أدب الزائر لمن يَمَّمَ الحائر

    از ویکی‌نور
    أدب الزائر لمن یمم الحائر
    أدب الزائر لمن يَمَّمَ الحائر
    پدیدآورانامینی، عبدالحسین (نويسنده) حسینی، نجاح جابر (محقق)
    ناشرمؤسسة البلاغ
    مکان نشربیروت - لبنان
    سال نشر1424 ق یا 2003 م
    چاپ1
    زبانعربی
    تعداد جلد1

    أدب الزائر لمن يَمَّمَ الحائر تأليف علامه شيخ عبدالحسين امينى (1320-1390ق)، به بيان آداب زيارت امام حسين(ع) اختصاص دارد. اين اثر به زبان عربى و با تحقيق سيد نجاح جابر سلمان الحسينى منتشر شده است.

    ساختار

    کتاب با دو مقدمه از محقق و نويسنده آغاز و مطالب بدون تبويب و فصل‌بندى خاصى، در نوزده عنوان، به بيان آداب زيارت پرداخته است.

    گزارش محتوا

    در مقدمه محقق، ضمن بيان اقدامات صورت گرفته پيرامون تحقيق کتاب، زندگى‌نامه مختصرى از نويسنده ارائه گرديده است [۱]

    در مقدمه نويسنده، به اهميت زيارت و رعايت آداب آن اشاره شده است.[۲]

    نويسنده با استفاده از احاديث و روايات، به بيان آداب زيارت سيدالشهدا(ع) پرداخته است كه به صورت خلاصه، به برخى از موارد و نكات بيان شده اشاره مى‌شود:

