانند معناى كلمه، نكات قابل تذكر و روايات پيامبر را در فضيلت آن موضوع مى‌آورد.
در كنار ذكر روايات، قضاياى تاريخى فراوانى را هم يادآور شده كه هر مصيبت زده را متوجه اين نكته نمايد كه بلاها و مصيبات امرى طبيعى است و لازمۀ زندگى در اين دنيا مى‌باشد و با بيان حالات بزرگان اهل معرفت خواننده را ترغيب به بردبارى هرچه بيشتر مى‌كند.
اعتبار
مسكن الفؤاد به لحاظ بزرگىِ نویسنده و اعتبار او و به لحاظ مطالب ارزشمندى كه بصورت خلاصه و با اجتناب از اطالۀ كلام در آن جمع شده بسيار مورد عنايت بزرگان قرار گرفت به طورى كه چندين كتاب بر طبق روش آن نوشته شد و كتاب نيز چندين بار ترجمه گرديد.
ترجمه
ترجمه‌هاى موجود كتاب عبارتند از:
- تسلية العباد از ميرزا اسماعيل خان مجد الأدباء
- فرج الحزين بالمكاره و فوت البنين كه ترجمه كتاب است با اضافات از محمد مهدى بن حاج على اصغر
- روح و ريحان از شيخ جمال بن محمدتقى عراقى كه دقيقا متن كتاب مسكن الفؤاد در آن نيامده بلكه شبيه آن است.
تلخيص
كتاب مسكن الفؤاد توسط مؤلف آن، شهيد ثانى با نام مختصر مسكن الفؤاد خلاصه شده تا استفاده از آن به آسانى امكان پذير گردد.