مفید، محمد بن محمد

    از ویکی‌نور
    مفید، محمد بن محمد
    نام مفید، محمد بن محمد
    نام های دیگر ابن المعلم

    شیخ مفید

    مفید، ابوعبدالله محمد

    مفید، محمد بن نعمان

    عکبری بغدادی، محمد بن محمد

    نام پدر محمد
    متولد 327 هـ.ش یا 947 م
    محل تولد بغداد
    رحلت 401 هـ.ش یا 413 هـ.ق یا 1022 م
    اساتید ابن قولویه قمی، شیخ صدوق، ابن ولید قمی، ابوغالب زراری، ابن جنید اسكافى، ابوعلی صولی بصرى، ابوعبدالله صفوانی
    برخی آثار أحکام النساء

    الإرشاد في معرفة حجج الله علی العباد

    في النفس

    ترجمه و متن أمالى شیخ مفيد

    کد مؤلف AUTHORCODE1728AUTHORCODE


    محمَّد بن محمَّد بن نعمان بن عبدالسَّلام حارثی مذحجی عکبری (336-413ق)، معروف به شيخ مفيد و ابن المعلّم، فقیه و متکلم، از علمای برجسته شیعه قرن ۴ هجری قمری، المُقنَعَة در علم فقه، از معروف‌ترین آثار وی اوائل المقالات در دانش کلام و الاِرشاد در شرح حال‌ امامان شیعه 

    ولادت

    او به سال 336 هجری در روستای عکبرا در ده فرسخی بغداد زاده شد.

    شخصيت علمى

    شيخ مفيد از چهره‌هاى بسيار درخشان شيعه در جهان اسلام مى باشد.

    او هم متكلم است و هم فقيه. ابن نديم در فن دوم از مقالۀ پنجم «الفهرست» كه در بارۀ متكلمان شيعه بحث مى‌كند، از او به عنوان «ابن المعلم» ياد كرده و او را ستايش مى‌نمايد. كتاب معروف او در فقه نيز «المقنعة» است.

    ابويعلى جعفرى كه داماد مفيد بوده است، مى‌گويد:

    «مفيد شبها مختصرى مى‌خوابيد و بقيه شب را به نماز يا مطالعه يا تدريس يا تلاوت قرآن مجيد مى‌گذرانيد.»

    آغاز تحصيلات

    شيخ مفيد از شاگردان ابن ابى عقيل است. وى در حومۀ بغداد ديده به جهان گشود و دانش‌هاى ابتدايى را در خانواده و زادگاه خويش به پايان برد.

    او در يك خانوادۀ پرسابقه و اصيل در تشيع و از سلالۀ نيكان و پاكان به دنيا آمد. سراسر وجود خاندان او مالامال از عشق به اهل بيت رسالت عليهم‌السلام بود.

    وى راهى بغداد گرديد و در آنجا از محضر اساتيد و دانشمندان كسب علم و دانش نمود تا در علم كلام، فقه و اصول سرآمد دانشمندان گرديد.

    شيخ مفيد و بزرگان

    شيخ مفيد از ديدگاه دانشمندان شيعه و سنى داراى جايگاهى رفيع است كه به كلماتى از بزرگان اشاره مى‌كنيم:

    نجاشى، شاگرد نامدار و مورد اعتماد شيخ مفيد در بارۀ او مى گويد: «محمد بن محمد بن نعمان بن عبدالسلام بن جابر بن نعمان بن سعيد بن جبير، شيخ و استاد ما است - كه رضوان خدا بر او باد - فضل او در فقه و حديث و ثقه بودن او مشهورتر از آن است كه توصيف شود. او تأليفات متعددى دارد.»

    شيخ طوسى، شاگرد ارزندۀ مكتب او، در بارۀ استاد در «فهرست» مى‌نويسد: «محمد بن محمد بن نعمان، معروف به ابن المعلم، از متكلمان اماميه است. در عصر خويش رياست و مرجعيت شيعه به او منتهى گرديد. در فقه و كلام بر هر كس ديگر مقدم بود. حافظۀ خوب و ذهنى دقيق داشت و در پاسخ به سؤالات، حاضرجواب بود او بيش از 200 جلد كتاب كوچك و بزرگ دارد.»

    ابن حجر عسقلانى نيز دربارۀ او مى‌گويد: «او بسيار عابد و زاهد و اهل خشوع و تهجد بود و مداومت بر علم و دانش داشت. جماعت بسيارى از محضر او بهره بردند. او بر تمام شيعيان حق دارد. پدرش در «واسط» زندگى مى كرد و به آموزگارى مى‌پرداخت و در «عكبرى» كشته شد. گفته مى‌شود كه عضد الدوله به ملاقات او مى‌شتافت و هنگام مريضى به عيادت او مى‌رفت.

    عماد حنبلى، يكى ديگر از دانشمندان اهل سنت دربارۀ او مى‌گويد: «او بزرگى از بزرگان اماميه و رئيس بخش فقه و كلام و مباحثه مى‌باشد. او با پيروان هر عقيده به مباحثه و مناظره مى‌پرداخت. موقعيت شايان توجهى در تشكيلات دولت آل بويه داشت. او صدقۀ فراوان مى‌داد. بسيار اهل خشوع و تهجد و اهل نماز و روزه و خوش‌لباس بود.

    او مورد زيارت و ملاقات عضد الدوله قرار مى‌گرفت. نزديك 76 سال عمر كرد و بيش از 200 جلد تألیف دارد. تشييع جنازۀ او شهرت دارد. در تشييع او بيش از 80 هزار نفر از شيعيان شركت جستند و درگذشت او در ماه رمضان بود. رحمت خدا بر او باد...».

