نمایش مبدأ برای نزهة الفكر في ما مضى من الحوادث و العبر في تراجم رجال القرن الثاني عشر و الثالث عشر قطعة منه

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR11620J1.jpg
| عنوان =نزهة الفکر فيما مضي من الحوادث و العبر في تراجم رجال القرن الثاني عشر و الثالث عشر قطعة منه 
| عنوان‌های دیگر =
| پدیدآوران = 
[[حضراوی، احمد بن محمد]] (نویسنده)

[[مصري، محمد]] (مقدمه، تصحيح و تعليقات)
| زبان = عربی 
| کد کنگره =‏PJA‎‏ ‎‏2074‎‏ ‎‏/‎‏ح‎‏6‎‏ن‎‏4‎‏ 
| موضوع =
1.ادبيات عربی - سرگذشت‌نامه
2.شاعران عرب - سرگذشت‌نامه
3.نويسندگان عرب - سرگذشت‌نامه

| ناشر = 
جمهورية العربية السورية، منشورات وزارة الثقافة 
| مکان نشر =سوريه - دمشق
| سال نشر =1996م 

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE11620AUTOMATIONCODE
| چاپ =1
| تعداد جلد =2
| کتابخانۀ دیجیتال نور =11620
| کتابخوان همراه نور =11620
| کد پدیدآور =

| پس از =
| پیش از =
}}

'''نزهة الفكر في ما مضی من الحوادث و العبر في تراجم رجال القرن الثاني عشر و الثالث عشر قطعة منه'''، اثر احمد بن محمد حضراوی مكی هاشمی (متوفی 1327ق/1909م) كتابی‌است در شرح حال علما و بزرگان قرن دوازدهم و سيزدهم هجری كه به زبان عربی نوشته شده است.

كتاب حاضر، جزئی از مجموعه پنج جزئی است كه سه جزء آن، مربوط به حوادث تاريخ از آغاز آفرينش تا عصر نویسنده و جزء چهارم و پنجم آن، درباره تراجم رجال می‌باشد و اثر حاضر، جزء چهارم و اولين قسم تراجم آن می‌باشد<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ج1، ص51</ref>

== ساختار ==
كتاب با دو مقدمه از محقق و مؤلف آغاز و اسامی افراد به ترتيب حروف الفبا در دو جلد تنظيم شده است.

جلد اول، با حرف همزه آغاز و با حرف زاء پايان يافته و جلد دوم، با حرف سين شروع و به حرف قاف ختم شده است.

نویسنده در تدوين اين اثر، از منابع مكتوب مهمی استفاده كرده است كه عبارتند از:
#«إتحاف الوری بأخبار أم القری»، ابن فهد؛
#«تاريخ الجبرتي المسمی عجائب الآثار»؛
#«تحفة السير و السلوك»، احمد دردير؛
#«التبيين بتراجم الطبريين»، ابن فهد؛
#«خلاصة الأثر»، محبی؛
#«الرحلة الهندیة»، شيخ عبدالله مكی؛
#«رسالة في مناقب الشيخ علي بن عبدالبر حلفاوي»، محمد بن محمد بن مرتضی؛
#«سلافة العصر»، ابن معصوم؛
#«العقد الثمين في تاريخ بلد الله الأمين»، فاسی؛
#«مرآة الزمان» سبط ابن جوزی؛
#«المسامرات»، ابن عربی؛
#«مفتاح السعادة» طاش كبری زاده<ref>ر.ک: همان، ص12</ref>

== گزارش محتوا ==
در مقدمه محقق، ضمن ارائه زندگی نامه مفصلی از نویسنده، به بيان خصوصيات و ويژگی‌های كتاب پرداخته شده است<ref>همان، ص7-12</ref>

در مقدمه مؤلف، به موضوع و عنوان كتاب اشاره شده است<ref>مقدمه نویسنده، همان، ص73-83</ref>

