نمایش مبدأ برای نظرية النقد العربي روية قرآنية معاصرة

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR03209J1.jpg
| عنوان =نظرية النقد العربي روية قرآنیة معاصرة
| عنوان‌های دیگر =روية قرآنیة معاصرة
|پدیدآورندگان 
| پدیدآوران = 
[[صغیر، محمد حسین علی]] (نویسنده)
|زبان 
| زبان =عربی
| کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏83‎‏ ‎‏/‎‏ص‎‏7‎‏ن‎‏6‎‏ 
| موضوع =
قرآن - مسائل لغوی 
قرآن - نقد ادبي 
|ناشر 
| ناشر = 
دار المؤرخ العربي 
| مکان نشر =لبنان - بيروت 
| سال نشر = |مجلد1: 1420ق , 

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE03209AUTOMATIONCODE
| چاپ =1
| تعداد جلد =1
| کتابخانۀ دیجیتال نور =03209
| کتابخوان همراه نور =03209
| کد پدیدآور =
| پس از =
| پیش از =
}}

'''نظرية النقد العربي روية قرآنیة معاصرة''' نوشته [[صغیر، محمد حسین علی|محمد حسین علی صغیر]]، کتابی است به زبان عربی و با موضوع علوم قرآنی. نویسنده در این اثر با توجه ویژه به مثال‌های قرآنی، به بیان نظریه نقد ادبی پرداخته و تاریخچه مختصری از آن و نظریات مختلف درباره آن را در فرهنگ عربی و غربی بیان کرده است. این کتاب به زبان عربی در زمان معاصر و در یک جلد به نگارش درآمده است.

==ساختار==
کتاب، دارای یک مقدمه و محتوای مطالب ضمن سه فصل و یک خاتمه (شامل خلاصه نتایج محتوای مطالب) است. نویسنده در این کتاب از 54 منبع عربی بهره برده و منابع را در دو بخش جداگانه، قدیم و جدید ارائه کرده است. از منابع قدیمی پس از قرآن کریم می‌توان از المثل السائر في أدب الكاتب و الشاعر [[ابن اثیر، نصرالله بن محمد|ابن اثیر]]، [[موسوعة كشاف اصطلاحات الفنون و العلوم|كشاف اصطلاحات الفنون]] [[تهانوی، محمدعلی بن علی|محمدعلی بن علی تهانوی]]، [[دلائل الإعجاز في علم المعاني|دلائل الإعجاز]] عبدالقاهر جرجانی و [[زاد المسير في علم التفسير]] [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]] از منابع اهل تسنن و [[مجمع البيان في تفسير القرآن|مجمع‌البيان في تفسير القرآن]] [[طبرسی، فضل بن حسن|طبرسی]] و [[أمالي المرتضی]] ([[أمالي المرتضی|غرر الفوائد و درر القلائد]]) [[سید مرتضی علم الهدی|سید مرتضی]] از منابع شیعی نام برد. دلالة الألفاظ ابراهیم انیس، أسس النقد الأدبی عند العرب أحمد أحمد بدوی، دراسات في نقد الأدب العربي من الجاهلية إلی نهاية القرن الثالث طبانة بدوی، الإعجاز البياني للقرآن و مسائل ابن الأزرق اثر عایشه عبدالرحمن بنت الشاطی، [[نشأة الفكر الفلسفي في الإسلام]] علی سامی نشار و... از منابع جدید این اثر هستند<ref>ر.ک: فهرست منابع، ص71-76</ref>.

==گزارش محتوا==
پیام نقد ادبی، در شعر باشد یا نثر، تشخیص دادن گفتار زیبا از نازیبا است. نص ادبی، مسیری است که نقد ادبی در آن رفت و آمد می‌کند. ناقد ادبی کسی است که به‌نقد نص می‌پردازد ولی باید توجه داشت که حکم وی در این زمینه دلخواهی نیست و طبعاً از قواعدی پیروی می‌کند<ref>ر.ک: مقدمه کتاب، ص5</ref>. ازآن‌رو که نص ادبی تشکیل یافته از لفظ و معنی است، ناقدان نسبت به میزان اهمیتی که به لفظ یا معنی یا دلالت لفظ بر معنی می‌دهند به سه گروه تقسیم شده‌اند؛ گروهی تعصب بر روی لفظ دارند و بیشتر روی آن تمرکز می‌کنند، برخی جانب معنا را راجح دانسته و سهم بیشتر را به آن می‌دهند و گروه سوم به میزان دلالتی که لفظ بر معنا دارد توجه بیشتری کرده‌اند. این اختلاف آراء باعث تعدد مذاهب نقدی قدیم و معاصر شده است<ref>ر.ک: همان</ref>. با دقت نظر در موضوع این بحث، برداشت از متن ادبی را تحت تأثیر صورت فنی هنری‌اش می‌بینیم، یا اینکه دقت‌ها و ریزه‌کاری‌های معنایی آن را پی می‌بریم و یا آن را متکی بر میزان دلالت لفظ بر معنا می‌دانیم و ازاین‌رو نویسنده مباحث اصلی را ضمن سه فصل؛ اصطلاح صورت فنی، قضیه لفظ و معنی و دلالت الفاظ مطرح کرده است<ref>ر.ک: همان، ص5-6</ref>.

