مجتهدی، کریم

مجتهدی، کریم
نام کامل	دکتر کریم مجتهدی
ولادت	10 شهریور سال 1309ش
محل تولد	تبریز
رحلت	25 دیماه 1402ش
مدفن	قطعه نام‌آوران بهشت زهرای تهران
طول عمر	93 سال
اطلاعات علمی
درجه علمی	دکتری
دانشگاه	دانشگاه تهران، دانشگاه سوربن فرانسه
علایق پژوهشی	فلسفه غرب
اساتید	ژان وال گوندیاک هانری کربن
برخی آثار	فلسفه در قرون وسطی

کریم مجتهدی (1309-1402ش)، فیلسوف، غرب‌شناس، استاد پیشکسوت دانشگاه تهران و عضو هیئت علمی‌پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، دارنده لوح‎ سپاس یونسکو و مدال طلای جهانی ابن‌سینا، چهره ماندگار سال 1380ش

ولادت

در 10 شهریور سال 1309ش در تبریز به دنیا آمد.

تحصیلات

وی تا کلاس دوم ابتدایی در زادگاه خود تحصیل کرد. با آغاز جنگ جهانی و ورود روسها به تبریز همراه با خانواده‌اش به تهران آمد و بقیه دروس ابتدایی را در دبستان فردوسی و تحصیلات دبیرستانی را در «فیروز بهرام» و در کالج «البرز» به پایان رسانده است.

او در ۱۸ سالگی برای ادامه تحصیل به فرانسه رفت و در دانشگاه «سوربن» پاریس، به تحصیل فلسفه پرداخته است. دوره کارشناسی ارشد را نیز در همان دانشگاه به پایان رساند. عنوان رساله ایشان «بررسی تحلیل استعلایی کانت» تحت راهنمایی استاد معروف پاریس «ژان وال» بوده است.

بعد به مدت کوتاهی به ایران بازگشته و در دانشسرای عالی آن موقع به تدریس پرداخته است و دوباره برای اخذ درجه دکترا به پاریس بازگشته است. استاد راهنمای دکترای او پروفسور «گوندیاک» بوده است. رساله او جنبه فلسفه تطبیقی داشته و با فلسفه‌های شرق مربوط بوده است.

از این لحاظ بعد از مشورت با پروفسور «هانری کربن» فیلسوف و شرق‌شناسی فقید، دو رساله از «افضل‌الدین کاشانی» را به زبان فرانسه ترجمه کرده و در یک شرح تفصیلی در ضمن به مقایسه افکار نوافلاطونیان متاخر با سنت‌های اسلامی پرداخته است. برخی از متفکران افلاطونی دوره متاخر از لحاظ فرهنگی واقعاً مرز مشترک میان فلسفه‌های شرق و غرب محسوب می‌شوند.

وی در سال ۱۳۴۳ موفق به اخذ درجه دکترای خود شد و همان سال به ایران بازگشت. در تهران به پیشنهاد و راهنمایی مرحوم «یحیی مهدوی» در گروه فلسفه دانشگاه تهران مشغول تدریس شد و بیش از ۳۵ سال تا بازنشستگی (بهار ۱۳۸۲) به همین کار ادامه داد. او چند دوره نیز زبان و ادبیات فرانسه را در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه تهران تدریس کرد.

مجتهدی عمر خود را صرف فلسفه کرد، اما درکنارش علاقه زیادی به موسیقی کلاسیک غرب داشت، او شرط لازم برای فهمیدن فلسفه غرب را خواندن «دکارت، کانت، لایبنیتس و هگل» می‌دانست و به علاقمندان به فلسفه توصیه می‌کرد اول از همه تاریخ فلسفه بخوانند.

تسلط استاد مجتهدی به زبان فرانسه زبانزد خاص و عام بود. ایشان با تحصیل طولانی مدت در دانشگاه سوربُن پاریس و تلاش وافر خویش، آشنایی خود با آن زبان را به حد کمال رسانده‌ بودند، به‌طوریکه ضمن آشنایی کامل به زبان تخصّصی فلسفه، امکان مکالمه و نگارش به فرانسه و بالاتر از آن، تدریس متون ادبی در سطح فوق لیسانس براى ایشان فراهم بوده‌است. هم چنین دکتر مجتهدى در مقالات متعدد علمى که میان هانرى کربن فرانسوى با فیلسوفان ایرانى (از جمله علامه طباطبایی) برگزار می‌شده است، به عنوان مترجم حضور داشته و رشته امکان گفتگوهای فلسفی میان این بزرگان را فراهم ساخته‌اند.

او در اولین همایش چهره‌های ماندگار در سال ۱۳۸۰ به عنوان چهره ماندگار فلسفه برگزیده شد.

مستند «آموزگار فلسفه» با روایتی از زندگی و فعالیت‎های علمی استاد کریم مجتهدی در دو قسمت در شبکه چهار صدا و سیما ضبط و بخش شد.

وفات

سرانجام در 25 دیماه 1402ش در 93 سالگی از دنیا رفت. مقام معظم رهبری با تسلیت درگذشت این استاد دانشمند، «دانش عمیق و نگاه انتقادی به فرهنگ غرب» را از ویژگیهای این فیلسوف غرب‌شناس شمرد.

آثار

الف) کتابها

• آشنایی ایرانیان با فلسفه‌های جدید غرب
• پدیدارشناسی روح بر حسب نظر هگل، انتشارات علمی و فرهنگی
• چند بحث کوتاه فلسفى
• دربارۀ هگل و فلسفه او
• دکارت و فلسفه او
• دونس اسکوتوس و کانت به روایت هیدگر
• سیدجمال‌الدین اسدآبادی و تفکّر جدید
• فلسفه تاریخ
• فلسفه در قرون وسطی
• فلسفه نقادی کانت
• فلسفه و غرب
• مدارس و دانشگاه‌های اسلامی و غربی در قرون وسطی
• منطق از نظرگاه هگل و...

ب)ترجمه‌ها

• ژان وال، علیّت؛ در: کتاب بحث در مابعدالطّبیعە، ترجمۀ دکتر یحیی مھدوی و دیگران
• مقدّمه بر المشاعر صدر المتاّلهین شیرازی (ملاصدرا) نوشتۀ هانری کرین (به ضمیمۀ متن فارسی المشاعر بدیع‌الملک میرزا عمادالدولە)

منابع مقاله

1. جلالی، نادره، زندگی‌نامه و خدمات علمی و فرهنگی دکتر کریم مجتهدی (مجتهدی نامه)، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، 1396
2. پایگاه شبکه چهار صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران
3. خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا)
4. خبرگزاری همشهری آنلاین
5. خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)

وابسته‌ها

فلسفه در قرون وسطی

مقدمه بر المشاعر صدر المتألهین شیرازی (ملا صدرا)

‏پدیدارشناسی روح برحسب نظر هگل: بر اساس کتاب "تکوین و ساختار پدیدار شناسی روح هگل"

‏مدارس و دانشگاه‌‏های اسلامی و غربی در قرون وسطی

فلسفه در دوره تجدید حیات فرهنگی غرب (از دانته تا کامپلانا)

افکار هگل

کانت و اختلاف نظر میان مفسران فلسفه او

فلسفه و غرب (مجموعه‌ مقا‌لات‌)

منطق از نظرگاه هگل

فلسفه نقادی کانت

فیلسوف دانشجو است

افکار کانت

فلسفه در آلمان (از لوتر تا نیچه)

فلسفه و تجدد

دونس اسکوتوس و کانت به روایت هیدگر

صیرورت در فلسفه ملاصدرا و هگل