پیرنیا، حسن

نام	پیرنیا، حسن
نام‎های دیگر
نام پدر
متولد
محل تولد
رحلت
اساتید	[[ | ]] [[ | ]]؛
برخی آثار	[[ ]] [[ ]]
کد مؤلف	AUTHORCODE AUTHORCODE

حسن پیرنیا (1251-1314ش)، ملقب به مشیرالدوله، تاریخ‌نگار، سیاست‌مدار، حقوق‌دان و نخست‌وزیر عهد قاجار.

تولد

وی در اوایل سال 1291ق (1252ش) در تهران به دنیا آمد. مادر او دختر حاجی میرزا تقی آجودان بود و پدرش نصرالله‌خان مشیرالدوله، اهل نائین.

تحصیلات

پیرنیا، تحصیلات مقدماتی فارسی و عربی را از معلمین سر خانه فراگرفت و پس‌ از آنکه به مقدمات زبان و ادب آشنایی یافت، در سن 14سالگی، برای ادامه تحصیل به روسیه رفت.

در مسکو به مدرسه نظامی «کادکسی کرپوس» وارد شد. تحصیلات نظامی و سپس تحصیلات حقوقی خود را در دانشکده حقوق مسکو تمام کرد و پس از اتمام تحصیلات، به سمت وابسته سفارت ایران در پترزبورگ تعیین شد.

مشاغل

در 1317ق، که پدرش به مقام وزارت خارجه رسید، منشی او شد و سپس با مقام ریاست کابینه وزارت خارجه و همچنین منشی مخصوص صدراعظم، لقب مشیرالملکی به او داده شد.

تأسیس کابینه، آرشیو وزارت خارجه و مدرسه علوم سیاسی از اقدامات اوست.

مشیرالدوله در سفر دوم مظفرالدین شاه به اروپا (1320ق)، به‌عنوان مترجم با شاه به فرنگ رفت و پس از مراجعت شاه، به سمت سفیر ایران در پترزبورگ تعیین شد.

حسن خان، برای اعلام رسمی مراسم تاج‌گذاری محمدعلی ‌شاه، به کشورهای اروپایی سفر کرد و در رجب 1325ق، در کابینه مشیرالسلطنه به وزارت عدلیه منصوب شد. در حوالی رمضان 1325ق، کابینه مشیرالسلطنه سقوط کرد و حسن خان در کابینه ناصرالملک، به وزارت خارجه رسید.

شخصیت حسن خان را در قانون‌دانی وی باید جست؛ او سر پیشرفت ایران را در اصلاح دادگستری می‌دانست. او از اوان کار خود متوجه نقص دستگاه قضایی ایران شده بود و همه‌ جا مطالعات خود را برای بهبود این اوضاع ادامه می‌داد.

در سال 1327ق، پس از تشکیل کابینه ولی ‌خان سپهسالار، وزیر عدلیه گردید و در سال‌های 1333 و 1338ق، خود نیز دو کابینه تشکیل داد، ولی سرانجام کابینه دوم او در 1342ق، در برابر تهدیدات وزیر جنگ، سردار سپه، مقاومت خود را از دست داده و استعفا داد.

بعد از این ایام، مشیرالدوله چندین دوره نماینده مجلس شد، ولی در 1344ق، استعفا داده و از سیاست کناره گرفت. بدین ترتیب زندگانی سیاسی او که قریب 28 سال بود، پایان پذیرفت.

وفات

او در سن 63 سالگی، در 29 آبان‌ماه 1314ش (1354ق)، در منزل شخصی خود بدرود حیات گفت و در صحن امامزاده صالح تجریش، در مقبره خانوادگی، به خاک سپرده شد.

آثار

1. تاریخ ایران از آغاز تا انقراض ساسانیان؛
2. حقوق بین‌المللی؛
3. تفسیری بر حقوق جزا.

منابع مقاله

1. باستانی پاریزی، محمدابراهیم (مقدمه‌نویس)، «تاریخ ایران از آغاز تا انقراض ساسانیان»، تألیف حسن پیرنیا، انتشارات خیام، تهران، نهم، 1380ش.
2. دارابی‌پور، مهدی، «پیرنیا و تاریخ‌نگاری»، تاریخ‌پژوهی، بهار و تابستان 1385، شماره 26 و 27، درج در پایگاه مجلات تخصصی نور، به آدرس:

https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/925131