دروس في التوحيد

    از ویکی‌نور
    دروس في التوحيد
    دروس في التوحيد
    پدیدآورانحیدری، کمال (نويسنده)

    عبادي، علي حمود (مقرر)

    افتخاري، عبد الرضا (مصحح)
    ناشردار فراقد
    مکان نشرايران - قم
    چاپ1
    شابک978-964-2902-73-6
    موضوعتوحيد خدا شناسی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    ‏‎‏BP‎‏ ‎‏217‎‏ ‎‏/‎‏ح‎‏9‎‏ر‎‏4*

    دروس في التوحيد، تقریرات درس‎های سید کمال حیدری، پیرامون مباحث توحید می‎باشد که توسط علی حمود عبادی، ثبت و به قلم عبدالرضا افتخاری تصحیح شده است.

    انگیزه نگارش

    کتاب در اجابت به درخواست گروهی از فضلا مبنی بر نگارش کتابی مخصوص مباحث توحیدی، به رشته تحریر درآمده است.[۱].

    ساختار

    کتاب با مقدمه مقرر آغاز و مطالب در قالب سی درس، ارائه گردیده است.

    در پایان هر درس، خلاصه‎ای از مطالب همان درس، ذکر گردیده است.

    گزارش محتوا

    در مقدمه، ضمن تبیین جایگاه معرفت توحیدی و اهمیت آن در منظومه اعتقادی به دلیل آثار و ثمرات آن، به انگیزه تألیف کتاب، اشاره شده است.[۲].

    درس اول، مباحث مقدماتی را در خود جای داده و نویسنده ابتدا، مراد از «الوحدة» در بحث توحید را توضیح داده و سپس به بیان فرق میان وحدت عددی و وحدت حقیقی پرداخته و توحید واحدی و توحید احدی، اقسام توحید ذاتی در قرآن و رابطه میان توحید ذاتی و صفاتی و افعالی را تبیین نموده است.[۳].

    در درس دوم، با استفاده از استدلال‎های قرآنی و روایی، به بحث پیرامون توحید واحدی پرداخته شده و به سه نتیجه زیر، رسیده شده است: عدم تناهی باری تعالی، اثبات ازلیت و ابدیت او و نفی تثلیث[۴].

    درس سوم، به توحید احدی اختصاص یافته است. نویسنده در این درس، به اقامه دو دلیل زیر، پرداخته و هریک را مفصلا، توضیح داده است:

    الف)- برهان عقلی بر توحید احدی: بدین منظور، سه برهان بر عدم ترکب واجب از وجود و ماهیت، نفی اجزای فعلی از واجب و نفی ترکیب از وجود و عدم.

    ب)- برهان نقلی بر عدم ترکب واجب: شامل برهان قرآنی و روایی[۵].

    در درس چهارم، در ضمن دو مسئله زیر، به بحث از صفات واجب و توحید صفاتی پرداخته شده است:

    در مسئله اول، اقسام صفات الهی که عبارتند از ثبوتیه و سلبیه و ذاتیه و فعلیه تشریح شده و صفات ثبوتیه نیز به حقیقه و اضافیه، تقسیم شده و وجه تسمیه ثبوتیه اضافیه، توضیح داده شده است.

    در مسئله دوم، به بررسی معنای اتصاف واجب به صفات پرداخته شده و در این زمینه، شش قول، مطرح گردیده است که عبارتند از:

    1. صفات ذاتیه، زائد بر ذات بوده و مانند ذات، قدیم هستند.
    2. صفات ذاتیه، زائد بر ذات بوده و حادث هستند.
    3. ذات متعالیه، مانند متلبس به صفات عمل می‎کند.
    4. صفات ذاتیه، همان سلب نقیض آنها از ذات متعال است.
    5. صفات ذاتیه، از لحاظ مفهومی و مصداقی، واحد بوده و عین ذاتند.
    6. عینیت صفات ذاتی با ذات الهی[۶].

    درس پنجم، دربردارنده دو مسئله پیرامون استدلال بر عینیت صفات با ذات و نیز توحید صفاتی بوده[۷] و در درس ششم، نگاهی اجمالی به نظریات شناخت صفات، افکنده شده است.[۸].

    در درس هفتم، از زائد و اضافی بودن صفات فعلیه، سخن به میان آمده و در درس هشتم، ابتدا حقیقت و ماهیت حیات تبیین گردیده و به این نکته اشاره شده است که حیات، ملازم علم و قدرت بوده، ولی عین آنها نیست و سپس، ادله حیات برای واجب تعالی، بررسی گردیده[۹] و در درس نهم تا سیزدهم، ضمن مقدمات شش‎گانه زیر، به مباحث مربوط به علم خداوند، پرداخته شده است:

    1. انقسام وجود به خارجی و ذهنی؛
    2. تعریف علم؛
    3. از سنخ وجود بودن علم؛
    4. انقسام معلوم به بالذات و بالعرض؛
    5. انقسام علم به حصولی و حضوری؛
    6. اتحاد عالم و معلوم[۱۰].

    درس چهاردهم تا بیست‎ویکم، به‎ترتیب، پیرامون موضوعات زیر می‎باشد:

    1. بداء در قرآن و سنت[۱۱]؛
    2. قدرت[۱۲]؛
    3. اراده[۱۳]؛
    4. سمع و بصر[۱۴]؛
    5. توحید افعالی و اقسام آن[۱۵]؛
    6. جبر و اختیار و افعال اختیاری[۱۶]؛
    7. قضا و قدر و جبر[۱۷].

    در درس بیست‎ودوم، به موضوع نظام احسن و وجود شرور در عالم هستی پرداخته شده[۱۸] و در دروس بعدی، به‎ترتیب، موضوعات زیر، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است: توحید ربوبی؛ اسماء الحسنی؛ مظهر اسم اعظم بودن پیامبر(ص) و ائمه(ع)؛ ارتباط توحید با امامت؛ صفات سلبیه و رؤیت خداوند[۱۹].

    وضعیت کتاب

    فهرست مطالب و مصادر، در انتهای کتاب آمده و در پاورقی‎ها به ذکر منابع پرداخته شده است.

    پانویس

    1. ر.ک: مقدمه، ص8
    2. ر.ک: همان، ص5-‎8
    3. ر.ک: متن کتاب، ص9-‎16
    4. ر.ک: همان، 17-‎30
    5. ر.ک: همان، ص31-‎46
    6. ر.ک: همان، ص49-63
    7. ر.ک: همان، ص67-‎76
    8. ر.ک: همان77-‎87
    9. ر.ک: همان، ص89-‎105
    10. ر.ک: همان، ص107-‎173
    11. ر.ک: همان، ص175-‎187
    12. ر.ک: همان، ص189-‎210
    13. ر.ک: همان، ص215-‎229
    14. ر.ک: همان، ص231-‎243
    15. ر.ک: همان، ص245-‎256
    16. ر.ک: همان، ص257-‎289
    17. ر.ک: همان، ص289-‎300
    18. ر.ک: همان، ص301-‎317
    19. ر.ک: همان، ص319-‎431

    منابع مقاله

    مقدمه و متن کتاب.


    وابسته‌ها