برخی از ويژگی‌ها و خصوصيات كتاب را می‌توان در امور زير خلاصه نمود:
#تفاوت تراجم از لحاظ طول و قصر و ايجاز و بسط؛ به گونه‌ای كه برخی از تراجم، از چند سطر تجاوز نكرده (مانند شرح حال شيخ حامد بن شيخ احمد عطار دمشقی<ref>متن كتاب، ج1، ص372</ref>، شيخ حسن بن علی حنفی معروف به عجيمی<ref>همان، ص303</ref>، شيخ حسن غرب<ref>همان، ص403</ref> و...) و برخی نيز به چند صفحه می‌رسد (مانند شرح حال شيخ حسن قويسنی<ref>همان، ص372</ref>، شيخ حسن بن شيخ حسين معروف به حسینی<ref>همان، ص392</ref>، ذوالفقار پاشا<ref>همان، ص704</ref> و...) و احتمالا اين امر، به دليل جايگاه و منزلت علمی يا اجتماعی افراد و يا ميزان معلومات نویسنده از احوال و زندگی نامه ايشان می‌باشد<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص51-61</ref>
#هرچند مبنای ترتيب نام اشخاص بر اساس حروف الفباست، ولی نویسنده اين امر را فقط در حرف اول رعايت كرده است<ref>ر.ک: همان، ص61</ref>
#تنوع در ترجمه؛ به اين معنا كه طبقه اجتماعی خاصی مورد نظر نویسنده نبوده و از ترجمه اكثر طبقات اجتماعی در آن يافت می‌شود؛ چنان كه در جايی ترجمه پادشاهی بزرگ و در موردی ترجمه صوفی‌ای فقير يا... ذكر شده است. همچنين تنوع در زادگاه و وطن در آن وجود دارد؛ به اين معنا كه ترجمه علمای مصری، يمنی، شامی، مكی، هندی و... در كنار يكديگر قرار گرفته است<ref>ر.ک: همان</ref>
#منابع فراوان و ارزشمندی كه نویسنده از آن‌ها بهره برده و می‌توان آن‌ها را چنين تقسيم بندی نمود:
#:- جلسات و ملاقات‌هايی كه وی با صاحبان ترجمه داشته و به صورت حضوری، با ايشان آشنا شده و به سيره علمی و عملی ايشان، احاطه پيدا كرده است كه اين امر، در عباراتی همچون:» لقيته في زيارتي الثانية لطنتدا سنة كذا...»،» وجدته كذا و كذا من الرجال» و... به خوبی مشهود است.
#:- كتب و رسائل فراوان (كه در ساختار به آنها اشاره گرديد).
#:- سفرهای فراوانی كه در خلال آن‌ها، با امرا، علما و ادبای زيادی آشنا گرديده است.
#:- اخبار و قصصی كه به گوش وی رسيده و بين مردم معروف بوده است.
#:- مكاتباتی كه ميان وی و اصحاب تراجم صورت گرفته است<ref>ر.ک: همان، ص71</ref>
#ترجمه‌ها با اسم صاحب ترجمه و نسبت او آغاز شده و در صورت آگاهی نویسنده از نام والد و جد يا اجداد وی، به آن‌ها اشاره شده است و در برخی موارد، نسب افراد تا [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]] در صورت منسوب بودن به آن حضرت، ادامه يافته است<ref>ر.ک: همان، ص81</ref>
#در صورت منسوب بودن افراد به شهری ناشناخته، موقعيت جغرافيايی آن، تبيين شده است<ref>ر.ک: همان</ref>
#در صورت شاعر بودن صاحب ترجمه، به برخی از اشعار وی، اشاره گرديده و در اين راه، گاهی افراط شده است<ref>ر.ک: همان</ref>
#تفاوت اسلوب در ساختار جملات و عبارات از حيث قوت و ضعف؛ مثلاًبرخی از جملات، دارای عبارت پردازی و مسجع بوده و برخی ديگر، چنين نيست و..<ref>ر.ک: همان</ref>
#در صورتی كه صاحب ترجمه، دارای مصنفاتی بوده، به همه يا برخی از آن‌ها اشاره شده است<ref>ر.ک: همان</ref>
#اگر وفات صاحب ترجمه ذكر شده باشد، در برخی موارد، نحوه تشييع جنازه و حزن و اندوه مردم در سوگ وی، به اختصار بيان شده است<ref>ر.ک: همان</ref>
#كتاب، خالی از تراجم بانوان می‌باشد<ref>ر.ک: همان</ref>

== وضعيت كتاب ==
فهرست مطالب هر جلد در انتهای همان جلد آمده و فهارس مجموعه، در انتهای جلد دوم كه عبارتند از: فهرست اعلام؛ جماعات؛ اماكن؛ اصطلاحات و كتب مذكور در متن.

در پاورقی‌ها علاوه بر ذكر منابع<ref>ر.ک: پاورقی، ج2، ص711</ref>، به بيان اختلاف نسخ<ref>ر.ک: همان، ص811</ref> و توضيح برخی از كلمات و عبارات متن پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص521</ref>

==پانویس==
<references/>

== منابع مقاله ==
مقدمه و متن كتاب.

==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}

[[حضراوی، احمد بن محمد]]



[[رده:کتاب‌شناسی]]

[[رده:زبان‌شناسی، علم زبان]]

[[رده:زبان و ادبیات شرقی (آسیایی)]]

[[رده:زبان و ادبیات عربی]]