نمایش مبدأ برای معجم المطبوعات العربية في شبه القارة الهندية الباكستانية منذ دخول المطبعة إليها حتی عام 1980 م

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR03305J1.jpg
| عنوان =معجم المطبوعات العربیة في شبه القارة الهندیة الباکستانیة منذ دخول المطبعة إلیها حتی عام 1980 م
| عنوان‌های دیگر =
| پدیدآوران = 
[[خان، احمد]] (نویسنده)
| زبان =عربی
| کد کنگره =‏Z‎‏ ‎‏3201‎‏ ‎‏/‎‏خ‎‏2‎‏م‎‏6
| موضوع =
کتاب‏های چاپی عربی - پاکستان - فهرست‏ها

کتاب‏های چاپی عربی - هند - فهرست‏ها
| ناشر = 
مکتبة الملک فهد الوطنیة
| مکان نشر =ریاض - عربستان
| سال نشر = 1421 ق 

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE03305AUTOMATIONCODE
| چاپ =1
| تعداد جلد =1
| کتابخانۀ دیجیتال نور =03305
| کتابخوان همراه نور =03305
| کد پدیدآور =
| پس از =
| پیش از =
}}

'''معجم المطبوعات العربية في شبه القارة الهندیة الباكستانية منذ دخول المطبعة إليها حتى عام 1980'''، تأليف احمد خان، فرهنگ كتب چاپ‌شده عربى در هند و پاکستان در محدوده زمانى ذكرشده در عنوان كتاب است.

== ساختار ==
اين معجم همانند ديگر معاجم به ترتيب حروف الفبا تدوين شده است. شيوه ارائه اطلاعات در اين معجم بدين سبک است: ابتدا نام نویسنده با تاريخ حيات و وفات وى به هجرى قمرى و ميلادى ذكر شده است. آنگاه در ذيل آن، معلومات مربوط به هر كتاب يا نشريه‌اى بيان گرديده است؛ معلوماتى همچون: مؤلف يا شارح كتاب؛ عنوان كتاب؛ مكان تأليف؛ كسى كه كتاب با تحقيق يا اشراف يا اهتمام وى چاپ شده است؛ مكان چاپ؛ نام چاپخانه؛ ناشر يا چاپ‌كننده؛ سال چاپ (اگر به هجرى قمرى باشد، مطابق ميلادى آن هم آمده است و بالعكس)؛ مجلدات يا اجزاى كتاب؛ صفحات كتاب يا اجزاى آن؛ قطع كتاب؛ طبع سنگى يا حروفى<ref>ر.ک: مقدمه كتاب، ص9</ref>

در انتهاى كتاب، بخشى الحاقى تحت عنوان «كتبى كه مؤلفين آن مجهول است» به ترتيب حروف الفبا ذكر شده است.

== گزارش محتوا ==
اين معجم، مشتمل بر كتب چاپ‌شده از زمان ورود پرتغالى‌ها در جنوب هند در شهر گوا و اطراف آن در سال 1550م، است كه چاپخانه‌اى ابتدايى ايجاد كردند. البته نمى‌دانيم كه چه كتابى به زبان عربى در اين مقطع از زمان چاپ شده است؛ تا اينكه شركت هند شرقى در هند در سال 1700م، پاى گرفت و چاپخانه‌اى نزديك بنگال ايجاد شد و نشر كتبى به لغت انگليسى و بعدها به لغت‌هاى محلى (از قبيل بنگالى) و فارسى و عربى آغاز شد. اين موضوع در اواخر قرن هيجدهم ميلادى و ابتداى قرن سيزدهم هجرى قمرى اتفاق افتاد كه يك‌صد سال پيش از ورود چاپخانه به مصر بوده است<ref>ر.ک: همان، ص8</ref>

نویسنده در اين معجم هر كتابى را كه در شبه قاره هند چاپ شده - خواه در هند تأليف شده باشد خواه در خارج از آن، خواه يك عالم هندى آن را تأليف كرده باشد خواه ديگرى - گرد آورده است. وى چاپ‌هاى قرآن كريم و ترجمه‌ها و تفسيرهاى قرآن به لغت هندى را - خواه به‌طور كامل چاپ شده باشد خواه جزيى از آن - داخل در اين تدوين نكرده است. البته قرآن كريم اولين كتابى است كه علما و مسلمين در هر گوشه از جهان به آن اعتنا كرده‌اند و در صدر هر كتاب و منبعى قرار دارد<ref>ر.ک: همان، ص9</ref>

همچنين هر كتاب يا مقاله‌اى كه به لغت غير عربى نوشته شده است و مشتمل بر آيات قرآنى و گزيده‌ها و جمله‌ها و ابيات عربى فراوانى است، در اين معجم نيامده است؛ چراكه در محدوده كار ما داخل نمى‌شود<ref>ر.ک: همان</ref>

در بخش ديگرى از مقدمه كتاب به وقت فراوانى كه صرف گردآورى اين معلومات شده است اشاره گرديده است. نویسنده در اين‌باره مى‌گويد: در برخى اوقات معلوماتى درباره كتاب، جز عنوان و صفحات يا اينكه چاپ هند است، ذكر نشده بود. در اين حالت تلاش كردم كه معلومات متعلق به كتاب را از وسائل و مصادر ديگر گردآورى كنم. براى اين هدف كتابخانه‌هاى فراوانى را مكرر در پاکستان بازديد كردم. اما درباره كتاب‌هايى كه نتوانستم به كتابخانه رجوع كنم، در تدوين معلومات بيوگرافى آنها از نشريات و فهارس مطبوعات، پيمان‌نامه‌هاى حكومتى و مكاتبات با علما كمك گرفتم..<ref>ر.ک: همان، ص10</ref>

نویسنده در ادامه مى‌نويسد: كتابخانه‌هايى كه در اين معجم از آنها استفاده كرده‌ام همگى از پاکستان بوده است؛ شايسته بود كه از كتابخانه‌هاى هند نيز بازديد و استفاده كنم؛ چراكه كتب چاپ‌شده آن منطقه را نيز شامل مى‌شد، اما اى كاش اين آرزوى من محقق مى‌شد و امكان مراجعه به آنجا فراهم مى‌گرديد. متأسفانه چندين بار تصميم به بازديد از كتابخانه‌هاى هند را گرفتم، اما موفق به اين كار نشدم؛ زيرا حكومت هند به‌خاطر اغراض سياسى يا غير آن اين اجازه را به من نداد<ref>رك: همان، ص11</ref>

== وضعيت كتاب ==


در انتهاى كتاب، كشاف عناوين و نيز مصادر و مراجع در چهار بخش ذكر شده است كه به ترتيب عبارت است از: 1. كتب و منابع عربى؛ 2. فصلنامه‌ها و مجلات عربى؛ 3. كتب و نشريات بيوگرافى اردو و فارسى؛ 3. فصل‌نامه‌ها و مجلات اردوزبان.

==پانويس ==
<references/>

== منابع مقاله ==

مقدمه و متن كتاب.

==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}



[[رده:کتاب‌شناسی]]