    1. گام‌هاى عمل بعد از خلوص نيت: نويسنده با زبانى عاميانه و ساده، به خواننده اينگونه خطاب كرده كه «هنگامى كه خواستى به سوى مرقد امام حسين(ع) حركت كنى، پس روز چهارشنبه، پنجشنبه و جمعه روزه بگير، وقتى شب جمعه شد، نماز شب بخوان، پس به اطراف آسمان نگاه كن و قبل از مغرب آن شب، غسل كن، سپس با حال طهارت بخواب». سپس به ادعيه وارده هنگام خروج از خانه و هنگام خارج شدن از ميان خانواده، اشاره گرديده و برخى از آداب بيان شده است از جمله: حفظ سكينه و وقار و خوددارى از آنچه براى مؤمن لازم نيست؛ پوشاندن چشم از آنچه ديدنش لازم نيست؛ ايثار و مواسات با برادران و در راه ماندگان؛ حفظ تقيه، ورع و پرهيز از خصومت، دعوا، زياد قسم خوردن و مجادله؛ كم سخن گفتن و دورى از مزاح و شوخى. سپس ادعيه رسيدن به مقصد، ديدن بارگاه مبارک، نزدیک شدن به مشهد حسينى(ع)، عبور از فرات، ذكر شده است.[۳]
    2. غسل و وضوى زيارت: در اين بخش، رواياتى بيان گرديده كه در آن، به غسل و وضوى قبل از زيارت، اشاره گرديده است. از جمله در روايتى از امام صادق(ع) آمده است: «... هنگامى كه مردى قصد زيارت امام حسين(ع) را كند، پس از اين كه غسل زيارت كرد، محمد(ص) او را ندا مى‌كند: اى وارد شوندگان بر خدا، شما را به همراهى من در بهشت بشارت باد. سپس اميرالمؤمنين(ع) ندا مى‌كند من ضامن برآورده شدن حوايج شما و دفع بلا از شما در دنيا و آخرت مى‌باشم. پس آنگاه پيامبر(ص) و على(ع) از راست و چپ آنها را دربر مى‌گيرند تا زمانى كه به سوى خانواده‌شان برگردند».[۴]
    3. دو لباس زيارت: نويسنده معتقد است كه از روايت چنين استفاده مى‌شود كه زائر پس از غسل، بهتر است دو لباس پاكيزه و تميز، به صفت «لباس احرام» بپوشد. به نظر وى، آنچه از جابر نقل كه يكى از دو لباس را «ازار» و ديگرى را «ردا» قرار مى‌داد، اين مطلب را تأييد مى‌كند و اين حالت به خضوع و خشوع كه در زيارت امام حسين(ع) مورد تأكيد است، نزدیک ‌تر است.[۵]
    4. آداب صحن شريف: كه از جمله آداب بيان شده، عبارتند از: بيست و چهار بار تكبير گفتن؛ ورود با پاى راست؛ چهار بار تكبير گفتن در صحن به طرف قبله و خواندن دو ركعت نماز تحيّت در صحن شريف.[۶]
    5. اذن دخول در حرم اقدس حسينى(ع): نويسنده معتقد است در مشهد مقدس حسينى(ع) بايد مطابق مأثور، طلب اذن كرد. به اعتقاد وى، اگر قلب خاشع و چشمان اشكبار گردد، علامت اذن و اجازه ورود است.[۷]
    6. مناسك و آداب حائر مقدس: از جمله اين مناسك عبارتند از: فارغ ساختن عقل از زوايد و توجه با تمام وجود به آن حضرت؛ تكبير گفتن هنگام رؤيت مرقد مطهر؛ ايستادن روبرو و مقابل قبر آن حضرت با حالت خشوع و تضرع.[۸]
    7. زيارت امام حسين(ع): نويسنده در اين بخش، به اين نكته اشاره دارد كه ابن قولويه در «كامل الزيارات» 18 زيارت مطلقه (كه در همه اوقات مى‌توان امام(ع) را با آن زيارت كرد) روايت كرده است. از جمله آدابى كه در اين بخش کتاب، بدان اشاره شده است، عبارتند از: اشاره به قبر شريف با انگشت سبابه دست راست و قرار دادن دست چپ بر آن در هنگام زيارت؛ نمازگزاردن فراوان نزد قبر مطهر مخصوصاً نمازهاى وارده با كيفيات مخصوص، نزد سر و عقب‌تر از قبر مطهر؛ خواندن نماز جعفر طيار نزد قبر مطهر؛ خواندن نماز دو ركعت نماز مستحبى براى درخواست حوائج؛ دعاكردن براى خود، خانواده، پدر و مادر و برادران.[۹]
    8. صلوات بر امام حسين(ع): در اين قسمت، به صلوات خاصه‌ى كه سيد بن طاووس در «مصباح الزائر» ذكر كرده، اشاره شده است.[۱۰]
    9. طواف بر قبر شريف: در کتاب‌هاى «المزار» شيخ مفيد و سيد بن طاووس، و «الإقبال» و «المزار» شهيد اول گرديدن دور ضريح مطهر و بوسه زدن بر آن از چهار جانب، وارد شده است.[۱۱]
    10. سعى: در حديث جابر جعفى، از امام صادق(ع) چنين آمده است كه: «پس آنگاه سعى مى‌كنى، پس به هر قدمى كه برمى‌دارى و بر زمين مى‌نهى، براى تو بسان ثواب كسى است كه در راه خداوند در خون خود آغشته شده است». در زيارت عاشورا از راه دور نيز تصريح به سعى شده است.[۱۲]
    11. وداع پس از زيارت: در اين قسمت، دعاى وداع ذكر گرديده است.[۱۳]
    12. زيارت حضرت ابالفضل العباس(ع): در اين قسمت، به آداب و ادعيه زيارت حضرت عباس بن على(ع) در كنار فرات و در مقابل حائر حسينى(ع) اشاره گرديده است.[۱۴]
    13. وداع حضرت ابالفضل العباس(ع): در اين قسمت، پس از ذكر دعاى وداع، به اين نكته اشاره گرديده كه طبق روايت، نبايد آنجا را براى خود وطن گرفت و نويسنده معتقد است شايد اين نهى، بر بعضى از وجوه توطن حمل شود، نه مطلق توطن.[۱۵]
    14. زيارت وداع امام حسين(ع): به سند صحيح از امام صادق(ع) نقل شده است كه فرمودند: «هنگامى كه پس از فراغت از زيارات خواستى وداع كنى، پس تا آنجا كه مى‌توانى بسيار زيارت كن و مقام خود را در نينوا و غاضريه قرار ده و زمانى كه اراده زيارت كردى، پس غسل كن و با زيارت وداع، زيارت كن».[۱۶]
    15. وداع قبور شهدا: از جمله آداب ذكر شده در اين قسمت، عبارتند از: روى برنگرداند از قبر مطهر تا نهان شدن آن از ديدگان؛ ترك غسل هنگام وداع؛ گفتن «انا لله و انا اليه راجعون»؛ تسبيح، تهليل و تكبير خداوند؛ صدقه بر نيازمندان آن بقعه و سرزمين.[۱۷]
    16. آداب زيارت بانوان: شهيد اول، زيارت زنان را جداى از مردان و به‌صورت پوشيده و نهانى بهتر دانسته و زيارت در ميان مردان را براى آنان، مكروه معرفى كرده است.[۱۸]
    17. زيارت عاشورا: در اين قسمت، متن زيارت عاشورا، به سند قدسى و زرّين، به نقل از شيخ طوسى و سيد ابن طاووس در «مصباح المجتهد» و «مصباح الزائر» روايت شده است.[۱۹]
    18. دعاى صفوان: در اين قسمت، متن دعاى صفوان كه از شاگردان امام صادق(ع) مى‌باشد، وارد شده است.[۲۰]

    وضعيت کتاب

    فهرست مطالب، به همراه فهرست مصادر و منابع مورد استفاده نويسنده، در انتهاى کتاب آمده است. در پاورقى‌ها علاوه بر ذكر منابع، به توضيح برخى از كلمات و عبارات متن پرداخته شده است.

    پانویس

    1. مقدمه محقق، ص5- 15
    2. مقدمه نويسنده، ص17
    3. متن کتاب، ص20- 30
    4. همان، ص31
    5. همان، ص34
    6. همان، ص40
    7. همان، ص45
    8. همان، ص52
    9. همان، ص62-67
    10. همان، ص72
    11. همان، ص77
    12. همان، ص85
    13. همان، ص89
    14. همان، ص90
    15. همان، ص95
    16. همان، ص120
    17. همان، ص101
    18. همان، ص108
    19. همان، ص114
    20. همان، ص121

    منابع مقاله

    مقدمه و متن کتاب.


    وابسته‌ها