    اساتيد

    از جمله اساتيد اويند:

    1. ابن قولویه قمی
    2. شیخ صدوق
    3. ابن ولید قمی
    4. ابوغالب زراری
    5. ابن جنید اسکافی
    6. ابوعلی صولی بصرى
    7. ابوعبدالله صفوانی

    شاگردان

    1. سید مرتضی علم الهدی
    2. سید رضی
    3. شیخ طوسی
    4. نجاشی
    5. ابوالفتح کراجکی
    6. ابویعلى جعفر بن سالار

    تأليفات

    بنا بر نقل شيخ طوسى، شاگرد برجستۀ شيخ مفيد، وى بالغ بر 200 عنوان كتاب تأليف نموده است، از جمله:

    1. المقنعة
    2. الفرائض الشرعية
    3. أحكام النساء
    4. الكلام في دلائل القرآن
    5. وجوه إعجاز القرآن
    6. النصرة في فضل القرآن
    7. أوائل المقالات
    8. نقض فضيلة المعتزلة
    9. الإفصاح
    10. الإيضاح

    وفات

    شيخ مفيد در سال 413 هجرى، در بغداد و پس از 75 سال تلاش و خدمت ارزنده درگذشت و مورد تجليل فراوان مردم و قدردانى علما و فضلا قرار گرفت.

    شيخ طوسى، كه خود در تشييع جنازۀ او حضور داشته است، مى‌گويد:

    روز وفات او از كثرت دوست و دشمن براى اداى نماز و گريستن بر او، همانند و نظير نداشته است. هشتاد هزار تن از شيعيان او را تشييع كردند و سيد مرتضى علم الهدى بر او نماز گزارد و در حرم مطهر امام جواد عليه‌السلام، پايين پاى آن حضرت، نزديك قبر استادش ابن قولويه، مدفون گرديد.


    وابسته‌ها

    أحکام النساء

    الإرشاد في معرفة حجج الله علی العباد

    في النفس

    ترجمه و متن أمالى شیخ مفيد

    رسالة تفضيل أميرالمؤمنین عليه‌السلام در اثبات برتری حضرت امیرمؤمنان علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام

    دفاع از تشیع (ترجمه الفصول المختاره)

    ده انتقاد و پاسخ پیرامون غیبت امام مهدی (عج)

    الجمل

    الارشاد

    الحکايات في مخالفات المعتزلة من العدلية و الفرق بینهم و بین الشیعة الإمامیة

    رسالة في معنی المولی

    ترجمه اعتقادات شیخ صدوق (رض)

    الإختصاص

    مسألة في الارادة

    الرسالة الأولی في الغیبة

    الإرشاد في معرفة حجج الله على العباد

    الإشراف

    الإعلام بما اتفقت علیه الإمامیة من الأحکام

    الإفصاح في الإمامة

    أقسام المولی في اللسان

    الأمالي

    اوائل المقالات

    ایمان أبی طالب

    تحریم ذبائح أهل الکتاب

    التذکرة بأصول الفقه

    تصحيح إعتقادات الإمامية

    تفضیل أمیرالمؤمنین علیه‌السلام

    الجمل و النصرة لسيد العترة في حرب البصرة

    جوابات أهل الموصل في العدد و الرؤیة

    خلاصة الإیجاز في المتعة

    رسالة حول حدیث نحن معاشر الأنبیاء لا نورث

    رسالة حول خبر ماریة

    رسالة في المهر

    شرح المنام

    عدم سهو النبي صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم

    مسائل العویص

    الفصول العشرة في الغيبة

    الفصول المختارة من العیون و المحاسن

    الکافئة فی إبطال توبة الخاطئة

    المسائل الجارودیة

    المسائل السرویة

    المسائل الصاغانیة

    المسائل الطوسیة

    المسائل العکبریة

    مسار الشيعة في مختصر تواريخ الشريعة

    المقنعة

    مسالة في النص علی علي علیه‌السلام

    مسألة اخری في النص علی علي علیه‌السلام

    النکت الإعتقادیة

    النکت في مقدمات الأصول في علم الکلام (في علم الکلام)

    تفسیر القرآن المجید المستخرج من تراث الشیخ المفید رحمه‌الله

    المسح علی الرجلین

    المسائل العشر في الغیبة

    الإرشاد في معرفة حجج الله علی العباد

    اختصاص

    ترجمه ارشاد شیخ مفید، سیره ائمه اطهار علیهم‌السلام (موسوی مجاب)

    المقنعة

    تزويج علي عليه‌السلام بنته من عمر

    ترجمه فارسی همراه با متن عربی امالی شیخ مفید(ره)

    الجوامع الفقهية مع کتاب المقنعة (مرعشي)

    تصحيح الإعتقاد بصواب الإنتقاد

    الفصول المختارة من العيون و المحاسن

    ترجمه مجالس

    أوائل المقالات في المذاهب و المختارات

    الإرشاد للشيخ المفيد

    الفصول العشرة في الغیبة للشیخ المفید

    الارشاد

    سلسلة مؤلفات الشيخ المفيد

    المزار

    الإرشاد في معرفة حجج الله على العباد

    الإختصاص

    الرسالة الثانیة في الغیبة

    الرسالة الثالثة في الغیبة

    الرسالة الرابعة في الغیبة

    مصنفات الشیخ المفید

    أمالی شیخ مفید

    الإرشاد