ابن قف، امین الدولة بن یعقوب
| نام | ابن قف، امین الدولة بن یعقوب |
|---|---|
| نام‌های دیگر | ابن ال‍ق‍ف، اب‍و ال‍ف‍رج بن یعقوب
ابن ال‍ق‍ف، امین الدولة بن یعقوب |
| نام پدر | |
| متولد | 1233 م |
| محل تولد | |
| رحلت | 685 ق یا 1276 م |
| اساتید | |
| برخی آثار | |
| کد مؤلف | AUTHORCODE03130AUTHORCODE |
امین الدوله ابوالفرج بن موفق‌الدين يعقوب بن اسحاق كَرَكى به سال 630ق (1233م) پزشك و نویسنده مشهور مسيحى در شام ديده به جهان گشود.
با آن‌كه نام، شهرت و دين او و نيز نام پدرش در آغازِ برخى از نسخه‌هاى آثار او آمده، ولى حاجى خليفه لقب او را امین الدوله و الدين و نامش را ابوالفرج يعقوب آورده است.
پدر او از مسيحيان كرك (در خاور بحر المیت، در اردن) بود و در روزگار الملك الناصر يوسف بن محمد ايوبى (634- 658ق) در صَرخد به شغل ديوانى گمارده شد و در همین ايام با ابن ابى اصيبعه آشنايى و پيوندى دير پا يافت. همین دوستى سبب شد كه ابن ابى اصيبعه به خواهش او، پسرش ابوالفرج را به شاگردى بپذيرد. ابن ابى اصيبعه از هوشمندى، متانت، كم حرفى و علاقه‌مندى شاگرد خود به دانستن احوال دانشمندان ياد كرده است و جامعترين شرح حال ابن قف را نيز در اثر مشهور همو مى‌توان يافت؛ اگرچه به احتمال، اطلاعات مربوط به سال‌هاى پس از 668ق درباره ابن قف را شاگردان ابن ابى اصيبعه به کتاب افزوده‌اند.
ابوالفرج کتاب‌هاى «المسائل» حنين بن اسحاق، «الفصول و تقدمة المعرفه» بقراط و نيز آثار رازى را نزد ابن ابى اصيبعه خواند و مقدمات ضرورى طب، شناخت انواع بيمارى و راه‌هاى مداواى آنها را فراگرفت. پس از چندى همراه پدر به دمشق رفت و نزد دانشمندان آن ديار نيز به شاگردى پرداخت. طب را نزد حكيم نجم‌الدين بن منفاخ و موفق‌الدين يعقوب سامرى، فلسفه را نزد شيخ شمس‌الدين عبدالحمید خسروشاهى و عزالدين حسن غنوى ضرير و هندسه را نزد شيخ مؤيد الدين عرضى فراگرفت. با این همه به طب بيش از ساير دانش‌ها اقبال داشت و در آغاز كار چند سال در دژ عجلون طبابت كرد و سپس به دمشق بازگشت.
وى به رغم اشتغال به معالجه سپاهيان مملوكى، از مشهورترين استادان طب زمان خود در سوريه بود و نيز به داشتن آثار بسيار شهرت داشت.
ابن قف بى شك یکى از پزشكان برجسته قرن هفتم است و در رديف بزرگترين پزشكان عرب و مسلمان به شمار آمده است. بايد به خاطر داشت كه جريان جنگهاى صليبى در سوريه و فلسطين، در شكوفايى علمى او، به ویژه در فن جراحى، تأثير بسزايى داشت، زيرا وى پيوسته مى‌بايست به عنوان پزشك و جراح به مداواى مجروحان جنگى بپردازد.
ابن قف در تأليفات طبى به دو جنبه نظرى و عملى توجه داشت. ابن ابى اصيبعه از نوشته‌هاى او 9 اثر را نام برده است. محققان اخير نام دو اثر ديگر را به آن فهرست افزوده‌اند.
تأليفات
- الاصول في شرح الفصول، كه شرحى است بر کتاب الفصول بقراط، شامل 7 مقاله كه در 681ق نوشته شده و یکى از مفصل‌ترين و مهم‌ترين شروح الفصول بقراط به شمار مى‌رود.
- جامع الغرض في حفظ الصحه و دفع المرض، کتابى است در حفظ تندرستى و پيشگيرى از بيمارى‌ها كه در 60 فصل تنظيم شده است.
- الشافى في الطب.
- شرح الكليات من کتاب القانون.
- العمده في صناعه الجراح.
- مقاله في حفظ الصحه.
- حواش على ثالث القانون.
- شرح الاشارات.
- المباحث المغربیه.
- زبده الطب.
- رساله في منافع الاعضاءِ الانسانيه.
وفات
سرانجام وى در سال 685ق (1276م) ديده از جهان فرو بست.