مؤلف ناشناخته (قرن 5 ق)
| نام | مؤلف ناشناخته (قرن 5 ق) |
|---|---|
| نام‌های دیگر | |
| نام پدر | |
| متولد | |
| محل تولد | |
| رحلت | |
| اساتید | |
| برخی آثار | تاريخ سجستان/ تعريب |
| کد مؤلف | AUTHORCODE12873AUTHORCODE |
كتاب تاريخ سيستان به همت ملك‌الشعراى بهار تصحيح شده است. ايشان در ابتداى اين كتاب درباره مؤلف چنين مى‌گويد:
«متأسفانه مؤلف اين تاريخ معين نيست؛ زيرا پس از خطبه بدون ذكر «اما بعد» و معرفى صاحب تأليف يك‌باره داخل مطلب شده و بى‌تدارکعنوان و فصلى به يك جمله ناتمام از متن ابتدا كرده و در حشو كتاب هم ذكرى از خويش به ميان نياورده است و تا جايى كه به نظر حقير رسيد در كتب تاريخى هم از اين تاريخ و نام مؤلف آن چيزى نيست، ولى در كتابى موسوم به «إحياء الملوك» تأليف شاه حسين بن ملك غياث‌الدين محمد از سلسله صفاريان، كه ظاهرا در اوايل قرن 11 هجرى تأليف شده و تا سنه 1027 هجرى از قديم‌ترين ازمنه تاريخ سيستان را شرح داده است، در صفحه دوم چنين مى‌نويسد:
«وقايع سلاطين و ملوك آنجا را ابوعبدالله كه از ثقات روايان حديث است، به زبان عربى به قلم آورده و در زمان دولت شاه قطب‌الدين شاه على، ابومحمد نامى نسخه عربى را فارسى نموده و امير فاضل امير محمد مبارز كه جد مادرى راقم اين نسخه است، تاريخ به شرح و بسط تا زمان ملك نظام‌الدين يحيى تأليف نمود و در ايام صبى در دبستان چند جزو از آن نسخه به نظر اين حقير درآمده و الحال آن نسخه در ميان نيست».
از اين مختصر معلوم مى‌شود كه فضلاى سيستان از تاريخى قديم كه شايد همين تاريخ مانحن‌فيه، باشد سينه‌به‌سينه خبرى داشته‌اند و يا شايد جرواتى از آن در دستشان بوده است، ولى مع‌ذلك نمى‌توان از روى يقين گفت كه اين كتاب همان است كه ابوعبدالله نامى به زبان عربى به قلم آورده و ابومحمد نامى، آن را فارسى گردانيده است؛ چه هر گاه اين روايت را درست بدانيم بايستى اين كتاب را كه در 725 به پايان رسيده ناقص بشماريم؛ زيرا به قاعده روايت شاه حسين، فارسى آن كتاب در عهد قطب‌الدين على (842-822) تحرير شده و حال آنكه اين كتاب صد سال قبل از آن تمام مى‌شود.
علاوه بر اين، مؤلف إحياء الملوك در «ورق ب، 55» در ضمن احوال ملك قطب‌الدين على گويد: «چون بانى مبانى تاريخ سيستان تا زمان شاه على در ترقيم آورده، تتمه حالات ملوك عظام إن‌شاءالله تا اين تاريخ كه سال هزاروبيست‌وهفت است، تحرير و رقم خواهد يافت» و به قول خود او پيداست كه شاه حسين تا اين جاى تاريخ خود را از روى تاريخ ابومحمد نام برداشته و اگر اين تحقيق صحيح باشد، شك نمى‌ماند كه تاريخ ابومحمد نام غير از اين تاريخى است كه در دست ماست؛ زيرا بين اين تاريخ چنان‌كه بيايد با تاريخ إحياء الملوك در عبارات و مطالب فرق بسيار و در ذكر منابع و مآخذ تفاوت بى‌شمار موجود مى‌باشد»[۱]
پانويس
- ↑ بهار، ملك‌الشعراء، صفحه ج، د، ه
منابع مقاله
بهار، ملك‌الشعراء، تاريخ سيستان، تهران، انتشارات پديده خاور، چاپ دوم، 1366.