محمد حسین علی صغیر در مقدمه می‌نویسد: در فصل اول درباره صورت‌های فنی بیان، در اصطلاح ناقدین قدیم عرب صحبت کرده‌ام و نظریات غربیان و مستشرقین را ذکر کرده و چنین نتیجه گرفته‌ام: در حدود قرن پنجم هجری غربیان و شرقیان در حال آموختن و دریافت علم از کلان‌شهرهای عربی مانند قاهره و قیروان و أشبیلیه و غرناطه و بغداد و بصره و کوفه و موصل و دمشق بوده‌اند و این امر، جزئی جدایی‌ناپذیر از تمدن ملت عرب به شمار می‌رود. در فصل دوم درباره ابعاد مختلف لفظ و معنی نزد منتقدین عرب و اروپائیان صحبت کرده‌ام و در نهایت به یافته آنان (وحدت لفظ و معنی در یک چارچوب مشخص جدایی‌ناپذیر) رسیدم. در فصل سوم متعرض انواع دلالت الفاظ شده‌ام و نمونه‌ها و مثال‌هایی از آن هنگام تطبیق آیات قرآن کریم و نمونه‌های مثال‌های قرآنی به صور خاص با اعتماد بر آنچه در رساله «الصورة الفنية في المثل القرآني: دراسة نقدیه و بلاغیة» استنباط کرده بودم به‌علاوه طرح‌های معاصر، به‌دوراز فهم دلالی لغوی نزد اروپائیان را ذکر کرده‌ام.<ref>ر.ک: همان، ص6</ref>

نویسنده نتایج حاصله از مباحث را در خاتمه این‌چنین بیان می‌کند:
# در فصل اول درباره اهمیت صورت‌های فنی در فرهنگ انتقادی عربی و اسلامی صحبت کردم و به یک اصطلاح نهایی در مشخص‌سازی اصطلاح نقدی آن رسیدیم؛ و اصول این اصطلاح را از لحاظ فراگیری شکل و مضمون در اندیشه نقدی عربی اسلامی در قرن‌های سوم و چهارم و پنجم را نشان دادیم و بر اعتبار آنچه عبدالقاهر جرجانی (متوفی 471ق) ابداع کرده بود، تأکید کردیم.
# در فصل دوم پس از بیان تفصیلی معرکه انتقادی درباره این موضوع و تقسیم آن به چهار قسمت، به وحدت لفظ و معنی در ارزش‌دادن به متن ادبی رسیدیدم و معتقد شدیم که امکان انفصال الفاظ از معانی در هیچ نص ادبی وجود ندارد.
# در فصل سوم بر ارزش الفاظ مقترن با معانی در دلالت نقدی و تصویری‌شان، تأکید کردیم و در قرآن کریم و مثال‌های آن به‌طور خاص درنگ کردیم و آن را دارای دلالت‌های متعددی دیدیم که در چهار مورد ذیل خلاصه می‌گردد:
## استقلال لفظ به‌وسیله حروف معینی که حس شنوایی آن را مؤثر در نفس می‌داند.
## برداشت کلی (تبادر) عرف عربی در استعمال لغوی الفاظ؛ این برداشت توسط چگونگی استعمال جامعه عرب، چگونگی استعمال در قرآن و یا به‌وسیله اهل لغت شناسایی می‌شود.
## الفاظی که معنایی فراتر از معنای ظاهری دارند برای آن‌ها، نام دلالت ایحائیه وضع شده است.
## و..<ref>ر.ک: متن کتاب، ص69-70</ref>.

==وضعیت کتاب==
فهرست مطالب و منابع و مآخذ در انتهای اثر ذکر شده است. پاورقی‌ها به‌جز چند مورد انگشت‌شمار که در آن توضیحاتی درباره محتوا داده شده، به ذکر ارجاعات اختصاص دارد.

==پانویس==
<references/>

==منابع مقاله==
مقدمه و متن کتاب.

{{الگو:علوم قرآنی}}

==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}

[[رده:کتاب‌شناسی]]
 
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
 
[[رده:قرآن و علوم قرآنی]]
 
[[رده:علوم قرآنی]]
 
[[رده:مباحث ادبی و بلاغی قرآن]]

[[رده:مسائل بلاغی قرآن]]